feeling

დილიდან ზღვას გავყურებ, ისეთი ნისლია ბუნდოვნად ვარჩევ ტალღებს, მხოლოდ ხმა ისმის მათი სრულ სიჩუმეში. ვფიქრობ ჩემს ორმოცდაორწლიან ცხოვრებაზე და გონებაში სრული სიჩუმეა, არავინ და არაფერი აღარ მირღვევს მყუდროებას, მივხვდი რომ ჩემს ტვინს უკან ყურება საერთოდ აღარ შეუძლია. სადღაც შორს თოლიების ხმა ისმის, ალბათ თოლიებია …არ ვიცი. საოცარია ცხოვრება, როგორც ყოველი ტალღა, რომელიც ნაპირს ეხეთქება , არასოდეს განმეორდება , ისე განუმეორებელია ყოველი წუთი მასში. რა მარტო ხარ ადამიანი ამ უსასრულობასთან და რა მშვენიერია ეს მარტოობა. მხოლოდ აქაა ნამდვილი სიცოცხლე, ნამდვილი შემოქმედება. ყოველო წამი უსასრულოდ დიდია და მასში თითქოს ახალი სიცოცხლე ფეთქდება..ეს მე ვარ ღმერთი….ეს მე ვარ სიცოცხლე….ეს მე ვარ მარადისობა….

გზა

ვინ მეტყვის რომელია სწორი გზა. რა გზა უნდა აირჩიოს სრულიად ახალგაზრდა, სამყაროში ახლადთვალებახელილმა ადამიანმა , რომ ქაოსის ლაბირინთებში არ ჩაიკარგოს. გვაქვს კი არჩევანი?

მე სულ ვფიქრობ ამაზე და ვთვლი რომ რეალურად არაფერს გვარჩევინებს ცხოვრება, რეალობა ერთია და არჩევანი მხოლოდ იმაშია შევეწინააღმდეგებით თუ მივიღებთ…..აქაც არაა დიდი მრავალფეროვნება, ყოველგვარი წინააღმდეგობა რეალობისადმი ფსიქიკური აშლილობით სრულდება და რა არის ფსიქიკა, ეს რაღაც მთლიანად განაგებს ყველაფერს, უფრო მეტიც, მხოლოდ ის არსებობს, მის გარეშე არ ასებობს არავითარი ექსისტენცია. და მაშინ ვინ არის ის, ვინც არსებობს, ვინც ირჩევს, ვინც განიცდის….არც არავინ, ეს ფსიქეს ერთიანი მოძრაობაა……

და მაინც, ვინ მეტყვის რომელია სწორი გზა?

თუ ფსიქე ირჩევს, განაგებს, გთავაზობს და გიმორჩილებს, მე ამ გაუგებრობაში რა როლს ვასრულებ? თუ ის ასეთი სრულყოფილია, რაში სჭირდება ჩემი (ანუ ცნობიერის) თანხმობა იმაში , რომ გამთლიანებისკენ იაროს, ან ვინ დაანაწევრა, ის ხომ თავადაა ყველაფრის შემოქმედი?

ამ ქაოსურ ფიქრებში, ერთი რეალობა იკვეთება,ცხოვრება აუცილებლად გთავაზობს ერთ გზას, ციცაბოს, ქარიშხლიანს, ტალახიანს, ტკივილით სავსეს. ყოველი ნაბიჯი აუცილებლად ნების საწინააღმდეგოა, რატომ? არვიცი….ასეა

ყველანაირ კომფორტს გისპობს, თავდაპირველად ის ურჩხულს გავს, რომელიც გდევნის ისე, რომ ამოსუნთქვის საშუალებაც არ გაქვს. გარბიხარ, საით, არ იცი, უბრალოდ ხვდები რომ ასეა საჭირო, სადღაც სიღრმეებიდან ხვდები. გზადაგზა კარგავ ყველაფერს, რაც შენთვის მანამდე ღირებული და ფასეული ყოფილა, ყველას და ყველაფერს და იმდენ ხანს გარბიხარ, სანამ სრულიად შიშველს არ იხილავ საკუთარ თავს. ნაცნობი ქრება, რჩება მხოლოდ მოძრაობა, გარდასახვა მომენტიდან მომენტამდე, სრულიად სხვა ხარ, ახალი….

ჩერდები, წინააღმდეგობა ქრება, მდევარი უცებ დევნილად იქცევა და ბოლოს ორივე ქრება, ფსიქემ დაგბადა ან თავის თავი დაბადა… ამას მნიშვნელობა აღარ აქვს, მთავარია რომ კადრი ჩერდება, ქარიშხალიც ქრება და უღელტეხილიც, მონსტრი რომელიც მოგსდევდა ახლა მშვიდი , კეთილი თვალებით გიყურებს სარკიდან და ხვდები რომ სულ აქ იდექი, არსად წასულხარ, უბრალოდ ბორკილები აღარ გაქვს, აღარ ხარ გამოკეტილი გონების საკანში, სამყაროს უკუდეგანობას გაჰყურებ და ვერ ხვდები , რატომ დაგჭირდა ქარიშხლიანი უღელტეხილი ამის დასანახად.

და მაინც, მხოლოდ ერთი გზა არსებობს და ეს გზა ქარიშხლიან უღელტეხილზე გადის….

იყო და არა იყო რა..

საიდან დაიწყო არავინ იცის,ერთი იყო, მთლიანი, სავსე, სადღაც ლივლივებდა.
უცებ საიდანღაც მოვიდა ფიქრი და ფიქრმა მოიტანა შიში….. შიში მარტოობის…
შეეშინდა და გაორდა, გასამდა, ბევრი გახდა, გაიხლიჩა და არარსებობიდან არსებობაში შემოვიდა.
თავისი დანაწევრებული სხეული სხვა ეგონა, ისევ შეეშინდა და ლაბირინთად იქცა, საკუთარი თავისკენ მიილტვოდა და თან გაურბოდა. დაიწყო ეპოქა მარადიული ანტაგონიზმის, დაუსრულებელი მისტერია ჯალათისა და მსხვერპლის, მდევნელისა და დევნილის, თაყვანსაცემისა და თაყვანისმცემლის, დემონისა და ღმერთის.
ლაბირინთმა უფრო დაანაწევრა მისი მზერა, ხან მეფე იყო ხან მონა, ხან გოლიათი და ხან ქონდრისკაცი, ხან გმირი და ხან ურჩხული……თუმცა ბოლომდე არასოდეს ესმოდა ამის აზრი.. უცებ ისევ გაიფიქრა, გაიფიქრა და გაღვიძება დაიწყო საკუთარი ზმანებიდან. დაინახა ილუზია საკუთარი ანარეკლისგან რომ შეექმნა. იღვიძებდა და მთლიანდებოდა. ყველაფერი ის ყოფილა, მისი არსი, მისი ექსისტენცია. უცებ ის ფიქრიც დაინახა, რამაც ასეთ ზმანებაში ჩაძირა და გაეღიმა… კვლავ არარსებობაში ჩაძირვა მოუნდა , მაგრამ მიხვდა, რომ არარსებობა და არსებობაც ერთი ყოფილა, მისი სისავსისა და სიცარიელის ანარეკლი მხოლოდ.

ნონა ხიდეშელი — მე ვარ გონება

ცხოვრება მდინარეს გავს, მიედინება შეუჩერებლად, ასეა ჩვენი გონებაც, ის მუდმივ დინამიკაშია , მოძრაობს, იცვლება, გუშინ უკვე სხვა იყო…..მდინარე რომელიც არ მიედინება ჭაობი ხდება, როგორც გონება, რომელიც სიახლეს გაურბის, ეშინია და ეწინააღმდეგება ყოველგვარ უცნობს, ახალს, ცვლილებას , სტაგნაციაში გადადის, ხდება მოსაწყენი, უშინაარსო, უინტერესო. წუხს, შფოთავს, ბორგავს, სჯერა მხოლოდ საკუთარი რეალობის, თავის ჭეშმარიტება აქვს. შიში უცნობის წინაშე, იგივე ობსესიური შიში…. ცალბათ ყველაზე უხილავი ფორმაა შიშის. ვერ გრძნობ რა გაწუხებს, განპირობებული გონება სავსეა ათასობით ” დიადი იდეით” რაც იცავს მას ” უცნობისგან”. იცავს სამშობლოს, ღმერთის , პატრიოტიზმისა თუ სხვა მიმზიდველი იდეის სახელით, რაც ცხოვრების აზრს ჰქმნის, თუმცა არავინ იცის როდის და საიდან დასახლდა გონებაში, გონებას ის ისეთივე უსასრულო და დაუსაბამო ჰგონია , როგორც თავად სამყარო. იდეა ბედნიერ ცხოვრებაზე, ყოველთვის ბლოკავს რეალურ განცდებს, რეალურ შეგრძნებას. პიროვნება ვერასოდეს დაიბადება იქ, სადაცაა ნიმუში, მზა ფორმა პიროვნების, ავტორიტეტი მუდმივად ხელს უშლის ინდივიდის დაბადებას. დაბადება იწყება ნგრევით, ასეთ აფეთქებაში დაბადა თავი ალბათ სამყარომ. საკუთარი აზრით ცხოვრება ყველაზე რთული რამაა სამყაროში, რომელიც სავსეა შაბლონებით, მზა რეცეპტებით, გადარჩენის რელიგიური თუ ნაციონალური მომხიბლავი თეორიებით. გონებაც თვლემს, კონფორტის ზონის დატოვება თვითმკვლელობის ტოლფასია, დაინგრეს სახელი, იმიჯი , რესპექტაბელურობა, მთელი ის ილუზია რის ასაგებადაც ის ათას სივერაგეს იგონებს…..თუმცა ტანჯვასაც ვეღარ უძლებს, რაც რეალურად მისი შეზღუდულობის პროდუქტია, შეზღუდული ცნობიერება ეს დანაწევრებული ცნობიერებაა, გახლეჩილი ათასობით ნაწილად და ყველა ნაწილი ცდილობს დამოუკიდებლად იარსებოს. იწყება დაუსრულებელი კონფლიქტი, რაც გონებას გარეთ გამოაქვს და ამ პროექციით თვითგადარჩენას ცდილობს , თუმცა რაც მეტია მცდელობა , მით უფრო ღრმად ეფლობი ჭაობში სანამ სულ არ გშთანთქავს არარსებობა, იგივე უპიროვნობა……

თუმცა ყველაფერი დიდი აფეთქებით დაიწყო…

ნონა ხიდეშელი ” დაკარგული სულის ძიებაში”

`                  საჭიროა ძალისხმევა, რომ ცოცხალი დარჩე. ჩვენ ხომ ინტუიციის დონეზე ვიცით, რომ ყველაფერი, რაც ცოცხალი გვეჩვენება, არ არის ცოცხალი. ბევრი რამ, რასაც განვიცდით, ვფიქრობთ და ვაკეთებთ – მკვდარია. მკვდარია იმიტომ, რომ სხვა რაიმეს მიბაძვა, უკვე საკუთარი აზრი კი აღარ არის, არამედ სხვისია. მკვდარია იმიტომ, რომ ჭეშმარიტი, საკუთარი გრძნობა კი არ არის, არამედ სტერეოტიპული, სტანდარტულია და არა ის, რომელსაც თვითონ განიცდი.~

მ. მამარდაშვილი

“ვისაც ჭეშმარიტად ჩაუხედავს ადამიანის ფსიქეს სიღრმეებში, დამეთანხმება, რომ ფსიქე ყველაზე ბუნდოვანი და საიდუმლოებით მოცული სფეროა, მისი შემეცნებისკენ სავალი გზა კი უსასრულო”

კ.გ.იუნგი

ადამიანის სულიერი სამყაროს გაგება და გააზრება, ყველაზე უმნიშვნელოვანესია ამ სამყაროში. ყველა ჩვენი ბედნიერი თუ უბედური განცდა სწორედ იქიდან იღებს სათავეს. ყველაფრის პირველმიზეზი და შესა¬ბამისად პასუხი იმ უამრავ შეკითხვაზე, რაც ადამიანს აწუხებს საკუთარი არსებობის შესახებ, მხოლოდ იქ შეიძლება არსებობდეს, ისევე როგორც გაგება და განჭვრეტა ისეთი უზენაესი ღირებულებებისა რასაც ჭეშმარიტება და ღმერთი ქვია.

ფსიქოლოგია და რელიგია თავისი არსით, ალბათ ყველაზე ახლოა ფსიქეს (სული) სიღრმეების შემეცნებასთან. შეიძლება ითქვას, ფსიქოლოგია ადამიანს ეხმარება რელიგიური დოგმების რეალური მნიშვნელობის შეცნობაში და შეუძლებელია არ დავაფასოთ მათი ძალისხმევა ამ მარადიული და სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი საკითხის გასარკვევად. თუმცა არ შეიძლება გამოვყოთ ერთი რომელიმე კონკრეტული რელიგია ერთი მარტივი მიზეზის გამო. როგორც დიდი ფსოქოლოგი, კარლ გუსტავ იუნგი აღნიშნევდა “ფსიქოლოგია რომელიმე სარწმუნოებრივ მოძღვრებასთან რომ იყოს დაკავშირებული, ინდივიდუალურ არაცნობიერს იმ თავისუფლებას ვერ მიანიჭებდა, რაც არქეტიპის გამოვლენის აუცილებელ წინაპირობას წარმოადგენს, დამაჯერებლობა მხოლოდ არქეტიპული შინაარსის სპონტანურობაშია, ხოლო ნებისმიერი წინასწარგამიზნული ჩარევა მის გულწრფელ განცდას აფერხებს.”

სწორედ სპონტანურობისა და გულწრფელი განცდების არარსებობაა უდიდესი დაბრკოლება სულიერი სამყაროს შემეცნების გზაზე. როდესაც გონება განპირობებულია ერთი კონკრეტული რელიგიური მოძღვრებით ან რაიმე იდეოლოგიით და შესაბამისად უკვე ყველა იდუმალ, თუ მისთვის ამოუხსნელ მოვლენაზე, წინასწარ შექმნილი და ჩამოყალიბებული შეხედულებებითაა შემოფარგლული და შეზღუდული, შეუძლებელია რეალობა აღიქვას, ანუ ფაქტი დაინახოს და მიიღოს ისეთი როგორიც ის სინამდვილეშია.

როდესაც იწყება ცნობიერსა და არაცნობიერს შორის კავშირის დამყარება, ანუ ცნობიერით ხდება არაცნობიერის შესწავლა, გაგება და გააზრება, ბუნებრივია მრავალი სირთულე და წინააღმდეგობა წარმოიქმნება.  არაცნობიერს მიტომ ვუწოდებთ არაცნობიერს, რომ ის ჯერ-ჯერობით შეუცნობელია, უცნობია და ყოველგვარი წინასწარი შეხედულებები, წინასწარ შექმნილი თეორიები და აზრები, ბუნებრივია რეალობის აცილებას უფრო მოიტანს, ვიდრე გაგებას და კვლავ ილუზიის ტყვეობაში აღმოვჩნდებით.

რელიგია იმდენადაა ფასეული, რამდენადაც ცდილობს ადამიანი გარკვეულ მორალურ თუ ზნეობრივ ჩარჩოში მოაქციოს და უფრო კეთილშობილი გახადოს. მაგრამ როდესაც თვითშემეცნების პროცესი იწყება, ანუ კონკრეტული ადამიანი გადაწყვეტს გამოიკვლიოს, გაიგოს და გააცნობიეროს საკუთარ სულში არსებული უფსკრულები,  იპოვოს უპირველესად  საკუთარი თავი, შემდეგ კი რაღაც ზე-ცნობიერი, სჯობს  გათავისუფლდეს ყოველგვარი დოგმატიკისა და წინასწარშექმნილი შეხედულებებისაგან, თუ რა არის ჭეშმარიტი ან რა არა, რა ფორმისაა ღმერთი ან რომელი გზაა მისკენ სავალი სწორი,  გონება ისედაც მიდრეკილია ილუზიების შექმნისაკენ და შესაბამისად საფრთხეც დიდია. ვისაც ეს პროცესი დაწყებული აქვს,  ალბათ დამეთანხმება როგორი  რთულია გონების  მიმართვა შინაგანისაკენ და მასში მიმდინარე პროცესებზე დაკვირვება, იქნება ეს ფიქრები, განცდები თუ ემოციები.  გონება მუდმივად სადღაც გარბის, ერთი სურათიდან მეორეზე ხტება, ადამიანი საბოლოოდ ხუთ წუთსაც ვერ ახერხებს საკუთარ თავში ჩაღრმავებას. ამ დროს ხდება შეჯახება საკუთარ არასრულფასოვნებასთან, რაც აშინებს და განიზიდავს ცნობიერს, ამიტომაცაა ყველაზე მეტად საკუთარი მანკიერებების დანახვა რომ გვიჭირს და მუდამ გაქცევას ვცდილობთ. თითოეული ადამიანი ინდივიდუალური და თავისებურად უნიკალურია, ამიტომ წინასწარი ვარაუდები და ინსტრუქციები რა და როგორ წარიმართება ამ გზაზე, არასერიოზულია.

ამ პროცესში მთავარია დიდი მოთმინება და შემართება,  თუ გვსურს მივაღწიოთ უმაღლეს მიზანს, შევიცნოთ, გავიგოთ და  გავაცნობიეროთ საკუთარი ფსიქიკური არსი და ფსიქოლოგიურად დაშლილი და დანაწევრებული, ერთ მთლიან პიროვნებად ვიქცეთ. ცნობიერის შეხება არაცნობიერთან, როგორც კ.გ. იუნგი ამბობდა, ამ უკანასკნელს ააქტიურებს  და არქეტიპების გამოცოცხლებას იწვევს, ამიტომაა რომ ხშირად სულიერი სამყაროს შემეცნების გზაზე დამდგარ ადამიანს ხან დემონები, ხან კი ანგელოზები ესიზმრება და ელანდება.  ეს ხშირად შემზარავ შთაბეჭდილებას ახდენს ადამიანზე და შიში იპყრობს, თვით რაციონალური გონების ადამიანიც კი არ არის დაზღვეული ღამის კოშმარებისა და შიშებისგან.  ეს არქეტიპული სურათ-ხატები, რაც ჩვენს არაცნობიერში ცხოვრობს, ხან რელიგიური, ხან კი მითოლოგიური სიუჟეტისაა და ადამიანის გონებას რაღაც მისტიკური და საბედისწერო ეჩვენება მასში.  მთელი ეს ილუზიური სურათ-ხატები და წარმოსახვები ჩვენი არასრულფასოვნების ნაწილია და მაშინვე ჩნდება, როგორც კი ამ არასრულფასოვნებას  ნებით თუ უნებლიედ ვეხებით.  რაციონალური აზროვნება, მშვიდი და ფხიზელი გონება ის აუცილებელი ფაქტორია, რაც უდაოდ დაგვეხმარება პროცესის სწორად წარმართვაში, აუცილებელია გონება გავათავისუფლოთ ყოველგვარი ცრურწმენებისგან, წინასწარი შეხედულებებისა და იდეებისგან, ყველანაირი შტამპებისა და სტერეოტიპებისგან.

ადამიანის გონებას, რომელიც დამძიმებული და განპირობებულია საუკუნეების განმავლობაში წარმოქმნილი სხვადასხვა იდეებითა თუ თეორიებით და შესაბამისად მიჩვეულია ზედაპირულ და მექანიკურ აზროვნებას, ყველაზე მეტად, სწორედ შინაგანში ჩაღრმავება და საკუთარი არსის სიღრმისეული გააზრება უჭირს. როდესაც მთელი ცხოვრება ერთი მიმართულებით აზროვნებ და მოქმედებ, იზრდები, სწავლობ, გაქვს რაღაც იდეალები, ეძებ მუდმივ კმაყოფილებას, ისწრაფვი ამბიციების დაკმაყოფილებისთვის, ეძებ სახელს, სიმდიდრეს, პატივს, თავს ირთობ სხვადასხვა კეთილშობილური იდეალებით და ერთ მშვენიერ დღეს, რაღაც ისეთი ხდება, რაც გაიძულებს ეს ყველაფერი გადააფასო ან ეჭვით მაინც შეხედო, (ჩვენს ცხოვრებაში ეს უმტესწილად დრამატულ მოვლენებს უკავშირდება) ბუნებრივია რომ დიდი სირთულის წინაშე აღმოჩნდები. ეს არის მომენტი, როდესაც ადამიანი იწყებს დაფიქრებას საკუთარი არსებობის შესახებ, როდესაც  ტკივილი გაუსაძლისი ხდება, გეგმები იშლება და გზა იკეტება, გონებას უნდა თუ არა, იწყებს საკუთარ ლაბირინთებში გარკვევას, ჩნდება უამრავი შეკითხვა და საბოლოოდ ადამიანი ოდნავ მაინც ანელებს მექანიკური ცხოვრების რიტმს და ცდილობს რაღაცაში მაინც გაერკვეს – ეს რაღაც კი სხვა არაფერია თუ არა ჩვენი ფსიქე.…ეს ისეთი დიადი წუთებია, მსოფლიოს გრანდიოზული მოვლენებიც  ვერ შეედრება, თუმცა ამ გზაზე მთავარი მაინც დიდი მოთმინება და მტკიცე ნებისყოფაა, რათა საბოლოო მიზანს მივაღწიოთ და საკუთარი თავი შევიცნოთ.

უპირველეს ყოვლისა უნდა გავიგოთ და გამოვიკვლოთ ცნობიერების ზედაპირზე არსებული პროცესები, ყოველი გაცნობიერებული ფაქტი თავისთავად შენელდება და შემაწუხებელ ძალას დაკარგავს. მთავარია დავაკვირდეთ მშვიდად,  მთელი არსებით, ისე როგორც საყვარელი წიგნის კითხვისას ან ტელეგადაცემის ყურების დროს, როდესაც გონება მთლიანად მოცულია ერთი კონკრეტული მოვლენით. შევხედოთ ყოველ ფიქრს, შთაბეჭდილებასა და ემოციას, რაც დომინირებს გონებაში და მოსვენებას გვიკარგავს, დავაკვირდეთ საკუთარ სურვილებს, ამბიციებსა და  მისწრაფებებს, იმ უამრავ სიყალბეს, რაც ჩვენი ნაწილი გამხდარა და ხელს გვიშლის სიმშვიდის მოპოვებაში.  დაკვირვების პროცესი უნდა იყოს უემოციო, ყოველგვარი შეფასებისა და განსჯის გარეშე, ნუ დავარქმევთ სახელს, ნუ აღვიქვავთ პოზიტიურად ან ნეგატიურად, უბრალოდ დავაკვირდეთ, რათა არ გამოგვრჩეს არც ერთი დეტალი. ჩვენზე უკეთ ვერავინ გაიგებს რა გვაწუხებს, რა გვაღელვებს და გვაშფოთებს, რა იწვევს გაღიზიანებას, შიშს ან პირიქით სიამოვნებასა და სიმშვიდეს. შევეცადოთ ცოტა ხნით მაინც შევწყვიტოთ გარსამყაროს განსჯა, მუდმივად უკმაყოფილო პოზაში ყოფნა და მთელი ძალისხმევა მივმართოთ შინაგანი სამყაროსკენ.

ავიღოთ ერთი კონკრეტული რამ, მაგალითად სიცრუე _ ყველამ კარგად ვიცით რას ნიშნავს ეს. ვიცრუე, მოვიტყუე, ანუ ვთქვი რაღაც, რაც რეალობას არ შეესაბამება. რატომ გავაკეთე ეს, ანუ რით იყო განპირობებული ჩემი ასეთი ქმედება და რისი მაჩვენებელია იგი. სიცრუე პირველ რიგში წარმოაჩენს ჩემს შინაგან დაპირისპირებს, თვით-დაპირისპირებას, ე.წ ფსიქოლოგიურ  თვით-გახლეჩვას. სულ ერთია ეს ცნობიერია თუ ქვეცნობიერი, მთავარია რომ  შინაგანი ბალანსი დაკარგული მაქვს და ამიტომაც ვეწინააღმდეგები საკუთარ თავს. გინახავთ ალბათ ისეთი ადამიანიც, სიცრუის ლაპარაკი პირდაპირ ჩვევაში რომ აქვს გადასული  და სულ რომ არაფერში სჭირდება, მაინც იტყუება. ეს საკმაოდ კომპლექსური განცდაა და უამრავრავი მიზეზი შეიძლება ქონდეს, ვიცრუე იმიტომ რომ სუსტი ვარ და რაღაცის მეშინია, მაქვს აგრეთვე რაღაც იმიჯი, სახელი, პოზა და ამის შესანარჩუნებლად იძულებული ვარ ვიცრუო. ტყულის თქმა შესაძლოა დაკავშირებული იყოს ანგარებასა და სიხარბესთან, კარიერულ აღმასვლასთან და ა.შ იმ უამრავ უბადრუკ ამბიციასთან, რისთვისაც ასე გახელებით ვიბრძვით.

მაშასადამე, ნებისმიერ ქმედებას, თავისი გარკვეული წინაპირობა და სათავე გააჩნია, რაც პირდაპირ კავშირშია ჩვენს “მე”სთან, ანუ ცენტრთან, საიდანაც ვმოქმედებთ და ინდიკატორია ჩვენი არეული და გაუწონასწორებელი ფსიქიკის. შინაგანი დაპირისპირება, ანუ თვით–დაპირისპერება როგორც მას ვუწოდეთ, წარმოსდგება ერთი საინტერესო მომენტისგან, რომლის ფორმულირებაც ასეთი იქნება,  -ვინ ვარ და ვინ მინდა ვიყო-, ანუ ჩვენი მუდმივი უკმაყოფილება იმით რაც ვართ და სურვილი – ვიყო სხვანაირი. მაგალითად, მე ვარ ერთი ჩვეულებრივი ადამიანი, არ მაქვს რაიმე განსაკუთრებული მდგომარეობა საზოგადოებაში, არც დიდი სახელი, არც სიმდიდრე და ეს საშინლად მაწუხებს. ვარ უბრალო ჩინოვნიკი, მაგრამ მინდა ვიყო მინისტრი, დიდი მეცნიერი, წარმატებული ბიზნესმენი, პრეზიდენტი, ეპისკოპოსი ან პატრიარქი, ან ვარ ჩვეულებრივი მწერალი, ჟურნალისტი, მომღერალი ან  მსახიობი, მაგრამ ეს არ მაკმაყოფილებს, ამბიციები მაგიჟებს და ვცდილობ ისეთი იმიჯი შევიქმნა, თითქოს რაღაც გრანდიოზული მოვლენა ვარ, მსურს სახელი და აღიარება, ბევრი ფული და რას ვაკეთებ ამისათვის- ვცრუობ, ვმლიქვნელობ, ვცდილობ მოვერგო ნებისმიერ სისტემას, ოღონდ კი მიზანს მივაღწიო, ანუ ვარ ესა და ეს, მთელი ჩემი შესაძლებლობებით და მინდა ვიყო ის, რაღაც სხვა.

სწორედ ეს შეუსაბამობა –ვინ ვარ და ვინ მინდა ვიყოს- შორის, გადაულახავი ბარიერია გონებისთვის და შინაგან დაპირისპირებას იწვევს.  ამის გაცნობიერება და გააზრება ძალზედ მნიშვნელოვანია თითოეული ინდივიდისთვის.  დაუსრულებელი სწრაფვა, ვიყო რაღაც სხვა ვიდრე რეალურად ვარ, მომდინარეობს იმ სტანდარტებიდან და ნიმუშებიდან, რითიც აღვსილია გონება და ერთ-ერთი მიზეზი ამის, ჩვენი არასწორი აღზრდაა, რაც სამწუხაროდ განპირობებულია საზოგადოებაში დამკვიდრებული შეხედულებებით, როგორი უნდა იყოს ადამიანი, როგორი ოჯახი,  პროფესია, ზნე და ხასიათი უნდა ჰქონდეს, რათა ადგილი დაიმკვიდროს და პატივმოყვარეობა დაიკმაყოფილოს. ეს სტანდარტები და შეფასების კრიტერიუმები, ცხადია ჩვენივე შექმნილი და არა სადღაც ზეციდან ნაკარნახევი, ისეა გამჯდარი ჩვენს არსებობაში, რომ მათგან თავის დაღწევა პრაქტიკულად შეუძლებელია.  ეს ნელი მოქმედების საწამლავს ჰგავს, რომელსაც ბავშვობიდან მცირე დოზებით ვიღებთ, სანამ საბოლოოდ არ დაბინდავს გონებას და იმავე ყალიბს არ მოგვარგებს.

გვგონია რომ მთელი ეს ნიმუშები და სტერეოტიპები, ჩვენივე უსაფრთხოებისთვისაა აუცილებელი, სინამდვილეში კი ჩვენში არსებული ქაოსის, შიშების, კომპლექსებისა და ზოგადად დისკომფორტის მიზეზი, სწორედ ეს შინაგანი გახლეჩვაა, საიდანაც ბედნიერებას ველოდებით, სწორედ ისაა უბედურების სათავე და ამის დანახვა, გააზრება და გაცნობიერება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ადამიანისთვის. მერაბ მამარდაშვილი წერდა: “ადამიანი თვითონ უნდა დაუზავდეს საკუთარ თავს, მაგრამ ამისათვის საჭიროა, რომ ადამიანმა მანამდე საკუთარ თავს ომი გამოუცხადოს, რათა შემდგომ აუცილებლობით მიიღოს საკუთარი თავი ისეთი, როგორიც ის არის და აღარ ებრძოლოს. საკუთარი თავის არმიღება კი ადამიანს ომისკენ, რევოლუციისკენ და “პოგრობისკენ” უბიძგებს. სინამდვილეში ადამიანს სხვისი კი არა, საკუთარი თავის ატანა არ შეუძლია”

ჩვენ საკუთარ თავში ვატარებთ ამ დაპირისპირებას, მაგრამ მხოლოდ მაშინ ვამჩნევთ, როდესაც გარეგნულ ქმედებებში აისახება და შესაბამისად უსიამოვნება მოაქვს, ამის გამოა ადამიანთა უმეტესობა გულწრფელად დაბნეული და შეშინებული საკუთარი არსებობით, მიზეზებს მხოლოდ გარეთ ხედავენ და შესაბამისად უჩნდებათ  შეკითხვები,  რაზეც პასუხს ვერსად იღებენ, შემდგომ კი იგონებენ  უიღბლობას, ბედისწერას, მაგიას  და ა.შ.

ნათლად რომ ვაცნობიერებდეთ  საკუთარ არსებობას ამ უსასრულო სამყაროში, ილუზიებსა და წარმოსახვებს არასოდეს შევეჭიდებოდით და შესაბამისად ყოველგვარი ტყუილი აზრს დაკარგავდა.  მარტივად რომ  შეგვეძლოს საკუთარი თავის მიღება, ყოველგვარი თვითშეფასებისა და იდენტიფიკაციების გარეშე, როგორებიც რეალურად ვართ, სრულიად უნიკალური და განუმეორებელი,  იმ დროს, იმ მდგომარეობაში ვიბადებით, სადაც ყველაზე მეტი შესაძლებლობაა ჩვენი ფსიქიკური არსის განვითარებისთვის, რომელიც მუდმივ ევოლუციას განიცდის და საბოლოოდ ერთი მიზანი აქვს, შეუერთდეს თავის პირველსაწყისს, და მარადიული სიმშვიდე ჰპოვოს. მთავარი საკუთარი თავის შემეცნებაა, საკუთარი შესაძლებლობების გაცნობიერება, რა შეგვიძლია, რა გამოგვდის ყველაზე უკეთ, რათა თვითრეალიზაცია მოვახდინოთ. ვარ ის _ ვინც ვარ და მუდმივი იდენტიფიკაციები და შედარებები სრულიად უადგილო და არაფრისმომცემია.

ბავშვთა ფსიქიკაზე დაკვირვებამ ყველაზე  ნათლად ცხადყო ადამიანთა ეს ბუნებრივი თავისებურებანი. კ.გ. იუნგი ერთ-ერთ ლექციაში იხსენებდა შემთხვევას, სისხლის სამართლის დამნაშავეთა გამოსასწორებელი ამერიკული დაწესებულებიდან, სადაც ბავშვებს ორ კატეგორიად ყოფდნენ,  პირველი კატეგორია, რომელსაც უმრავლესობა წარმოადგენდა, იქ მოხვედრის შემდგომ გაცილებით უკეთ გრძნობდა თავს, ეს ბავშვები მართლაც ნორმალურად ვითარდებოდნენ და დროთა განმავლობაში მათი მანკიერება წარსულს ბარდებოდა, მეორე ნაწილი კი, რომელნიც უმცირესობაში იყვნენ, იქ მოხვედრის შემდგომ, როგორც კი თავაზიანად და ნორმალურად მოქცევას აიძულებდნენ, ისტერიულნი ხდებოდნენ. კ.გ.იუნგი  ამას ასე განმარტავდა:” ესენი “დამნაშავეებად” არიან დაბადებულნი, მათ ვერაფერი გამოასწორებს. ნორმალური საქციელი მათთვის ბოროტების ჩადენაა. ჩვენც ხომ რაღაც სრულად ვერა ვართ ხოლმე “ფორმაში” როდესაც მამა აბრაამის ბატკნებივით ვიქცევით. ცოტას თუ “ვურევთ” – რა შედარებაა, ბევრად უკეთესად ვგრძნობთ თავს. ინდუსები ტაძარს რომ აგებენ, ერთ კუთხეს დაუმთავრებელს უტოვებენ ხოლმე, სრულქმნა მხოლოდ ღმერთებს ძალუძთო”

ბუნებრივია,  არ იგულისხმება თითქოს ბავშვები თავის ნებაზე უნდა მივუშვათ, და აღმზრდელობითი ფუნქცია მთლიანად ცხოვრებას მივანდოთ, უნდა მოვახერხოთ და ვიპოვოთ გონივრული და სწორი მიდგომა ნებისმიერი პრობლემისადმი.  ჯერ კარგად შევისწავლოთ მათი ხასიათი და მენტალური სტრუქტურა და შესაბამისად ვიმოქმედოთ, იძულებითა და დისციპლინით ფონს ვერ გავალთ, თავსმოხვევა ზნეობრივი კანონებისა ან გაუთავებელი მორალის კითხვა არაფრის მომტანია, უნდა დავეხმაროთ თავად გაერკვნენ საკუთარ ფიქრებსა და ქმედებებში, რათა სულში მომწიფდეს ნებელობა ზნეობრივი თუ კეთილშობილური გარდაქმნისა. შესაძლოა ეს პროცესები გარკვეულ რისკებს შეიცავს, მაგრამ სხვა გზა არ არსებობს, რახან ასეთი არასრულფასოვანნი ვიბადებით, უნდა განვვითარდეთ შინაგანი აქტივობის შედეგად და გარკვეული ტკივილისა და შეწუხების ფასად.

“ფსიქოლოგიურ განვითარებას მხოლოდ მაშინ მივაღწევთ, წერდა კ.გ.იუნგი, თუ დავჯერდებით იმას, რაც ვართ და იმ ცხოვრებით, რომელიც გვაბარია სერიოზულად ვიცხოვრებთ. ჩვენი ცოდვები, შეცდომები და ნაკლოვანებები საჭიროა ჩვენთვის, ასე რომ არა, განვითარების უძვირფასესი სტიმულისგან განძარცვული აღმოვჩნდებით”.  არავითარი უიღბლობა და უბედობა ამ ქვეყნად არ არსებობს, არსებობს  უბრალოდ ადამიანი, რომელიც მეზობელ სახლში მომხდარ ამბებში ან მსოფლიო ნიუსებში უკეთაა გარკვეული, ვიდრე საკუთარ არასრულფასოვნებებში და ეს უვიცობაა ყველა ბოროტების სათავე.

სრულიად უსარგებლოა ე.წ. წესიერი ადამიანის ნიღაბი ატარო მხოლოდ იმისათვის, რომ საზოგადოებამ პატივი მოგაგოს.  ეს სიყალბეა, ილუზიაა, რაც ვერასოდეს დაგვეხმარება სულიერ განვითარებაში, ევოლუცია სწორედაც დაცემა–აღდგომაშია. რატომ გვეშინია ასე საკუთარი მიდრეკილებების გამომჟღავნება, ჩვენ ხომ ისედაც ვიცით რომ არასრულფასოვანი ადამიანები ვართ, ვის ვატყუებთ, ვესწრაფვით კეთილშობილებას და სინამდვილეში არავინ იცის რას ნიშნავს ეს, ჩვენ ხომ თვითონ შევქმენით მორალი, ყველაფერს თავისი სახელი დავარქვით, თავად განვსაზღვრეთ რა არის კარგი და რა ცუდი, შევქმენით ხაფანგი და ახლა მთლიანად ვართ დაჭერილი მისით. ეს იმიტომ ხდება, რომ საკუთარი თავისთვის არ ვცხოვრობთ, საკუთარ თავს კი არ ვეძებთ, არამედ სხვის თვალებში ვიყურებით, სხვისი აზრებითა და შეფასებებით ვცხოვრობთ, მთავარია გარესამყარო როგორ გვხედავს და გვაფასებს, ჩვენი ჩაცმა, ჩვენი გარეგნული იერი, მთლიანად მორგებულია იმ საზოგადოების მოთხოვნილებებს სადაც ვცხოვრობთ, წამითაც კი ვერ თავისუფლდება გონება გარე ფაქტორების გავლენისგან, შინაგანი, ჭეშმარიტი “მე” კი დაკარგულია, ვარსებობთ მხოლოდ ზედაპირულ დონეზე და შესაბამისად ვიტანჯებით კიდეც. ვიტანჯებით არა იმიტომ რომ ცვლილება გვინდა და ვაცნობიერებთ საკუთარ არარაობას, არამედ შინაგანი სიცარიელის, დაუკმაყოფილებელი სურვილებისა და ამბიციების გამო.

უნდა ვისწავლოთ საკუთარი თავისთვის ცხოვრება, შინაგან არსში შეღწევა და ჩვენი რეალური სახის დანახვა. თუ გინდა სურვილის ამაოებას ჩასწვდე, ნუ გაურბიხარ მას, სხვანაირად გამოცდილება არ მოდის. ჩვენ შიშისა და სისუსტის გამო ვირგებთ ე.წ. წესიერი მოქალაქის ნიღაბს და არა იმიტომ რომ რაღაც მდგომარეობას მივაღწიეთ.

იგავში, უძღები შვილის შესახებ (ლუკა. თ15) აღწერილია ორი ძმის ამბავი, ერთმა ძმამ თავისი წილი ქონება მთლიანად წაიღო და წავიდა სახლიდან, დროთა განმავლობაში მან ეს ქონება გაფლანგა და სრულიად ცარიელი, ღატაკი დარჩა, ეს ნიშნავს, რომ მან იცხოვრა, განიცადა, იგრძნო და დაეცა, ანუ მან საკუთარი,  პირადი გამოცდილება შეიძინა, განსხვავებით მისი ძმისა, რომელიც მუდამ მამის გვერდით იყო და მის ყოველ სურვილს ასრულებდა. ამიტომაც მიიღო მამამ უკან დაბრუნებული შვილი უდიდესი სიხარულითა და პატივით, იგი სრულიად ახალი ადამიანი დაბრუნდა, დაცლილი ამქვეყნიური ამაოებისგან, განძარცვული წარმავალი სურვილებისა და მისწრაფებებისგან.

მხოლოდ ძლიერ ადამიანებს ხელეწიფებათ ამბოხი, ისინი მუდამ რაღაცას ეძებენ, იბრძვიან, მათთვის უცხოა შიში, არავის ზურგს არ ეფარებიან, ამით არიან გამორჩეული და აღმატებული მათზე, ვინც მუდმივ სტაბილურობას ეძებს, გარეგნული უსაფრთხოება მხოლოდ ილუზიაა, დროებითია, თუ ის მიღწეული არ არის შინაგანად, დაცემით, ტანჯვითა და ძიებით, საკუთარ თავთან, საკუთარ არასრულფასოვნებებთან ბრძოლით. Nნუ მოვიტყუებთ თავს, თითქოს მშვიდი და გაწონასწორებული ხალხი ვართ და ამქვეყნიურ შფოთს თავი დავაღწიეთ, სანამ გულში ამბიცია, ეგოიზმი, სურვილები და ვნებები ცოცხლობენ, ჩვენ აბსოლუტურად არასრულფასოვანი ადამინები ვართ და თუ რაიმეს ისეთს ვერ ჩავდივართ, რასაც სხვა “ცუდი” ადამიანები ჩადიან, უბრალოდ სუსტი და მშიშრები ვართ. Nნებისმიერი ადამიანი გაქურდავდა საიუველირო მარაზიას ან ბანკს, სასჯელის შიში რომ არ ჰქონდეს. ძლიერია მხოლოდ ის, ვინც მოახერხა და საკუთარი ნებელობით თქვა უარი საკუთარ სურვილებსა და მისწრაფებებზე, მხოლოდ მათ შეიძლება ეწოდოთ დიადი და ჭეშმარიტად ინდივიდუალური ადამიანები, დანარჩენი ყველაფერი თამაშია, შოუ, ცირკი და ის მაინც მოვახერხოთ, ამ ცირკში ჯამბაზებად არ დავრჩეთ, რომლებიც ერთს ატყუებენ, ხოლო მეორეს ამაზრზენად ემლიქვნელებიან.

ვიმოქმედოთ, გამოვიყენოთ ეს ცხოვრება საკუთარი თავის სრული რეალიზაციისთვის, ხან დავეცემით, ხან ავდგენით, ამაშია მთელი ხიბლი ჩვენი არსებობის, ასე მიმდინარეობს ადამიანის ევოლუცია, თუ ყველაფერს გავექცევით და დავემალებით, არაფერი შეიცვლება, სურვილი სურვილად დარჩება, ვნება ვნებად და საბოლოოდ დავემსგავსებით იმ უგუნურ მსახურს (სახარება მათესი. თ 25) ბატონმა ოქროს ტალანტი რომ მისცა, მან კი მიწაში ჩაფლო იმის შიშით, რომ სულ არ დაეკარგა იგი და ბატონის მრისხანება არ დაემსახურებინა, საბოლოოდ კი ისიც დაკარგა რაც ქონდა და იმაზე ცარიელი და არარაობა დარჩა, ვიდრე მანამდე იყო.

მერაბ მამარდაშვილს აქვს ასეთი ფრაზა “ადამიანის ონტოლოგიური მდგომარეობა, ჯიუტი სიბრმავის მდგომარეობაა”(გვ12 ცნობიერების ტოპოლოგია). ჯიუტი სიბრმავე-არის ზუსტი შესატყვისი ჩვენი ამჟამინდელი ფსიქოლოგიური ყოფისა, ბრმა, რომელიც ჯიუტად ცდილობს ბრმად ყოფნას, საინტერესოა საით მიდის იგი… უილიამ ფოლკერი ამბობდა: “ადამიანის ყველაზე დიდი ტრაგედია ისაა, რომ მან არ იცის ვინ არის და რა ადგილი უკავია”. როდესაც ვერ ვახერხებთ თვითრეალიზაციას,  ვხდებით ჩვენ სულში არსებული აჩრდილების, გნებავთ იდეალების მონები, ადამიანი კი აბსოლუტურად თავისუფალი უნდა იყოს, ფსიქოლოგიური გამთლიანება რომ შეძლოს.  ეს ჩვენს სულში არსებული არარეალიზებული ფუნქციების პროეცირებაა მხოლოდ, მთავარი მიზეზი კი შიგნითაა, ჩვენი მუდმივი, ფსიქოლოგიური დამოკიდებულება ვიღაცაზე ამ რაღაცაზე, მოლოდინი რომ ეს ვიღაც ან რაღაც დიდ მიზნამდე მიგვიყვანს და ბედნიერებას მოგვანიჭებს. ხშირად ისეც ხდება, რომ მთელი ცხოვრება ვებრძვით რაღაც აჩრდილს, რაც მეორე ”მე” გამხდარა და ვერ ვთავისუფლდებით მისგან. შეიძლება ამას კომპლექსებიც ვუწოდოთ, მაგალითად ზედმეტი სიმორცხვე და გადამეტებული სითამამე კომპლექსია. ერთი მომდინარეობს არასრულფასოვნების განცდისგან, მეორე კი ამბიციისა და თვითშეფასებისგან.   მინახავს ადამიანი რომელსაც საკუთარი სიმორცხვე თითქმის სტანჯავს, მაგარამ ვერაფერი მოუხერხებია მისთვის. ორივე შემთხვევაში მთავარ როლს ცენტრი ასრულებს, “მე” საიდანაც ვმოქმედებთ. არასრულფასოვნების კომპლექსის მიზეზიც იგივე ამბიციაა, ოღონდ ეს მედლის მეორე მხარეა. როდესაც თავი მაგარი ტიპი გგონია, ან პირიქით არაფრად მიგაჩნია, ორივე ერთნაირად შემაწუხებელი განცდაა, ორივე რეალობის აცილებას ნიშნავს და შესაბამისად უსიამოვნებათა მუდმივი წყაროა. ცხადია ასეთი ტიპის კომპლექსებისგან გათავისუფლება იოლი არ არის, მაგრამ შესაძლებელია თუ შევძლებთ და საკუთარ თავს ცოტათი მაინც მივუახლოვდებით, გამოვიკვლევთ და შევიცნობთ. ამას სჭირება მუდმივი დაკვირვება საკუთარ ფიქრებსა და შეგრძნებებზე, ფხიზელი გონებით უნდა ვადევნოთ თვალი რა პროცესები მიდის იქ და როგორია ჩვენი რეალური ქმედებები. დააკვირდით საკუთარ თავს, როგორია თქვენი ქმედებები როცა არავინ გიყურებთ, როგორ მოძრაობთ, როგორ ჭამთ ან საერთოდ როგორ ასრულებთ რაიმე სამუშაოს და ამით თქვენს რეალურ სახეს დაინახავთ, შემდეგ შეადარეთ როგორ ასრულებთ იგივე ქმედებებს მაშინ, როდესაც ვიღაც გიყურებთ და მომენტალურად მიხვდებით იმ განსხვავებას რაც არსებობს –ვინ ვარ და ვინ მინდა ვიყოს- შორის.  ჩვენი ლოცვაც კი ერთგვარი პოზაა, სხვანაირად რით შეიძლება აიხსნას განსხვავებულობა ჩვენი რეალურ სახესა და ლოცვის დროს შექმნილ სათნო და უბიწო გამომეტყველებას შორის, განა ის, ვის წინაშეც ასე მოწიწებით ვლოცულობთ, ყველაფრის მხილველი არ არის?..  ასევე, მაგალითად საუბრობ რაიმე თემაზე, წამიერად მაინც თუ შეხედავ შენს თავს გვერდიდან, იმ წუთას გააცნობიერებ რა პოზა გიჭირავს, რას ამბობ ან რატომ ამბობ, რა არის ნამდვილი მიზეზი, ინფორმაციის გადაცემა, თუ საკუთარი განსწავლულობისა და ცოდნის დემონსტრირება. ასეთი ტიპის დაკვირვება გონებას გამოიყვანს მექანიკური მოქმედების რეჟიმიდან და კონცენტრაციის უნარს მოგცემთ.

საკუთარი თავზე დაკვირვებისას, აუცილებლად აღმოვაჩენთ ერთ საინტერსო რამეს, პირობითად მას იდეათა სამყარო ვუწოდოთ. ჩვენ უამრავი იდეალები, თეორიები, პრინციპები და სტერეოტიპები გვაქვს. თუმცა ყველაფრის პირველმიზეზი მაინც იდეაა, ანუ აზრი რომელიც ჩნდება და ხშირად მთელს ჩვენს არსებას იკავებს. შეიძლება ითქვას შეპყრობილი და დაჰიპნოზებული ვართ ამ იდეებით და მათგან გამომდინარე ვმოქმედებთ, ვმოძრაობთ, ვაყალიბებთ ურთიერთობებს. იდეა შეიძლება არსებობდეს ყველაფრის შესახებ, იქნება ეს რელიგია, ნაციონალიზმი, ერი, სიყვარული, სიცოცხლე ან სიკვდილი და ა.შ თავისთავად იდეა არც კარგია და არც ცუდი, ის უბრალოდ რაღაც აზრთა წყობაა და მეტი არაფერი.  მაგრამ საინტერესოა რა ხდება მაშინ,  როდესაც ამ იდეებს ფსიქოლოგიურად ვეჯაჭვებით და  იდენტიფიკაციას ვახდენთ მათთან.

მაგალითად ჩემი იდეა ნაციონალიზმის შესახებ ასეთია, მე მიყვარს ჩემი სამშობლო (სამშობლოს სიყვარული თავისთავად აბსტრაქტული ცნებაა, მიყვარს ის, რაც ჩემია და რაც ნაცნობია) და მას უნდა ვემსახურო. ის ვინც ჩემი ქვეყნის სათავეშია, ანუ ვისაც ვანდობთ საყვარელი სამშობლოს მართვა-გამგეობას, თუ გადაწყვეტს, რომ ქვეყნის კეთილდღეობისთვის რაიმე ტიპის საომარი მოქმედებაა საჭირო, ამ იდეიდან გამდინარე დაუფიქრებლად ავიღებ იარაღს და წავალ საბრძოლველად (და ამას პატრიოტიზმს ვარქმევ)მათ წინააღმდეგ, ვინც ჩემს იდეას საფრთხეს უქმნის(ან არ უქნის, მაგრამ სამშობლოს დიდებას ასე სჭირდება. ალბათ ასე ფიქრობდნენ მეორე მსოფლიო ომის წინ გერმანელებიც და კიდევ მრავალი სხვა…) როდესაც რაიმე იდეით ხარ შეპყრობილი, ეს უკვე თავისთავად გამორიცხავს ზედმეტ ფიქრსა და დაეჭვებას, მით უმეტეს, თუ ეს დიად და კეთილშობილურ იდეალებთანაა დაკავშირებული. ჩვენ ხომ ამისთვის ვიღწვით, ჩავიდინოთ რაიმე დიადი, საგმირო საქმეები და ისტორიაში შევიდეთ, ან სასუფეველში მაინც…. მერე რა, რომ ჩემი ე.წ. მტრები, ისეთივე ადამიანები არიან როგორიც მე, უყვართ სიცოცხლე, რაღაცას ქმნიან, აზროვნებენ, სტკივათ, უხარიათ და ა.შ. მთავარი იდეაა, იდეა ნაციონალიზმისა და პატრიოტიზმის შესახებ. სწორედ ასეთმა იდეამ, ერთ მშვენიერ დღეს,  გუშინდელი მეგობრები, მეზობლები და ნათესავები  დაუძინებელ მტრებად აქცია აფხაზეთსა და სამაჩაბლოში და ისეთი ჭრილობა დატოვა, თაობები დასჭირდება მის მოშუშებას.

ასეთივე საინტერესოა იდეა რელიგიის შესახებ. მე ვარ მორწმუნე ადამიანი და რელიგია შესაბამისად ჩემს ცხოვრებაში დომინანტია. რომელი რელიგიური აღმსარებლობის მიმდევარიც ვარ, ბუნებრივია ჩემი სუბიექტური ღირებულებებიც მისგან მომდინარეობს და მთელს ჩემს ცხოვრებას მართავს, რაც აუცილებლად დიდ როლს ითამაშებს პიროვნულ ურთიერთობებში. ხშირად გვესმის ასეთი ფრაზები ”ჩვენ ქრისტიანები ასეთი და ასეთი ჰუმანურები ვართ”, “ჩვენ მუსლიმანები ასეთი წესებით ვცხოვრობთ და სხვის აზრს ვერ გავიზიარებთ” ერთხელ ასეთი რამეც გავიგე, თურმე ნუ იტყვით და ერთ იაპონელს მართლმადიდებლური სული აღმოაჩნდა, ანუ ისეთი კეთილშობილი ყოფილა.. მიგვაჩნია, რომ მხოლოდ ჩვენი რელიგიაა გზა ჭეშმარიტებისკენ და სხვა ყველა ცთომილებაშია. ბუნებრივია ასეთი ტიპის აზროვნება ადამიანთა დაყოფას იწვევს. კაცობრიობის ისტორიას თუ გადავხედავთ, მთელი ის დაპირისპირება, რაც რელიგიურ ნიადაგზე ყოფილა, სწორედ ამ იდეის გამო ხდებოდა და არა თავად რელიგიის, რაც თავისთავად ზნეობრივ  და მორალურ კანონთა კრებულია და მისი მიზანი ადამიანის სულიერი აღორძინებაა მხოლოდ.

როგორ შეიძლება ვინმეს დაავიწყდეს კომუნიზმის იდეის გარშემო გაერთიანებული ადამიანები და შემდგომ ამ იდეის გამო  დაყოფილი კომუნისტებად და ანტიკომუნისტებად, სამშობლოს მტრებად და ა.შ. დაკარგული თაობები, სულიერად თუ ფიზიკურად განადგურებული  ათასობით ადამიანი. ასეთია ერთი შეხედვით მარტივი და უწყინარი იდეების რეალური შედეგები, თუ მათ ადამიანის გონებაში ადგილი დაიმკვიდრეს.

რეალურად კი ვინ ვართ ჩვენ, ადამიანები, რით განვსხვავდებით ასე მკვეთრად ერთმანეთისგან, რომ ასე დაუნდობლად ვექცევით ერთმანეთს. ერთნი ვართ, ერთი ღმერთის ქმნილებები, მსგავსი თვისებებისა და ინსტიქტების მატარებელნი, ყველას ერთნაირად გვესაჭიროება ჰაერი, წყალი, მიწა, “პური ჩვენი არსობისა”, სიყვარული, თანაგრძნობა, გაგება, გაზრდა-განვითარება. ჩვენში ერთი სული ტრიალებს –მარადიულობის სული- და ვერასოდეს მოვიპოვებთ ვერც სულიერ და ვერც ფიზიკურ სიმშვიდესა და უსაფრთხოებას თუ ერთმანეთის პატივისცემასა და სიყვარულს არ ვისწავლით, მიუხედავად ჩვენი რელიგიური თუ ეროვნული კუთვნილებისა, კანის ფერისა ან სოციალური მდგომარეობისა. თითოეული ადამიანის არსებობა ისეა ერთმანეთზე გადაჯაჭვული, რომ რასაც მოვიმოქმედებთ სხვის მიმართ, იგივე დაგვიბრუნდება უკან, ეს კანონზომიერებაა და გონიერი ადამიანი ყველგან გრძნობს ამას.  ფიზიკური მტერი მანამდე იარსებებს, სანამ ის იდეის სახით გონებაში არსებობს. როდესაც გგონია რომ სხვას ატყუებ – სინამდვილეში საკუთარ თავს ატყუებ, თუ ფიზიკურად მოკლავ ვინმეს, ამით საკუთარ თავს გაანადგურებ, სანამ ვინმეს ტკივილს მივაყენებთ, იქნებ სჯობს იმაზე დავფიქრდეთ რომ ის სხვა – სინამდვილეში მე ვარ.

სამწუხაროდ ამჟამად ასეთია ჩვენი ცნობიერების მექანიზმი და სანამ მთელს სტრუქტურას ამ მექანიზმისას არ გამოვიკვლევთ და არ შევისწავლით, მანამდე გარეგნული ქაოსი და დაპირისპირება, მთელი ეს დრამა ჩვენი არსებობის, არასოდეს დასრულდება.

ცივილიზაციის განვითარება ექვივალენტურია ადამიანის ცნობიერების განვითარებასთან. ერთის მხრივ ცივილიზაციამ დიდი გარდატეხა შეიტანა ჩვენს ყოველდღიურ არსებობაში და მრავალი რთული პრობლემა გაამარტივა,  მაგრამ მეორეს მხრივ, მენტალური ფაქტორის გათვალისწინებით, ბევრი ვერაფერი შეცვალა. დაინგრა ძველი და გაცვეთილი იდეები და იდეალები, მათ კი ახალი, უფრო პროგრესული და ჰუმანური ჩაენაცვლა, ცხოვრება ისევ ისე გრძელდება, აღსავსე ქაოსით, შფოთით, შიშით, დაპირისპირებითა და ძალადობით, რაც თავისთავად წყაროა ტკივილისა და უბედურების.

ყველაფერი, რაც ჩვენს ირგვლივ და თავად ჩვენში გრძნობებისა და ცოდნის სახით არსებობს, კარგად ნაცნობია ჩვენთვის და შესაბამისად შეჩვეული ვართ მათ.  გონება მტკიცედაა ჩაკეტილი ამ  “ნაცნობის” ფარგლებში და მის იქით გასვლა არ ძალუძს, ანუ შეზღუდული და ლიმიტირებულია. მაინც რა არის ეს ნაცნობი, ასე რომ მოიცავს მთელს ჩვენს არსებას და შეუძლებელს ხდის მის მიღმა რაიმეს დანახვას. ნაცნობია ყველაფერი _ ჩვენი სახელი, სტატუსი, მდგომარეობა, სახლი, ქალაქი, ქვეყანა, ოჯახი, საზოგადოება, ჩვენი იდეები, წესები, ტრადიციები, იდეალები, იდეოლოგიები და ა.შ. ჩვენი შეხება გარესამყაროსთან, ადამიანებთან და თვით ღმერთთანაც კი, მთლიანად მომდინარეობს ამ ნაცნობისგან.  “ჩვენს წარმოსახვას, წერდა ფრანგი მწერალი მარსელ პრუსტი, ვერ წარმოუდგენია უცნობი სიტუაცია, რადგანაც უცნობი წარმოსახვა ნაცნობი ელემენტებისგან შედგება და ჩვენ არსებითად არ ძალგვიძს, რომ ნაცნობი ელემენტების ხლართებს თავი დავაღწიოთ”

ცნობიერების შეზღუდულობის ერთ-ერთი განმაპირობებელი ფაქტორი, ჩვენი ზედაპირული და მექანიკური აზროვნებაა, თვით დიდი წიგნიერი და ინტელექტუალური ცოდნაც კი არ არის წინაპირობა გონების გათავისუფლებისთვის, რადგანაც ყველაფერი, რაც საკუთარი გამოცდილებითა და გააზრებით არ არის მიღებული და გაგებული, არ შეიძლება ჩაითვალოს ცოცხალ ცოდნად და ბუნებრივია ბევრს ვერაფერს შეცვლის ჩვენს ცნობიერებაში. როგორმე უნდა გამოვიდეთ ამ დაჰიპნოზებული მდგომარეობიდან, მოვიშოროთ სიზანტე და თვით-შემეცნების გზას შევუდგეთ. გავაცნობიეროთ საკუთარ ფსიქიკაში არსებული ყველა კომპლექსი, შიში, სურვილი, ამბიცია და იდეა, რაც მთავარია გავიაზროთ მათდამი ჩვენი დამოკიდებულება. საკმარისია სიღრმისეულად დააკვირდე რაიმე იდეას, რაზეც გონებაა ჩაჭიდებული და შეხედო მისგან მოტანილ შედეგებს, რომ მომენტალურად მიხვდები, რა მარტივად შეიძლება გონებაში წარმოშობილმა აზრმა თუ მასთან იდენტიფიკაციას მოახდენ, სრული ქაოსი და ნგრევა მოიტანოს. ამის დანახვა არის გონიერება – ანუ საკუთარი გამოცდილებითა და ცოცხალი შეგრძნებებით მიღებული რაიმე ცოდნა. მხოლოდ ასეთი გონიერება დაგვეხმარება საკუთრი თავის შეცნობაში, რაც შეგვაძლებინებს საკუთარი შეზღუდულობის დანგრევას და მის მიღმა რაიმეს დანახვას. სხვა შემთხვევაში ისეთ ზე-აღმატებულ თემებზე, როგორიცაა ჭეშმარიტება და ღმერთი, ფიქრი ან რაღაც აზრებისა და შეხედულებების შექმნა თვითდაპროექტებულია და შესაბამისად არასერიოზული. ცნობიერების მოცემული მდგომარეობით, შეუძლებელია ვინმემ იცოდეს რა არის ჭეშმარიტება, ვინაიდან ის უცნობია, ანუ ჩვენი ცნობიერების მიღმაა, ხოლო ჩვენი ნებისმიერი განცდა,  ფიქრი, რწმენა თუ თვალსაზრისი, მომდინარეობს ნაცნობიდან, ანუ ჩვენი შეზღუდული აზროვნებიდან და თავისთავად არარეალურია. ”მომაკვდინებელი დაავადება, ამბობდა მ. მამარდაშვილი, არის ცოდნა, წინასწარი ცოდნა, მათ შორის, ჩემი დაბეჯითებული ცოდნა საკუთარი თავსი შესახებ: როგორი ვარ, რა მინდა, რა პირობებში და როგორ შეიძლება მოვიპოვო საკუთარი თავის პატივისცემა, როგორი უნდა იყოს სამყარო, რომელშიც ღირსეულად ვიცხოვრებდი და ა.შ”

“თუ ვინმე მოვა ჩემთან და არ მოიძულებს თავის მამასა და დედას, ცოლსა და შვილებს, ძმებსა და დებს, საკუთარ სულსაც კი _  ამბობს  მაცხოვარი_იგი ვერ გახდება ჩემი მოწაფე.”(ლუკა. თ14. 25) შეუძლებელია თავად განსხეულებული სიყვარული, ვინმეს სიძულვილისკენ მოუწოდებდეს,  ეს მინიშნებაა აბსოლუტურ, შინაგან თავისუფლებაზე, რათა ყოველი ადამიანი, თუ მას სურს მაცხოვრის მოწაფე და მისი თანაზიარი გახდეს, უნდა გათავისუფლდეს ყოველგვარი ფსიქოლოგიური თუ ემოციური მოჯაჭვისგან ნებისმისმიერ პიროვნებაზე, იქნება ეს შვილი, მშობელი, ქმარი თუ ცოლი. იქ, სადაც არ არის სრული შინაგანი თავისუფლება, სრული ფსიქოლოგიური დამოუკიდებლობა, ვერასოდეს აღმოცენდება აბსოლუტური ნებელობა და ვერასოდეს იშვება ძე ღვთისა, ..თუ არ მოიძულებთ, საკუთარ სულსაც კიო.., როგორ უნდა მოიძულოს ადამიანმა საკუთარი სული, თუკი არც კი იცის რა არის იგი, ხომ არ გულისხმობს ეს გონების გათავისუფლებას ყველა იდეის, თეორიის, სტერეოტიპის, იდეალის, ცოდნისა და ნიმუშისგან, ყველაფრისგან რაც ნაცნობია, რასაც ასე ველოლიავებით და ვუფრთხილდებით, რაც წყაროა ჩვენი შინაგანი დაპირისპირებისა და ქაოსის.

ყველაფერი რაც ნაცნობია, რაც ვიცით და შესაბამისად შეჩვეული ვათ, წარმავალია, მასში არ არის კრეატიულობა, ყოველდღიური სიახლე და მშვენიერება, არამედ მოწყენილობა და რუტინა. ის რაც უსასრულობისკენ გვიხსნის გზას, რაც მუდმივად ახალი და სრულიად განსხვავებულია- სწორედ უცნობია, ანუ ჩვენი შეზღუდული ცნობიერების მიღმაა, და მისი შეცნობა შესაძლებელია მხოლოდ პირადი გამოცდილებით მიღებული ცოდნით, ანუ როგორც ვამბობთ, ცოცხალი ცოდნით.  ერთხელ მაინც თუ გასინჯავ მანგოს, მისი გემო არასოდეს დაგავიწყდება, მაგრამ თუ არ გასინჯე, შეიძლება  მთელი ცხოვრება გიხსნათ ვინმემ როგორი გემო აქვს მას, თუმცა ვერასოდეს გაიგებთ. უცნობი მხოლოდ მაშინ მოდის,  მხოლოდ მაშინ ხდება გასაგები, როდესაც ქრება წინასწარი შეხედულება და რაც მთავარია მოლოდინი რაიმესი, გონება უნდა გათავისუფლდეს ყოველგვარი შეფასებისა და განსჯისგან, რათა შეხედო მოვლენას და დაინახო ის ისეთი, როგორიც სინამდვილეშია.  ამის გაცნობიერება ცხოვრებას მთლიანად გარდაქმნის, სამყარო აღარასოდეს მოგეჩვენებათ ცუდი ან კარგი, შესაბამისად მტანჯველი განცდები საკუთარი არსებობის შესახებ მთლიანად გაქრება.

ეს არის ინდივიდუალიზმი, ინდივიდუალურია მხოლოდ ის, რაც საკუთარი გამოცდილებითაა მიღებული და არაფერს გავს, სრულიად უნიკალური და განუმეორებელია. აქედან გამომდინარე, ვიდრე არ გავცდებით ნაცნობის ფარგლებს, საუბარი ჩვენს ინდივიდუალიზმზე ილუზიაა. იყო ინდივიდუალური, ნიშნავს ყველაფერი ისეთი დაინახო და მიიღო როგორიც ის სინამდვილეშია, იყო ის რაც ხარ და არ ესწრაფოდე ვიღაც სხვად გახდომას, თავად იყო შემოქმედი საკუთარი ცხოვრების და არ გქონდეს მუდმივი მოლოდინი მესიების, ზეკაცებისა და იდეალების, ანუ მყარად იდგე აწმყოში და ცოცხალი შეგრძნებებით ცხოვრობდე, მთელი არსებით, მთლიანად,  ყოველგვარი შიშისა და ეჭვის გარეშე. გჯეროდეს საკუთარი თავისა და  შესაძლებლობების და აცნობიერებდე შენს არსებობას ამ უსასრულო სამყაროში.

“მოდის ჟამი, ამბობს მაცხოვარი, და უკვე არის კიდეც, როცა მკვდრები მოისმენენ ღვთის ძის ხმას და მსმენელნი გაცოცხლდებიან” (იოანეს სახ. თავი5-21) ეს ჟამი მუდამ უყო და არის მათთვის, ვისაც შესწევს უნარი, მოისმინოს და დაინახოს ნაცნობის მიღმა, მხოლოდ მაშინ გაცოცხლდება ადამიანი და დაიწყებს ნამდვილ, ჭეშმარიტ ცხოვრებას, როდესაც შესძლებს დაანგრიოს თავისი შეზღუდული ცნობიერების ფარგლები და ეზიაროს მისთვის უცნობს, ზე-ცნობიერს, იგივე ძე ღვთისას, რომლის ხმაც სადღაც ზეციდან კი არ მოდის, არამედ საკუთარი სულის დაფარული სიღრმეებიდან. ქრისტეს, როგორც მხსნელის, როგორც  მაცხოვრის შობისა და გოლგოთის მისტერია, სულიერი თვალსაზრისით დაუსრულებელი პროცესია, იგი მუდმივად გრძელდება კონკრეტულ ინდივიდებში, როგორც სულის განუყოფელი ნაწილი, მისი ხსნა, მისი ინდივიდუალური აღორძინება. ადამიანმა თუ თავად არ შეიგრძნო და აღმოაჩინა თავის თავში მხსნელი, ქრისტე და მარტო გარეგნული რიტუალებისა და იმიტაციის მდგომარეობაში დარჩა, ვერასოდეს იპოვის ხსნას, რადგანაც იპოვო ღმერთი, ნიშნავს განიცადო ღმერთი საკუთარ თავში, როგორც სულის საკუთრება, თავად გახდე ღმერთი, რადგანაც მხოლოდ ასე შესძლებ ჩასწვდე იმ საკრალურ ცოდნას, რასაც ასე ეძებს ადამიანი ბიბლიაში, ყურანში თუ სადმე სხვაგან.

სიცოცხლე, თვისთავად  საკუთარი არსებობის შეგრძნებაა და როგორ უნდა შევიგრძნო საკუთარი თავი, თუ მტკიცედ ვარ ჩაკეტილი ცნობიერების ლიმიტირებულ ფარგლებში, სადაც წესებისა და ტრადიციების სახით უკვე მოცემულია გზა განვითარების, უკვე არსებობს ნიმუში ზნეობრივი და წარმატებული ადამიანის, ხოლო მე ისღა დამრჩენია ამ ნიმუშს მივყვე. ბუნებრივია აქ პირადი არაფერია, მხოლოდ ავტორიტეტების მიერ შემოთავაზებული ცოდნა და გამოცდილება. სხვანაირად რომ ვთქვათ, ვიბადები თუ არა, ჩემი ცხოვრება გარკვეულწილად უკვე განსაზღვრულია რაღაც სტერეოტიპების მიერ, ვიღაც დიდმა, მოაზროვნე ადამიანებმა რაღაც გაიგეს და გააცნობიერეს, შესაბამისად დაგვიტოვეს საკუთარი გამოცდილება და მე უბრალოდ მათთან იდენტიფიკაციას ვახდენ. ცხადია ამას საერთო არაფერი აქვს ჩემს რეალურ, შინაგან განცდებთან. შესაძლოა მათ მართლაც ჰქონდათ ჭეშმარიტი განცდა და ცოდნა ამის, მაგრამ მე ამასთან არავითარი კავშირი არ მაქვს, უბრალოდ იმიტატორი ვარ და რაც უფრო კარგად მივბაძავ მათ, მით მეტი სახელი და პატივი მექნება. მაშასადამე, ჩვენს ფიზიკურ არსებობას, არავითარი საერთო არა აქვს ნამდვილ, ჭეშმარიტ სიცოცხლესთან, რაც ნიშნავს კრეატიულობას, მუდმივ სიახლესა და ინტერესს. ამიტომ ამბობს სახარება “მსმენელნი გაცოცხლდებიანო”,  რადგანც შინაგანად, სულიერად მკვდრები ვართ და იმისათვის რომ გავცოცხლდეთ, აუცილებელია ნამდვილი, ცოცხალი განცდებითა და პირადი გამოცდილებებით ცხოვრება.  გონება უნდა გავათავისუფლოთ ყოველგვარი სტერეოტიპების, ნიმუშებისა და იდეალებისგან და დავიწყოთ საკუთარი თავის კვლევა-ძიება, რათა გავაცნობიეროთ საკუთარი არსებობა და წერტილი დავუსვათ ამ ქაოსს, რაც ჩვენში არსებობს და რისი ანარეკლიცაა ემპირიული სამყარო. მ. მამარდაშვილი ამბობდა “არსებული ცოდნა, ყველაზე ხშირად უკვე სტერეოტიპია და ჩვენს ცოცხალ აზრს, ცოცხალ გრძნობებს მოკლებულია, ეს არის დაავადება, რომელიც სიცოცხლეს საფრთხეს უქმნის.”

ადამიანისთვის ყველაზე დიდი ტრაგედია ისაა, როდესაც არ იცის ვინ არის სინამდვილეში, რა უნდა, საიდან მოდის და საით მიდის.  ეს არის შინაგანი ადამიანის პრობლემა, ანუ როგორც ფილოსოფოსი ამბობს “ სახარებისეული ადამიანის, არა ეკლესიური- არამედ სახარებისეული, შინაგანი ადამიანის პრობლემა, ადამიანის, რომელსაც თავის სამყაროში ტექსტებიდან კი არ შეაქვს რაღაც კანონები, ნორმები, წესები, არამედ თვითონ შობს მათ, გამოცდილს საკუთარი არავერბალური ძირით.” ეს არის საკუთარი ძალისხმევის, დიდი შრომისა და მუდმივი თვითდაკვირვების შედეგად მიღებული ცოდნა იმის, რისი ცოდნაც ჩვეულებრივი ადამიანისთვის შეუძლებელია.

ჩვენ ბევრს ვსაუბრობთ სამოქალაქო საზოგადოების ჩამოყალიბებაზე, მაგრამ ეს სამოქალაქო საზოგადოება თავისით საიდანღაც ვერ ჩამოფრინდება.  ყველა ადამიანში უნდა მოხდეს თვითშეგნების ამაღლება, არა ამ სიტყვის ყალბი და გაცვეთილი მნიშვნელობით, ყველა ჯურის იდეოლოგი რომ იყენებს, არამედ თითოეულმა ადამიანმა, თავად უნდა გააცნობიეროს საკუთარი როლი და ფუნქცია თავის ქვეყანაში, უნდა გვესმოდეს, რომ სახელმწიფო რაღაც აბსტრაქტული ცნება არ არის, ის ადამიანთა ერთობლიობაა და ორიენტაციაც მათზე უნდა გაკეთდეს. ქვეყანა არა ქვეყნისათვის, მთელი თავისი ემბლემებით, სიმბოლოებით, ლეგენდებითა და მითებით, არამედ ქვეყანა_ადამიანებისათვის, არა წარსულსა და მომავალში, არამედ დღეს, ახლა, ეს მოითხოვს, დამოუკიდებლად მოაზროვნე, თვითმყოფად ინდივიდს, ვინც თავად ჰქმნის თავის აწმყოსა და მომავალს, როგორც საკუთარი თავისა და  ქვეყნის ბატონ-პატრონი. სხვანაირად ვერასოდეს გამოვალთ ამ მოჯადოებული წრიდან და კვლავ ილუზიით გავაგრძელებთ ცხოვრებას, იმედით, რომ ერთ მშვენიერ დღეს მესია დაიბადება, რომელიც გააბრწყინებს ქვეყანას. ჩვენ თავად გვეზარება, ან ვფიქრობთ რომ არ შეგვიძლია საკუთარი ცხოვრების მართვა და ამიტომაც გვსურს, ვინმე, ერთმა უნივერსალურმა ადამიანმა იკისროს მთელი პასუხისმგებლობა, კეთილი ინებოს და გამოგვიყვანოს ამ წყვდიადიდან. სხვა რით შეიძლება აიხსნას მუდმივი ბელადებისა და წინამძღოლების მოლოდინი. მართალია ბევრს ვსაუბრობთ ჭკვიანი სახეებით, მაგრამ რეალურად შემოქმედების უნარი დავკარგეთ, რაღაც რეგრესი განვიცადეთ როგორც ერმა და დამოუკიდებლად გადაწყვეტილებების მიღებას გადავეჩვიეთ, წიგნებსა და არქივებში ვეძებთ გამოსავალს, მუდმივად უკან, სადღაც წარსულში ვიხედებით, იქნებ რაიმე ახალი აღმოვაჩინოთ, მზა რეცეპტი ცხოვრების მოწყობისა.

თითოეულმა უნდა შევძლოთ საკუთარი ნაჭუჭიდან გამოსვლა და შევიგრძნოთ საკუთარი თავი, საკუთარი შესაძლებლობები და ზოგადად სიცოცხლე. უშუალოდ საკუთარი გამოცდილებიდან ვისწავლოთ, მოძრაობაში მოვიყვანოთ მოდუნებული და მექანიკური გონება, მოვიკრიბოთ სითამამე და გავხდეთ ჭეშმარიტად მოაზროვნე ადამიანები, ვინც თვითონ ჰქმნის, საკუთარი რისკის ფასად სწავლობს, იღებს გადაწყვეტილებებს და შემდგომ ახორციელებს, სერიოზულად და სრული პასუხისმგებლობით მოვეკიდოთ ჩვენს ცხოვრებას.  ჩვენ გვჭირდება რაღაც რენესანსის მსგავსი, აღორძინება, ხელახლა დაბადება. ჩვენი ინერტული და გაქვავებული ყოფა ყველაფერში იგრძნობა, უპირველეს ყოვლისა კი აზროვნებაში, (იქნება საერო თუ სასულიერო), ხელოვნებასა თუ მეცნიერებაში. ყველაფერი თითქოს ერთ ადგილას გაჩერებულა და წარსულიდან გამოყოლილი ინერციით  სუნთქავს. არავითარი სიახლე, არავითარი შემოქმედებითობა, მხოლოდ ძველი და გაცვეთილი. სამოქალაქო საზოგადოებად ქცევა ნიშნავს შევიგრძნოთ ერთმანეთი როგორც ერთი ორგანიზმი, ერთი მთლიანობა, ერთი სისრულე, სადაც ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული ყოველი ადამიანის სოციალური ყოფა,  სადაც სამართლიანობისა და თავისუფლების პრინციპები  ყველასათვის ერთია, არსებობს დიალოგი ადამიანებს შორის, საზოგადოებასა და ხელისუფლებას შორის, ანუ მოაზროვნე და პროდუქტიული მოქალაქეების ერთობლიობა,  რომელნიც მკაფიოდ აცნობიერებენ საკუთარ როლსა და ფუნქციას. ბევრს ვლაპარაკობთ დემოკრატიაზე, თავისუფალ მედიასა თუ სასამართლოზე, მაგრამ თავისუფლება ჯერ შინაგანად, ადამიანის ცნობიერებაში უნდა მომწიფდეს და გაცნობიერებულ იქნას. მარტო გარეგნული თავისუფლება ყალბია და პროგრესს ვერ მოიტანს. თავისუფალი მედია ნიშნავს უპირველესად აზროვნების თავისუფლებას, სადაც სუბიექტური ღირებულებები უკანა პლანზეა გადატანილი და წინ შედარებით ობიექტურია წამოწეული, (შედარებით იმიტომ, რომ აბსოლუტური ობიექტურობა ზოგადად ადამიანისთვის მიუღწეველია) ის რაც რეალურია და არა პროპაგანდისტული. ეს ურთულესი პრობლემაა აზროვნებისთვის, მით უმეტეს იმ ხალხისთვის, ვისაც ამის გამოცდილება საერთოდ არ გააჩნია. ჩვენ ისევ საბჭოური, ტოტალიტარული აზროვნება გვაქვს, არ არის ადვილი იმისგან გათავისუფლება, რაც 70 წელი იბეჭდებოდა ცნობიერებაში, უზარმაზარი პროპაგანდისტული მანქანით, რომლის საფუძველიც რა თქმა უნდა შიში და ძალადობა იყო. აუცილებელია ცნობიერების სრული გარდაქმნა, არა იძულებით ან ახალი ტიპის იდეოლოგიით, არამედ სიღრმისეული ფიქრითა და აზროვნებით, საკუთარ ცხოვრებაზე დაკვირვებით. D

დამოუკიდებელი რომ გახდე, ჯერ უნდა გაიაზრო რას ნიშნავს დამოუკიდებლად ყოფნა, მენტალურად, ცნობიერად უნდა იყო დამოუკიდებელი, რათა მორიგი ყალბი იდეის ან იდეოლოგიის მსხვერპლი არ გახდე, ხოლო გარეგნულად, ნებაყოფლობით უნდა დაექვემდებარო იმ კანონსა თუ კონსტიტუციას, რაც ნორმალური სახელმწიფოს სამართლიანი მართვის საფუძველია.  ამას უნდა აცნობიერებდეს ყველა, დაწყებული უმაღლესი ხელისუფალიდან, საზოგადოების ყველა დონეზე. მხოლოდ ასე შეიძლება ჩამოვყალიბდეთ თავისუფალ, დამოუკიდებელ, ლიბერალური ფასეულობების ქვეყნად, რომელიც ორიენტირი იქნება თითოეული ადამიანის კეთილდღეობაზე და რომლის მიმართულების განმსაზღვრელიც სწორედ ეს მოქალაქე-ინდივიდი, მოაზროვნე და პროდუქტიული ადამიანი იქნება.

შეკითხვა, ადამიანის ცხოვრების მიზანზე, წერდა ზიგმუნდ ფროიდი თავის  წიგნში ”ცივილიზაცია და უკმაყოფილება” უხსოვარი დროიდან  ჩნდება, მაგრამ ვერასოდეს მიიღო დამაკმაყოფილებელი პასუხი. ვფიქრობ მ. მამარდაშვილის მოსაზრება, როდესაც თქვა “მთელი ისტორია, ეს არის ადამიანად ქცევის ისტორია”, ერთგვარი გამოძახილია ამ თემის, კაცობრიობის განვითარების გზას თუ გადავხედავთ, არქაული პერიოდიდან მოყოლებული დღემდე, ცნობიერად თუ არაცნობიერად, სწორედ ამას ცდილობს ადამიანი. ადამიანად ყოფნა_ ნიშნავს ცხოვრობდე როგორც ერთი მთლიანობა, ფსიქოლოგიურად დაუნაწევრებელი და დაუშლელი, სადაც ფსიქიკური არსია წარმმართველი ძალა და შესაბამისად ვიტალური,(გრძნობითი) მენტალური და ფიზიკური სფეროები მთლიანად მის დაქვემდებარებაშია, ანუ არსებობს ნებელობა, მტკიცე და ძლიერი სულიერი წყობა ადამიანის, რომელიც თანხმიერია საკუთარ სხეულთან და ეს ჰარმონია მიღწეულია არა იძულებით, აკრძალვებითა და დისციპლინით, არამედ საკუთარი არასრულფასოვნების სრული გაცნობიერებით, საკუთარი თავის სიღრმისეული და საფუძვლიანი შეცნობით, როგორც ზ.ფროიდი ამბობდა “..როცა მაკონტროლებელი ელემენტი არის-უმაღლესი ფსიქიკური ძალა, რომელმაც დაუმორჩილა თავისი თავი რეალურ პრინციპებს.” უნდა შევწყვიტოთ მექანიკური არსებობა, ზედაპირული დამოკიდებულება ცხოვრებისადმი, რადგანაც თავად ცხოვრება არ არის ზედაპირული, ის მოითხოვს ცხოვრებას სრულად, მთლიანად, უკიდურესად სერიოზულად.

“სანამ ასე ზედაპირულად ვცხოვრობთ, წერდა  ჯიდუ კრიშნამურტი, სანამ ვცხოვრობთ გონების ფარგლებში, მუდამ იქნება სირთულეები და პრობლემები. გონება არის შედეგი მოგროვილი შეგრძნებებისა და რეაქციების და რასაც შეეხება, აუცილებლად გარდაქმნის პრობლემად, არეულობად და უბედურებად. სწორედ გონებაა რეალური მიზეზი ჩვენი პრობლემების, მექანიკური და ზედაპირული გონება” .

ზედაპირული აზროვნება უპირველეს ყოვლისა ნიშნავს სხვაზე დამოკიდებულებას. ფსიქოლოგიურ დამოკიდებულებას რაღაც იდეალებზე, ავტორიტეტებზე, ჩვენს მიერ დაპროექტებულ და შექმნილ ფასეულობებზე, გამოცდილებაზე (ოღონს არა საკუთარი), რელიგიაზე, პოლიტიკაზე და ა.შ. ანუ როდესაც ვუერთდებით რელიგიურ მიმდინარეობას ან შევდივარ პოლიტიკურ პარტიაში, ბუნებრივია აქ მთავარი მიზანია მოვიპოვო მეტი უსაფრთხოება, კომფორტი, სიმშვიდე, ძალაუფლება და ა.შ. გაერთიანება ამა თუ იმ მიმდინარეობასთან ავტომატურად ნიშნავს გავიზიაროთ, მივიღოთ და გონებაში ღრმად ჩავიბეჭდოთ მათი იდეოლოგია, ანუ მთავარი პრინციპები, რაზეც აგებულია ეს ერთობა, შესაძლოა ეს ძალზედ კეთილშობილური და ზნეობრივიც იყოს, მაგრამ რა ხდება ამ დროს  ჩემს გონებაში? ბუნებრივია მე ვხდები ვიღაც სხვა, ვიწყებ აზროვნებას გამომდინარე ამ იდეებიდან, ვიქმნი განწყობას და ასე ვიწყებ ურთიერთობას დანარჩენ სამყაროსთან, ვახდენ იდენტიფიკაციას რაღაც დიადთან და შესაბამისად ვშორდები იმას რაც ვარ, აღარ მჭირდება დაკვირვება საკუთარ ფიქრებსა და ქმედებებზე, რადგან არსებობდნენ ადამიანები ვინც ჩემზე კარგად გაიგო და გააცნობიერა უზენაესი ღირებულებები და  ჩემთვის მთავარია ზედმიწევნით ზუსტად შევასრულო ყველაფერი, საკმარისია რაიმე პრობლემა წარმოიშვას, რომ მომენტალურად გადავშლი რაიმე ავტორიტეტულ წიგნს ან მივმართავ ვინმე პიროვნებას და ის მომეხმარება ამის გადაწყვეტაში. ასეთი ტიპის ილუზიური აზროვნება ყველაზე მეტად რელიგიურ ადამიანებში იგრძნობა. დააკვირდით ნებისმიერი რელიგიური აღმსარებლობის მიმდევრებს და გაგაოგნებთ მათი მსგავსება, არავითარი ძიება, არავითარი ინტერესი, არამედ სრული მორჩილება რაღაც კანონების, ხშირად სრულიად გაუაზრებლად, სადაც სიღრმე დანახული კი არა, თვალმოკრულიც არ არის. რთულია მათთან კომუნიკაცია, დაპროგრამებული მანქანებივით საუბრობენ, არ გისმენენ, არ ეჭვდებიან, არ აზროვნებენ, სადაც კი საპირისპირო აზრი ჩნდება ყველგან ეშმაკს ხედავენ.. ასე ყალიბდება რელიგიური ფანატიზმი, რაც არანაკლებ საშიშია ვიდრე ტერორიზმი. ადამიანი მთლიანად დეგრადირდება ფსიქიკურად, სული ცარიელდება, ივსება გაურკვეველი სიმძიმით, მელანქოლიით, ნიჰილიზმით. ღმერთის სახელს ამოფარებულ ადამიანს სძულს ყველაფერი რაც ცოცხალია, გრძნობებითა და ემოციებით აღსავსეა, ყველაფერი რაც მოძრაობს, მოქმედებს, სიხარული სადღაც ქრება და ადგილს იკავებს გულქვაობას ამოფარებული მოჩვენებითი სიმშვიდე.

ეს უაღრესად სერიოზული პრობლემაა, დაპირისპირება და ძალადობა რელიგიის ნიადაგზე არანაკლებია, ვიდრე პოლიტიკურ და ეკონომიკური მიზნებისთვის. ადამიანი ხდება ბრმა იარაღი, ვიღაც შარლატანების ხელში და სულ აღარ ახსოვს რა იყო თავდაპირველი მიზანი მისი რელიგიურობისა, ანუ არსი რელიგიის რაც მდგომარეობს ადამიანის სულიერ ამაღლებასა და როგორც ფილოსოფოსი ამბობს, ადამიანად გახდომაში- სრულად იკარგება. ნიშანდობლივი ერთი რამაა, სადაც გონება დამოუკიდებლად არ ვითარდება, არ ეძებს, არ ეჭვდება, არ ქმნის, არ აკვირდება, იქ ყველაზე დიადი სათნოებაც კი შეიძლება უდიდეს ბოროტებად გადაიქცეს და მაღლა მიმავალი სული უფსკრულში ჩაეშვას. “როდესაც შინაგანი წყაროები, აზრის შესაძლებლობები დანგრეულია, წერდა მ. მამარდაშვილი, თვით აზრიც ინგრევა, ვინაიდან არსებობს კანონი: ადამიანი მთლიანად საკუთარ არსებაში როდია, ჩვენ საკუთარ თავთან შორიდან მოვდივართ, ძალიან შორიდან. ამ ხნისა და სივრცის მანძილზე, სანამ საკუთარ თავთან მივდივართ, ბევრი რამ შეიძლება მოხდეს- შეიძლება საკუთარ თავს ვერც მივაღწიოთ, იმ სიჩქარის მიხედვით, რომლითაც ვმოძრაობთ.”

უნდა გავიდეთ გონების შეზღუდული სივრციდან და გავაცნობიეროთ, რომ რახან ვარსებობთ, რახან ვაზროვნებთ _ ეს უკვე  ნიშნავს, რომ შეგვიძლია თავად შევქმნათ საკუთარი ცხოვრება, გნებავთ ბედი, ისე, რომ წარუმატებლობის, დეპრესიის, სენტიმეტალიზმისა და ნიჰილიზმის ადგილი აღარ დარჩეს. ამის მიღწევა მოცემული, შეზღუდული გონებით შეუძლებელია, ამას სჭირდება შინაგანი  სიღრმეების გაცნობიერება და იქ დაფარული უზარმაზარი ენერგიისა და შესაძლებლობების დანახვა, რაც თავისთავად მოიტანს ფუნდამენტურ, რადიკალურ ცვლილებებს ცნობიერებაში და ავტომატურად აისახება გარეგნულ ქმედებებსა თუ ზოგადად ცხოვრებაზე. როგორც მ. მამარდაშვილი წერდა “ინდივიდუალური ჭეშმარიტება იმავდროულად უნივერსალურია იმიტომ, რომ, თუკი ადამიანები აზროვნებენ, ისინი იმყოფებიან იმ აზრის ველში, რომელსაც აქვს თვითრეალიზაციის ძალა.” ეს სწორედ ის იდუმალი და მისტიკური ძალაა, რასაც ასე მოელის ადამიანი ზეციდან თუ კოსმოსიდან და სინამდვილეში მისივე სულის ნაწილია, მის სიღრმეებში, ანუ როგორც ფსიქოლოგები ამბობენ, ფსიქიკის არაცნობიერ ნაწილში არსებობს და მანამ დარჩება ასე, ვიდრე პიროვნება თავად არ გააცნობიერებს მას.

როგორი დატვირთული და ნაყოფიერიც არ უნდა ჩანდეს ადამიანის გარეგნული ცხოვრება, არსებული, შეზღუდული გონების წყალობით აუცილებლად დაუდგება სიცარიელისა და ნიჰილიზმის მომენტი და ისიც მუდამ შეეცდება მისგან გაქცევას. ასეთია მექანიკური და ლიმიტირებული გონების სტრუქტურა, მას დასაწყისი აქვს და შესაბამისად დასასრულიც ექნება. უიმედობა, სიცარიელე, შფოთი, ქაოსი, განცდა უიღბლობისა და დაუცველობის, მისი თანამდევია და კარგად წარმოაჩენს ჩვენს უუნარობას, უუნარობას _ რომ ვერ ვახერხებთ საკუთარი თავის შეცნობას, შინაგანში ჩაღრმავებასა და საკუთარი, ბუნებრივი განვითარების გზის პოვნას. ადამიანის შინაგანი, რეალური შესაძლებლობების მექანიზმი თუ არ ამუშავდა, ავტომატურად შეიქმნება სხვა, გარეგნული, ილუზიური, რაც მხოლოდ ანარეკლია სინამდვილის. სულერთია რსა დავარქმევთ მას, ბედისწერას, იღბალს, მხსნელს, მესიას თუ სხვა რამეს. მთავარია რომ ვიქნებით (და სამწუხაროდ ვართ კიდეც) მუდმივ მოლოდინში რაღაც მისტიკური, ყოვლისშემძლე ძალის, რომელიც ჩვენს დრამას დაასრულებს.

ჩვენ მკაფიოდ უნდა გავაცნობიეროდ და ვირწმუნოთ საკუთარი ძალა და შესაძლებლობები, მაგრამ ეს უნდა იყოს რწმენა აბსოლუტური, ყოველგვარი შიშისა და ეჭვის გარეშე, სრული შეცნობა და  განცდა  საკუთარი თავის. თავად უნდა აღმოვაცენოთ საკუთარ თავში სრული, მთლიანი ადამიანი, რომელიც თვითონ ჰქმნის საკუთარ ცხოვრებას, არ არის დამოკიდებული გარემოებებზე, ანუ შინაგანად თავისუფალია ყოველგვარი შემაწუხებელი, აბეზარი სურვილებისა თუ ამბიციებისგან. იყო თავისუფალი- ნიშნავს ფლობდე, ანუ თავად აკონტროლებდე საკუთარი აზროვნების მექანიზმს, სურვილი ან რაიმე ვნება კი არ გმართავდეს, არამედ თვითონ მართავდე მათ და შესაბამისად საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზებას ახდენდე. ეს არის ადამიანი_აღსავსე სიცოცხლის უნარით, ენერგიით, ადამიანი-შემოქმედი, რომელსაც უყვარს ყოველგვარი მიზეზის გარეშე, რადგანაც მხოლოდ თავისუფალ, შემოქმედებით არსებას შესწევს სიყვარულის უნარი. ასეთი ადამიანისთვის ბედნიერება ბუნებრივი განცდაა, (საერთოდაც ბედნიერება ადამიანის ბუნებრივი მდგომა-რეობაა, მაგრამ ეგოისტური სურვილებისა და ამბიციების სამყაროში ჩაძირულ ადამიანს ამის განცდა დაკარგული აქვს) ამისათვის მიზეზები არ სჭირდება, ბედნიერია იმიტომ რომ არსებობს, თავისუფალია, უყვარს და ჰქმნის. ეს ბედნიერება ისევე როგორც ჭეშმარიტება მუდმივად აწმყოშია, მოცემულ მომენტში რომელშიც იმყოფები და ეს წამი ამავე დროს მარადიულობაა.

რა არის ამჟამად ჩვენი ცხოვრება, რისგან შედგება იგი. ეს არის მუდმივი გამოწვევები და შესაბამისად მათზე პასუხები, რეაქცია –ანუ მიზეზი და შედეგი. მთელი არსი ჩვენი ცხოვრების ამაში მდგომარეობს. როგორია ეს გამოწვევები და მათზე  ჩვენი რეაქცია? ცხოვრება მუდმივად ცვალებადია, მუდმივად განახლებადი, აქედან გამომდინარე გამოწვევები მუდამ ახალია, მაგრამ როგორია ჩვენი მიახლოება მათთან, ჩვენი დამოკიდებულება და პასუხები ამ სიახლეზე, რა თქმა უნდა არა-ახალი, ანუ ძველი, გაცვეთილი, მრავალჯერ განმეორებადი. საკითხი უფრო კომპლექსურად რომ განვიხილოდ, გავიაზროთ რა არის ჩვენი გონება. იგი არის საწყობი მოგროვილი ფაქტების, განცდებისა და მოვლენების, ანუ მეხსიერება,  რომელიც მთლიანად აღვსილია უკვე მომხდარი ფაქტებით და შესაბამისად წარსულიდან მომდინარეობს, მასში წარმოქმნილი ფიქრები და აზრები ბუნებრივია ასევე წარსულიდან მოდის და ძველია. ასეთი ფიქრებით ჩვენ ვიღებთ და ვრეაგირებთ ყოველდღიურ, ახალ გამოწვევებზე. მაგალითად ოდესღაც ვიღაცამ ტკივილი მომაყენა და ნებისმიერ დროს, როდესაც ვფიქრობ ამ კონკრეტულ ადამიანზე, ნეგატიური გრძნობებით ვივსები,სულ ერთია იგი შეიცვალა თუ არა, მთავარია რომ ჩემი დამოკიდებულება უცვლელია. შესაძლოა მრავალი ფაქტი მივიწყებულიც კი იყოს და ცნობიერებაში  აღარ არსებობდეს, მაგრამ ჩვენ კარგად ვიცით, რომ გონებაში არაფერი იკარგება, რაც ერთხელ, თუნდაც წამიერად აღბეჭდილა მასში, არაცნობიერ ფსიქიკაში გადადის და ფარულად განაგრძობს არსებობას.   დიმიტრი უზნაძემ შესანიშნავად ახსნა ეს პროცესი თავის “განწყობის თეორიაში”. იგი წერდა “თუ ვცანით, რომ ფსიქოლოგიურად ჩვენი ქცევის საფუძველი საერთოდ ყოველთვის რომელიმე გარკვეული განწყობაა; თუ, მაშასადამე, მივიღეთ, რომ იგი ფაქტიურად ყოველთვის წინ უსწრებს ჩვენი ქცევის აქტებს, მაშინ უნდა ვაღიაროთ, რომ ცნობიერი ფსიქიკური აქტების კავშირი სინამდვილესთან უშუალო ხასიათის არაა,  რომ ეს კავშირი განწყობის ფაქტორის მონაწილეობითაა გაშუალებული. ამ შემთხვევაში ჩვენ უნდა ვცნოთ, რომ სუბიექტის სინამდვილესთან ურთიერთობის შემთხვევაში, პირველ რიგში, მისი განწყობა აქტუალიზირდება შესაფერისი მიმართულებით, და მთელი მისი ქცევა, ცნობიერების შინაარსებითურთ, სწორედ ამ განწყობის საფუძველზე ჩნდება და ვითარდება.”

მაშასადამე ჩვენი აღქმა ყოველდღიური რეალობის, მომდინარეობს არა ობიექტური სინამდვილიდან, ანუ ფაქტი დავინახო ისეთი როგორიც ის არის, არამედ ჩვენი წინასწარ ჩამოყალიბებული განწყობით, რაც არაცნობიერი პროცესია და უშუალოდ იქიდან აქტიურდება. ეს აპროექტებს ჩვენს ფიქრებს და გვეჩვენება რომ რეალობის დანახვა შეგვიძლია.  აქედან მოდის დაუსრულებელი რუტინა, მოწყენილობა, ერთფეროვანი ცხოვრება, სადაც არც სიხარულია და არც ბედნიერება. მხოლოდ მაშინ, როდესაც მოვახერხებთ და გავთავისუფლდებით მახსოვრობის ნარჩენებისგან( ლაპარაკია არა ფაქტობრივ, არამედ ფსიქოლოგიურ მეხსიერებაზე) შევძლებთ ყოველი მოვლენა ისევე ახლებურად მივიღოთ, როგორიც ის თავადაა, რაც მოგვცემს საშუალებას, განვიცადოთ მუდმივ განახლებადი სამყაროს მშვენიერება, სადაც არც ერთი მოვლენა ერთმანეთს არ ჰგავს, სადაც ყველაფერი თავისებურად უნიკალური და განუმეორებელია.

უწყვეტი დაკვირვება გონებაში წარმოქმნილ ყოველ ფიქრზე, ყოველგვარი წინასწარი განწყობისა თუ მოლოდინის გარეშე, სადაც არ იქნება არავითარი უკუგდება და თვალის არიდება, არც ერთ წვრილმან მოვლენაზეც კი, მიუხედავად იმისა სასიამოვნოა ის თუ არა, შესაძლებლობას მოგვცემს ეს ფიქრი დასრულებული სახით დავინახოთ (რაც ნიშნავს, მივყვეთ ფიქრს ბოლომდე და დავაკვირდეთ, არ განვდევნოთ, რათა ისევ არაცნობიერში არ გადავიდეს და ისედაც დამძიმებული ფსიქიკას, ტვირთად არ დააწვეს) ყოველი ასეთი დასრულებული ფიქრი, თავის თავს თვითონ ამოწურავს და გაუჩინარდება. თვითდაკვირვების პროცესი თუ სწორად მიმდინარეობს, ხდება დანახვა და გაცნობიერება უამრავი ნაკლის, გნებავთ სისუსტის ან არასრულფასოვნების. მისი სიღრმისეული გააზრება და გაცნობიერება უკვე პროგრესის დასაწყისია, რადგან თუ პიროვნების ფსიქოლოგიურ გამთლიანებაზე ვსაუბრობთ, ჯერ არსებული, შინაგანი დაპირისპირება და ურთიერთწინააღმდეგობა  ნათლად უნდა დავინახოთ. “დაპირისპირებულობის განცდის გარეშე, წერდა კ.გ. იუნგი, არც მთლიანობის განცდაა შესაძლებელი და არც წმინდა სურათ-ხატებთან სულიერი სიახლოვე, სწორედ ამ მიზეზის გამო ამახვილებს ყურადღებას ეკლესია ასე დაჟინებით პირველ ცოდვასა და ადამიანის ცოდვილ ბუნებაზე, რათა თითოეულ ინდივიდში დაპირისპირებულობის უფსკრული წარმოაჩინოს”

ბავშვური გულუბრყვილობით თუ არ შევხედავთ ბიბლიურ სიუჟეტებს და მას სიღრმისეულად გავიაზრებთ, რაც ნიშნავს, მთელი ბიბლია და ზოგადად უკვე ცალკეული ეპიზოდები  ცნობიერების  საკუთრებად და მისი განვითარების გარკვეულ ეტაპებად მოვიაზროთ, დავინახავთ, რომ ადამიანის ფსიქიკაში  მიმდინარე რღვევის პროცესებზე, ჯერ კიდევ უძველესი დროიდან კეთდებოდა მინიშნება. ძველი აღთქმის ყველა დიდი პატრიარქი ცდილობდა  გონებაშეზღუდული  ადამიანისთვის, როგორმე თვალი აეხილა და საკუთარ სულში არსებული ურთიერთსაწინააღმდეგო საწყისი დაენახებინა. სამოთხისა და ჯოჯოხეთის დრამა სწორედ ამის სიმბოლოა. ქრისტიანული სწავლების მიხედვით, იესო ქრისტეს დაბადებამდე მცხოვრები ყველა დიდი სულიერი მოღვაწე, გარდაცვალების შემდეგ, მიუხედავად  მათი სიწმინდისა, ჯოჯოხეთში ხვდებოდა, ვიდრე არ დაიბადებოდა მესია, მაცხოვარი, რომელიც თავის თავზე აიღებდა პირველ ცოდვას და საკუთარი სისხლის ფასად არ გამოისყიდიდა მას. სიტყვები, რაც ჯვარცმამდე ცოტა ხნით ადრე მაცხოვარმა თავის მოწაფეებს უთხრა “გამაგრდით, მე ვძლიე წუთისოფელს”(იოანე. თ16) სწორედაც საკუთარი თავის, ანუ ადამიანში არსებული არასრულფასოვნების ძლევას ნიშნავს. ამიტომაა იგი მესია, მხსნელი, მან პირველმა აღმოაცენა საკუთარ სულში სრულქმნილი, ერთიანი, მთლიანი ადამიანი, რომელმაც საკუთარი თავის ძლევით, წუთისოფელსაც სძლია და ჯოჯოხეთის (არაცნობიერ შინაარსში არსებული იდუმალი უფსკრულები) კარიც შემუსრა. “ფსიქოლოგიისთვის, წერდა იუნგი, “ქრისტეს სიმბოლო” განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რადგან იგი ბუდას სახე-ხატთან ერთად, თვითობის ყველაზე მაღალგანვითარებულ და დიფერენცირებულ სიმბოლოს წარმოადგენს.”   იუნგმა, ფსიქოლოგიური სახელი თვითობა (self) უწოდა არქეტიპს, რომელიც ადამიანის მთლიანობის არსს გადმოსცემს.

სიკეთისა და ბოროტების, გნებავთ სამოთხისა და ჯოჯოხეთის დრამა ადამიანის სულის სიღრმეებში მიმდინარეობს და მას რაღაც საყოველთაო დასასრული არასოდეს ექნება, უბრალოდ ვერ ექნება, რადგანაც ეს არის მუდმივი გახდომის პროცესი და თითოეულ ინდივიდში მაშინ დასრულდება, როცა იგი საკუთარ თავს შეიცნობს, საკუთარ არასრულფასოვნებას გააცნობიერებს, გაიაზრებს და საბოლოოდ სრულ, მთლიან ადამიანს აღმოაცენებს, რაც ურთულესი პროცესია და უდიდეს ნებელობას მოითხოვს.

სიკეთესა და ბოროტებას შორის, იგივე სინათლესა და სიბნელეს შორის გამოყოფილი უფსკრული არ არის გადაულახავი, მას უბრალოდ სიღრმისეული გააზრება და მუდმივი თვითდაკვირვება სჭირდება. სიბნელე პირობითი ცნებაა და ის მანამდე რჩება სიბნელედ, სანამ ნათელი არ მოეფინება, არ განათდება. ეს წმინდად ცნობიერების პრობლემაა და არა კოსმოსიდან თუ ქვესკნელიდან ამოსული და თავსმოხვეული გარეგანი ძალა. მარტივია მოიხსნა პასუხისმგებლობა და ყველაფერი დემონებსა თუ ბოროტ სულებს გადააბრალო, როგორც ამას ზოგიერთი მორწმუნე  აკეთებს, რაღაც პასიურ, ინერტულ მდგომარეობაში მყოფნი, მხოლოდ ღმერთის წყალობის იმედად, ლოცვითა და მარხვით ელოდებიან, როგორ დასრულდება სადღაც ზეცაში მისტიკური ომი, მფარველ ანგელოზსა და ბოროტ სულს შორის, რათა საბოლოოდ რაღაც ადგილი დაიმკვიდრონ. ასეთი დამოკიდებულება საკუთარი ცხოვრებისადმი, რბილად რომ ვთქვათ ღრმად არასერიოზულია და შედეგს არ მოიტანს. ის, ვინც თავის თავს რელიგიურად არ მიიჩნევს და ეშმაკებისა და მსგავსი მითოლოგიური არსებების არ სჯერა, თავი სრულიად დაცული ჰგონია ილუზიებისგან, მიაჩნია, რომ რაციონალურად აზროვნებს და ობიექტურ სინამდვილესთან მიახლოება შეუძლია, თუმცა მათი იდენტიფიკაციები რაღაც აბსურდულ იდეებთან და იდეოლოგიებთან არანაკლებ საშიშია, ვიდრე ფანატოკოსის დაუსრულებელი ბოდვა ეშმაკებზე, ჯადოებზე და ბოროტ სულებზე.  იუნგი წერდა “ჩვენი უბედურება, როგორც ჩანს, ატარებს ბევრად უფრო ფსიქოლოგიურ ხასიათს. ჩვენი დამღუპველია იდეოლოგიები, სწორედ ისინია კარგა ხნით ნალოდინევი ანტიქრისტე”.

ამ იდეების წყალობით, ვამართლებთ უამრავ ძალადობას მთელს მსოფლიოში და მიგვაჩნია, რომ მკვლელობა არის საშუალება, რაღაც დიადი მიზნის მისაღწევად, რაც თავისთავად სიყალბეა და არაფერს კარგს არ მოიტანს, ერთი ძალადობა ყოველთვის შობს მეორეს და ასე დაუსრულებლად გრძელდება ეს დრამა დედამიწაზე, ხოლო ეს დიადი მიზანი რატომღაც არსად ჩანს.

არსებობს რაღაც იდუმალი, რაც ადამიანმა მარტოობასა და სიჩუმეში უნდა განიცადოს. ეს არის წუთები, როდესაც ადამიანი საკუთარ არსებობას შეიგრძნობს, სადღაც, სულის სიღრმეებისკენ ტრიალდება და მატერიალური სამყაროს წყვდიადში ჩაძირული სული, თავის თავს თითქოს ხელახლა პოულობს. თავს აღწევს ეგოცენტრულ ცნობიერებას, რომელიც საკუთარი არსებობის გარდა, არაფერს ცნობს და ამიტომაც განწირულია თავისი ამპარტავნებისა და სიჯიუტის გამო. სულიერი რეგენერაცია მხოლოდ ცალკეულ ინდივიდებში იწყება და ისიც მაშინ, როდესაც ხდება საკუთარი არცოდნისა და არასრულფასოვნების გაცნობიერება, ალბათ ასეთი იდუმალი რამ განიცადა დიდმა სოკრატემ როდესაც თავისი უკვდავი ფრაზა წარმოსთქვა. (მე ვიცი ის რომ არაფერი არ ვიცი) შეუძლებელია კოლექტიური ამაღლება და გარდაქმნა ადამიანების, რაც არ უნდა სრულყოფილი იყოს იდეოლოგია ან რელიგიური სწავლება, ვერავითარი საყოველთაო მორალი ვერ აიძულებს ადამიანს შეიცვალოს, თუ არ მოხდა შინაგანი, ინდივიდუალური გამოცდილებით პოვნა და განცდა იმ რაღაც დიადის, რაზეც მსოფლიო რელიგიები ქადაგებენ, ბრბო კვლავ ბრბოდ დარჩება და მის თავდაჯერებულობასთან ერთად კატასტროფაც გარდაუვალი იქნება.

უმჯობესია აჯობო საკუთარ თავს,  ვიდრე სამყაროს- ამბობდა დეკარტი, თუმცა არსებითი განსხვავება აქ ალბათ არც არის, რადგანაც ადამიანია თავად სამყარო, მაგრამ ეს პროცესი საკუთარი თავის, საკუთარი შინაგანი სამყაროს გააზრებითა და გაცნობიერებით უნდა დაიწყოს. გარეგნულ ცვლილებებს, მხოლოდ შინაგანი  ტრანსფორმაციის შედეგად მივიღებთ, მთავარია ვირწმუნოთ, რომ ყველაფერი შეგვიძლია, გავთავისუფლდეთ არასრულფასოვნების კომპლექსისგან და რაღაც გაურკვეველი შიშებისგან, რაც ყველა ბოროტების სათავეა.

უმოქმედობა რეგრესის წინაპირობაა, რადგანაც ადამიანი ერთ წერტილში, უძრავად ვერ გაჩერდება, იგი ან წინ მიდის ან უკან და მაშინაც კი, როდესაც ჰგონია რომ არაფერს ირჩევს, მაინც არჩევანს აკეთებს სიკეთის ან ბოროტების სასარგებლოდ. ადამიანი თვითონ ქმნის საკუთარ თავს, საკუთარ ცხოვრებას, საკუთარ სახეს და თუ მან ცხოვრებაში ვერაფერი გააკეთა, ვერც თავის თავს არგო და ვერც სხვას, ( ეს  ერთიდაიგივეა, რადგანაც ის ვინც სხვას ეხმარება, ამით საკუთარ თავს ეხმარება) ეს მის უუნარობასა და სისუსტეზე მეტყველებს და არა უიღბლობასა და სასტიკ ბედისწერაზე. როგორც ეგსისტენციალისტები ამბობენ – ადამიანი განისაზღვრება თავისი საქმეების მიხედვით-,  სარტრი წერდა “მშიშარას ყოველთვის აქვს შესაძლებლობა, მეტად აღარ იყოს მშიშარა, გმირს კი აღარ იყოს გმირი. აქ მნიშვნელოვანია მხოლოდ მთელი გადაწყვეტილება და არა კერძო შემთხვევები.”

მთავარია ნათლად გავიაზროთ ერთი რამ, რასაც არ უნდა ვირჩევდეთ, მთლიანად ვატარებთ პასუხისმგებლობას ამ არჩევანზე და ზოგადად ჩვენს ცხოვრებაზე. იცხოვრო – ნიშნავს იპოვო შენი ბუნებრივი განვითარების გზა და საკუთარი შესაძლებლობების სრული რეალიზაცია მოახდინო. სხვა შემთხვევაში ეს იქნება იმიტაცია ცხოვრების, ჩვენი იდენტიფიკაციები სხვადასხვა იდეებთან თუ იდეოლოგიებთან, სწორედაც ცხოვრების იმიტაციაა, ილუზია – რომ რაღაც მნიშვნელოვანი პერსონები ვართ და დიდს და ფასეულს ვქმნით.

სინამდვილეში სულ ცუდად ვართ, შინაგან სიცარიელეს განვიცდით, სულ სადღაც გავრბივართ, მთავარია მარტო არ დავრჩეთ ჩვენს გაშიშვლებულ და დაცარიელებულ სულთან, არ შევხედოთ საკუთარ უუნარობას, რაც  ჩვენი რეალური, ამჟამინდელი სახეა  “ რა სისულელეს არ სჩადის ადამიანი, რომ საკუთარ თავს გაექცეს, წერდა კ.გ.იუნგი, ხან ინდურ იოგას მისდევს მთელი გულმოდგინებით, ხან დიეტას იცავს, ზეპირად სწავლობს თეოსოფიას, მონოტონურად იმეორებს მაგიურ ტექსტებს- და ეს იმიტომ, რომ საკუთარ თავში ვერ გარკვეულა და არც იმის სჯერა, რომ საკუთარ სულშიც შეიძლება ნახოს რამე სასარგებლო”

საკუთარი რეალური სახის დანახვის შიში, თავისთავად შეზღუდულ ცნობიერებაზე მიანიშნებს, სადაც ჩამოყალიბებულია მთელი რიგი თეორიები და სტერეოტიპები იდეალური ადამიანის შესახებ, სავსეა ნაცნობი მოვლენებითა და შეხედულებებით, ანუ ჩვენი გონება განპირობებულია წინასწარ შექმნილი იდეებით, რაც თავისთავად არარეალურია, არაობიექტურია და სინამდვილესთან არავითარი კავშირი არა აქვს. თავისთავად სინამდვილე ძალიან მარტივია, უბრალოდ არის ის, რაც არის და მორჩა.

ავიღოთ ასეთი მაგალითი, პირველად მივდივარ ქალაქ პარიზში, როგორია ჩემი განწყობა, ჩემი მოლოდინი, ეს ქალაქი შემთხვევით არ ვახსენე, იგი უამრავ ადამიანში ასოცირდება სიყვარულთან, მშვენიერებასთან, ოცნებებთან და ა.შ. როდესაც რეალურად ვეცნობი ამ ქალაქს, ვფიქრობ რომ აქ განსაკუთრებული არაფერია, ჩვეულებრივი, ევროპული ტიპის ლამაზი ქალაქია და ვბრუნდები უკან ცოტათი იმედგაცრუებული (ამდაგვარი აზრი ალბათ ხშირად მოგისმენიათ). რა თქმა უნდა, თავად ქალაქი არაფერ შუაშია, პარიზი პარიზია მთელი თავისი ისტორიით, არქიტექტურითა და  მუზეუმებით. ის ყველასთვის ერთია, პრობლემა აზროვნებაა, წინასწარ შექმნილი და ნალოლიავები ფიქრები და წარმოსახვები, რაც სამწუხაროდ მართმევს შესაძლებლობას, რეალურად დავინახო ეს მშვენიერი ქალაქი და დავტკბე მასში არსებული ღირსშესანიშნაობებით. თავად სრულყოფილებაც კი ვერ გაამართლებს ადამიანის სუბიექტურ მოლოდინს, რადგანაც წინასწარი განწყობა ქვეცნობიერად რაღაცის ნიმუშია, რაც უკვე წარსულში არსებობდა, რისი გამოცდილებაც უკვე არსებობს და ახლა მის გამეორებას ვესწრაფვით.  უცნაურია ასევე ზოგიერთი ქრისტიანის ისტერიული განცდა, აღდგომის ღამეს მაინცდამაინც იერუსალიმში შეხვდეს, თითქოს მაცხოვრის ჯვარცმის მისტერია გეოგრაფიული ადგილების საკუთრებაა და არა სულის განუყოფელი  ნაწილი.

სული დაცარიელდა, როდესაც ყველა იდუმალი თუ მისტიკური მოვლენის პროეცირება ემპირიულ სახე-ხატებში მოვახდინეთ, ის რაც სულის საკუთრება იყო, გარეთ გამოვიტანეთ და თაყვანისცემითა და რიტუალებით შევალამაზეთ. შევქმენით უამრავი რელიგია, სექტა თუ მიმდინარეობა, დაიწერა უამრავი წიგნები, ყველას თავისი დოქტრინა აქვს, თავისი წესები,  რიტუალები, საიდუმლოებები, ყოველი მათგანი საკუთარ ჭეშმარიტებას ამტკიცებს, გვთავაზობენ რაღაც გზებს გადარჩენის, ვისაც არ ეზარება, ყველა რაღაცას ქადაგებს, ხან სასუფევლის ნეტარებაზე გვიყვებიან, (თითქოს თავად განეცადოთ ეს) ხან კი ჯოჯოხეთის ცეცხლით გვაშინებენ, უმთავრესი კი, რაც ქრისტემ თქვა , და რაც ქვაკუთხედია ადამიანის არსებობის “ გიყვარდეთ ერთმანეთი, როგორც მე შეგიყვარეთ თქვენ” (იოანე თ13)  კვლავ რჩება ვითარცა ხმა მღაღადებლისა უდაბნოსა შინა.

ძალიან ცოტას თუ ესმის, რომ სულიერი გადარჩენა, ხსნა, აბსოლუტურად ცნობიერი პროცესია, შეუძლებელია ნეტარება  მხოლოდ გარდაცვალების შემდეგ, ეს ადამიანმა აქვე, დედამიწაზე უნდა განიცადოს. თუ სული მუდმივად იტანჯება, დათრგუნულია და ვერ ახერხებს სიმშვიდისა და სიხარულის განცდას, როგორ უნდა დავიჯერო, რომ სხეულიდან გასვლის შემდგომ, მისი მდგომარეობა შეიცვლება, ეს თავის მოტყუებაა და მეტი არაფერი. ამიტომაც, დღესვე, ამ წუთიდან უნდა დავიწყოთ გაცნობიერება საკუთარი რეალური სახის, არ უნდა გავექცეთ არანაირ არასრულფასოვნებას, უნდა გვესმოდეს, რომ, როგორც მთლიანი  კაცობრიობა, ასევე ადამიანის ცნობიერებაც , ინდივიდუალურად გადის განვითარების ყველა საფეხურს, უმდაბლესიდან უმაღლესამდე, რა საჭიროა ტრაგედიის შექმნა სხვადასხვა არასასიამოვნო მიდრეკილებების გამო, მთავარია ნათლად და გარკვევით გავაცნობიეროთ, რა ხდება ჩვენს ფსიქეში, რა პროცესები მიდის, რა გვიქმნის პრობლემებს, რას მოაქვს ტკივილი ან უიმედობა და რას სიმშვიდე და სიხარული. თუ თითოეული ადამიანი საკუთარი შინაგანი სამყაროს გაცნობითა და გააზრებით იქნება დაინტერესებული, საეჭვოა, რომ სხვისი განსჯის სურვილი ოდესმე გაუჩნდეს. სანამ შეზღუდული ცნობიერების ფარგლებში ვმოქმედებთ და ვაზროვნებთ, ყველანი ერთნაირები ვართ, წარმოვადგენთ მასას და ზედმეტი ქედმაღლობა აქ უადგილოა. ჩვენ ისე ვართ დაჰიპნოზებული  იდეებით, სტერეოტოპებით, ტრადიციებითა და საზოგადოებრივი აზრით, რომ დამოუკიდებელი აზროვნების უნარი დაკარგული გვაქვს, მოვლენის ვერბალური აღქმით შემოვიფარგლებით, არადა ნამდვილი, ჭეშმარიტი არსი მხოლოდ სიტყვებს მიღმაა. მთელი ეს თეორიები, ადამიანის ზნეობრივი განვითარებისა და აღზრდის შესახებ, ძალზედ მცირედ ღირებულია, რადგანაც მიუხედავად ყველაფრისა, ადამიანი მუდამ კონფლიქტშია, ვიღაცას უპირისპირდება, თავის სიმართელს ამტკიცებს, დაძაბული და აგზნებული სიმშვიდეს ვერსად პოულობს, ცდილობს ტრანკვილიზატორებში, სასმელსა თუ ნარკოტიკში იპოვოს შვება. სხვა, ვინც ამ მხრივ თავის დაცვას ახერხებს, გაქცევას ეკლესიაში ცდილობს, ან უერთდება რომელიმე ფილოსოფიურ მიმდინარეობას, სულაც პოლიტიკურ პარტიას ქმნის და მიაჩნია, რომ ზოგადსაკაცობრიო პრობლემებს პოლიტიკური მეთოდებით მოაგვარებს.

ასე ფიქრობდნენ ალბათ კომუნისტებიც, დედამიწაზე სამოთხის შექმნასა და ყველასათვის ბედნიერი ქვეყნის აშენებას რომ გვპირდებოდნენ.. სამწუხაროდ ყველა მცდელობამ, სრულყოფილი იდეებისა და თეორიების საფუძველზე, ადამიანური ტრაგედია დაესრულებინა, კრახი განიცადა და ასე იქნება მუდამ, სანამ ადამიანი არ შეიგნებს, რომ მისი ხსნისა და სულიერი აღორძინების გასაღები, მხოლოდ და მხოლოდ მის ხელშია. უნდა მოვახერხოთ და სიტყვებს მიღმა გავიდეთ, გავცდეთ მხოლოდ ვერბალურ მნიშვნელობას და საგნისა თუ მოვლენის არსს ჩავწვდეთ. ჭეშმარიტი არსი მხოლოდ სიტყვებისა და ტერმინების მიღმაა. არსებობს სიტყვები, რომლებიც რაღაც მდგომარეობას ან განცდას გამოხატავს. მაგალითად, წუხილი, ტანჯვა, შიში, შფოთი, სიყვარული, სიძულვილი და ა.შ. ყური იმდენად შეეჩვია მათ, რომ ინტერესით აღარც კი ვეკიდებით რა იმალება მათ მიღმა. წუხილი ან ტანჯვა, ასოცირდება ნეგატიურ განცდებთან, სიყვარული და სიხარული პოზიტიურთან, მაგრამ რას მოიცავს თითოეული მათგანი, რა არის მათი წარმოშობის ნამდვილი მიზეზი, რას გულისხმობს მწუხარება თავისთავად, რატომ წუხდება ადამიანი, რატომ ივსება ასეთი ნეგატიური შეგრძნებებით, ან რას ნიშნავს ცუდი ან შემაწუხებელი, ამის გარკვევა და გააზრებაა მნიშვნელოვანი და არა სიტყვები, რომლებიც რაღაც ზედაპირულ ასოციაციებს იწვევს და მეტი არაფერი. როდესაც ვამბობ რომ ვიტანჯები, რას ნიშნავს ეს,  რამ გამოიწვია ეს არც თუ ისე სასიამოვნო გრძნობა.  დავაკვირდეთ თავად განცდას, ჩავიდეთ მის სიღრმეში, რა არის მიზეზი, რის გამოც გუშინ კარგად ვიყავი და დღეს კი თავს უკიდურესად ცუდად ვგრძნობ. გარემო პირობები იწვევს ამ ცვალებადობას, თუ  გაუცნობიერებელი სურვილები და მისწრაფებები. ამის გააზრება არსებითად მნიშვნელოვანია, ის რაც ცვლილებას მოიტანს და გაგვათავისუფლებს არასასიამოვნო განცდებისგან, არის ყოველი კონკრეტული შეგრძნების დანახვა და გამოკვლევა თავიდან ბოლომდე, არა ფილოსოფიური და ფსიქოლოგიური წიგნების კითხვა, არამედ სიღრმისეული დაკვირვება თითოეულ ნეგატიურ თუ პოზიტიურ განცდაზე.  ნებისმიერ ასეთ განცდას თავისი სათავე და წარმოშობოს მიზეზი გააჩნია,  ეს არის ჩვენი ეგო,  ანუ ცენტრი, საიდანაც ვმოქმედებთ, რომელიც აღძრავს უამრავ, სრულიად უაზრო და არაფრისმომცემ სურვილს, ნაკვებს ჩვენი ამბიციითა და თვითშეფასებით. რაც უკვე ცნობიერში აზრისა და ფიქრის სახით იჭრება, სწორედ მისი ღირსეული პირმშოა, ეგოცენტრული და ეგოიზმით აღსავსე „ეგო“-სი. იგი სათავეა დაუსრულებელი ტანჯვის,  მშობელი ილუზიისა და სიყალბის, ნამდვილი მტერი ადამიანის. ამიტომაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია საკუთარი მენტალური არსის, მთელი შინაგანი სტრუქტურის შესწავლა და გამოკვლევა, რათა ასეთი დაუცველი და  სუსტი აღარ ვიყოთ გარეფაქტორების ცვალებადობის მიმართ.

შეუძლია კი ვინმემ გვითხრას, რა არის ჭეშმარიტება ან ღმერთი, თუ თავად არ აღმოვაჩინეთ იგი საკუთარ სულში. იმისათვის რომ გავიგოთ რა არის მარადიულობა ან უკვდავება, ჭეშმარიტი არსი და მნიშვნელობა ჩვენი არსებობის, რის გარეშეც ცხოვრება უბრალოდ ქაოსურ, უაზრო ტანჯვას ჰგავს, გონება უნდა გავათავისუფლოთ ყველაფრისგან რაც ნაცნობია, რასაც ასე ველოლიავებით და ვუფრთხილდებით. ჯერ კარგად გავაცნობიეროდ და მერე დავთმოდ  ჩვენი ეგოისტური, ამბიციით აღსავსე სურვილები და მისწრაფებები, სულელური იდეები, სტერეოტოპები და იდეალები. გავხდეთ ჭეშმარიტად თავისუფალი ადამიანები, რაც ნიშნავს_არა ყველა ახირების დაკმაყოფილებას, არამედ აბსოლუტურ ძალაუფლებას საკუთარ თავზე, როდესაც ვიტალური, მენტალური და ფიზიკური სფერო მთლიანად ემორჩილება ფსიქიკურ არსს, ანუ ადამიანის უმაღლეს ნებელობას და შესაბამისად პიროვნებას ათავისუფლებს სხვადასხვა არასასურველი მიდრეკილებებისა და შეგრძნებებისგან, თუმცა ეს ჯერ კიდევ ყველაფერი არ არის, მხოლოდ აუცილებელი წინაპირობაა ცნობიერების შეზღუდული საზღვრების დასანგრევად, რადგანაც მხოლოდ  შეზღუდულ  “მე”-სა და ლიმიტირებული გონების მიღმაა შესაძლებელი პიროვნების ფსიქოლოგიური გამთლიანება, ერთ სრულ, მთლიან პიროვნებად ქცევა, რაც თავისთავად მოიტანს ნამდვილ სიმშვიდეს, სწორედ ისეთს, მაცხოვარი რომ ბრძანებდა: “მშვიდობას გიტოვებთ თქვენ, ჩემს მშვიდობას გაძლევთ, წუთისოფელი რომ იძლევა, ისე კი არ გაძლევთ. ნუ შეკრთება თქვენი გული და ნურც შეშინდებით.”(იოანე. თ.14)

ცხოვრება არც სურვილების ასრულებაა, არც სწრაფვა სიმდიდრისა და ძალაუფლებისკენ. ცხოვრება_ სიყვარულია, სიყვარული ყველაფრის, რაც ჩვენს ირგვლივ არსებობს, მოძრაობს და სუნთქავს. სიყვარული დაცლილი ყოველგვარი ეგოიზმის, ამბიციისა და მესაკუთრეობისგან, სიყვარული სიყვარულისთვის..

ნონა ხიდეშელი carpe diem – იცხოვრე აწმყოში

 

…ცოტას თუ შეუძლია, განიცადოს ღვთაებრივი სახე-ხატი, როგორც სულის საკუთრება. ქრისტეს ისინი გარეთ ეძებენ და არა საკუთარ სულებში. სწორედ ამიტომ მეფობს მათი სულის სიღრმეებში წარმართული წყვდიადი. გაცვეთილი საბურველით ცუდად შენიღბული წარმართობა, ეგრეთ წოდებულ ქრისტიანულ ცივილიზაციას წალეკვით ემუქრება“

კ.გ. იუნგი

 

„დრო ადამიანის ფსიქოლოგიური მტერია“

ჯ. კრიშნამურტი

 

 

აწმყოში ცხოვრება, შესაძლოა ძალიან მარტივი ჰგონია ადამიანს, მაგრამ თითქმის მიუღწეველია. ადამიანის გონება, ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით, მუდამ მიჯაჭვულია წარსულსა და მომავალს. ვინმემ შესაძლოა მოახერხოს და გათავისუფლდეს წარსულის ემოციური ანაბეჭდისგან, მაგრამ იქვეა მომავალზე ფიქრი და ოცნება. არსებითად ადამიანი ვერასოდეს ახერხებს დროისგან (ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით) თავის დაღწევას, არადა ბედნიერებისა და სიმშვიდის განცდა მუდამ აწმყოშია, იმ მომენტში, რომელშიც ახლა იმყოფები. როდესაც ადამიანი იწყებს იმაზე ფიქრს, რომ იშრომებს,  განავითარებს საკუთარ შესაძლებლობებს  და ოდესმე გათავისუფლდება ამა თუ იმ ვნების, სურვილისა ან ჩვევისგან, ეს ნიშნავს რომ უკვე დროით ხარ დაჭერილი და ვერასოდეს გათავისუფლდები მისგან. შენ უბრალოდ გადადე იგი სამომავლოდ, როგორც მუდამ აკეთებდი ამას.

უპირველეს ყოვლისა, საჭიროა იმის გააზრება და გამოკვლევა, თუ რატომ ვეჯაჭვებით წარსულს ან მომავალს, რას გვაძლევს მათზე ფიქრი, რას წარმოადგენენ ისინი თავისი არსით, რეალურად არსებობენ თუ უბრალოდ ჩვენს გონებაში.

წარსული არის ყველაფერი ის რაც ჩვენს ცხოვრებაში უკვე მომხდარა, ანუ ამჟამად დასრულებული ფაქტებისა და მოვლენების ნაკრები და შესაბამისად შეუძლებელია რეალურად არსებობდეს დღეს. აღარ  არსებობს ის სიუჟეტები და მოვლენები, ხშირად ის ადა¬მიანებიც კი, ვისთანაც ესა თუ ის მოვლენა გვაკავშირებდა, ამ ქვეყნადაც აღარ არიან. Aაქედან გამომდინარე შეუძლებელია მათ რაიმე ფიზიკური გავლენა ქონდეს ჩვენს ამჟამინდელ ყოფაზე, თუმცა ისიც ფაქტია რომ წარსული უდიდეს როლს თამაშობს ჩვენს ამჟამინდელ ცხოვრებასა და ურთიერთობებზე, არსებობენ ისეთი ადამიანებიც, რომლებიც მთლიანად წარსულში, ანუ დროის რაღაც მონაკვეთში არიან დარჩენილი და იმართებიან მისგან. აქვთ გამოცდილება და სტანდარტი, ნიმუში  შექმნილია და ყველაფერს მას ადარებენ, ეძებენ ძველსა და კარგად ნაცნობს, რაც თავისთავად აწმყოს _ ანუ რეალობის აცილებას ნიშნავს. მაშასადამე ერთადერთი ადგილი სადაც წარსული განაგრძობს არსებობას, ხშირად დიდი სიმძაფრითაც, ეს ადამიანის გონებაა, რომელიც მეხსიერების სახით ინახავს და აგროვებს ყველაფერს რაც კი ოდესმე მომხდარა. წარსული, როგორც რაღაც მოქმედი რეალობა,  მხოლოდ ადამიანის გონებაში არსებობს.

ვინმეს ალბათ პროტესტის გრძნობა გაუჩნდება და სამართლიანადაც შენიშნავს, რომ მეხსიერება  პიროვნების შემადგენელი და განუყოფელი ნაწილია და წარსულის მახსოვრობის გარეშე შეუძლებელია ადამიანის ნორმალური არსებობა და განვითარება. რა თქმა უნდა წარსულის დავიწყება, როგორც ჩვენი ცხოვრების გარკვეული ეტაპის, შეუძლებელია და თუ ეს მოხდა მას უკვე დარღვევის კვალიფიკაცია მიეცემა. ლაპარაკია წარსულის ემოციურ, ფსიქოლოგიურ მახსოვრობაზე, რაც იწვევს გონების მიჯაჭვას დროის გარკვეულ მონაკვეთზე და რაც შესაძლოა შემდგომში უამრავი პრობლემის მიზეზად იქცეს.

ჯიდუ კრიშნამურტი თავის ნაშრომში „სიკვდილი და სიცოცხლე“ წერდა, რომ  ყოველი გუშინდელი დღე, ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით სრულიად უნდა დაივიწყო. რას ნიშნავს წარსულის ფსიქოლოგიური  დავიწყება? ეს ნიშნავს,  გაათავისუფლო გონება ყველანაირი შთაბეჭდილებისა და ემოციური ანა-ბეჭდისგან. წარსული უნდა იყოს იქ, სადაც არის, მთელი თავისი სასიამოვნო თუ არასასიამოვნო მოვლენებითა და განცდებით და  აღარ უნდა ახდენდეს  ზემოქმედებას ჩვენს დღევანდელ ყოფასა და ურთიერთობებზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში ვერასოდეს მოვახერხებთ აღვიქვათ და დავინახოთ სამყარო ისეთი, როგორიც ის სინამდვილეშია, ან გულწრფელად მივუტევოთ ადამიანს ადრე ჩადენილი შეცდომა და აღვადგინოთ ნორმალური და ჯანსაღი ურთიერთობები. რამდენადაც ჩვენ  შეზღუდული ცნობიერების ადამიანები ვართ და არ შეგვიძლია მოვლენის ობიექტური ხედვა, ფაქტებს აღვიქვავთ დადებითად ან უარყოფითად, და წარმოიდგინეთ რა ხდება ადამიანის ისედაც დამძიმებულ გონებაში, სადაც ყოველი ასეთი სასიამოვნოდ თუ არასასიამოვნოდ მიღებული მოვლენა, მთელი თავისი შთაბეჭდილებებით ცოცხლობს, ან რა გასაკვირია, თუ ადამიანს აღარ აქვს უნარი აწმყო მიიღოს და აღიქვას  ისეთი, როგორიც ის სინამდვილეშია. მარტო ფიზიკური არსებობა აწმყოში  არაფერს ნიშნავს, მთავარია რამდენად შეგიძლია მისი რეალური დანახვა და მთელი არსებით მასში ცხოვრება.

ჩვენ ვიცით და შეგუებული ვართ იმ ფაქტს, რომ ადამიანი მოკვდავია და ეს კანონზომიერად მიგვაჩნია, აგრეთვე ისიც, რომ ზამთარს გაზაფხული ცვლის და ზაფხულს შემოდგომა, ვიცით რომ ბავშვი როდესაც დაიბადება, ნელ-ნელა იზრდება, ვითარდება და შესაბამისად იცვლება ფიზიკურად თუ სულიერად, მთელი ეს ფაქტები და კიდევ სხვა მრავალი,  ჩვენთვის კანონზომიერია და არავითარ შინაგან წინააღმდეგობას არ იწვევს. კარგად გვესმის რომ სამყაროში ყველაფერი ცვალებადობას ექვემდებარება და ჩვენ ამის საპირისპიროდ არაფრის გაკეთება არ შეგვიძლია. მაშინ საინტერესოა, რა ხდება ჩვენს პიროვნულ ურთიერთობებსა და დამოკიდებულებებში, რატომ გვიჭირს ამ ცვლილებების მარტივად მიღება და გათავისება. რატომ მივტირით ასე  ხშირად წარსულში მომხდარ მოვლენებს, მდგომარეობას, რაც ოდესღაც გვქონდა და ახლა აღარ გვაქვს, ან იმ ადამიანებს, რომლებმაც ჩვენს ცხოვრებაში რაღაც როლი ითამაშეს და ახლა ჩვენს გვერდით აღარ არიან. თუ სამყაროში ყველაფერი ცვალებადია, ჩვენც ხომ ამ სამყაროს ნაწილი ვართ და შესაბამისად ჩვენი ცხოვრებაც და ურთიერთობებიც ამ კანონზომიერებას უნდა დაემორჩილოს. იმ მომენტიდან, როცა ადამიანი ცნობიერ ასაკში  გადადის და იწყება მისი ინტეგრაცია საზოგადოებაში, დაწყებული ოჯახის წევრებიდან, ურთიერთობების წრე მუდმივად იზრდება და იცვლება, მაშასადამე, შეუძლებელია მუდმივად ერთი და იგივე ადამიანების გარემოცვაში ვიყოთ და ერთნაირი მოვლენები ხდებოდეს ირგვლივ, წინააღმდეგ შემთხვევაში ადამიანის არსებობა ყოველგვარ აზრს დაკარგავდა, არც ევოლუცია იქნებოდა და არც პროგრესი. ადამიანის ფიზიკური არსებობა რომ არ სრულდებოდეს, არც  ადამიანის დაბადებას აღარ  ექნებოდა აზრი, ანუ თუ ჩვენი სურვილისამებრ, რომელიმე მომენტი, თუნდაც ყველაზე სასიამოვნო, მუდმივად გაგრძელდება, ადამიანი დაჩლუნგდება და ყოველგვარი შინაგანი თუ გარეგანი განვითარება შეწყდება. შეუძლებელია სამყარო ერთმა თუნდაც ყველაზე სრულყოფილმა ადამიანმა ან თუნდაც ყველაზე მნიშვნელოვანმა მოვლენამ დაიტიოს. სამყარო უსასრულო და უკიდეგანოა, ადამიანები მიდიან და მოდიან, რელიგიები, ნაციები, წესები, ტრადიციები იდეალები და იდეოლოგიები მუდამ ცვალებადია, მაგრამ ადამიანის არსებობა და განვითარება გრძელდება, უცვლელი მხოლოდ ღმერთი, ჭეშმარიტება და სიყვარულია, რომელთა განჭვრეტაც დროში მოხეტიალე ადამიანს არ ძალუძს.

მთავარია კარგად ჩავუფიქრდეთ ამ საკითხს და მივხვდებით რომ პრობლემა გაცილებით მარტივია.  საჭიროა მხოლოდ საფუძვლიანად ჩავიხედოთ ჩვენი სულის სიღრმეებში და კარგად დავაკვირდეთ იქ მიმდინარე პროცესებს, უპირველეს ყოვლისა, ყველაფერი რაც ჩვენს ირგვლივ ხდება, კანონზომიერად უნდა მივიღოთ და ამისათვის აუცილებელია ჩვენი ურთიერთობებისა და დამოკიდებულებების კარგად შესწავლა, არა ცალმხრივად, რასაც ჩვენ ყოველთვის ვაკეთებთ, არამედ სრულად, მთლიანად, დამოკიდებულებები ადამიანებთან, ბუნებასთან, კულტურასთან,  რელიგიასთან, ჩვენს ოცნებებთან, ამბიციებთან და ა.შ. ავიღოთ რომელიმე ეპიზოდი ჩვენი ცხოვრებიდან და ყურადღებით დავაკვირდეთ მას, განსჯისა და ემოციის გარეშე. დავუშვათ ოდესღაც მყავდა უახლოესი მეგობარი, გნებავთ ქმარი ან ცოლი, მასწავლებელი, მოძღვარი ან სულ ერთია ვინ, მთავარია რომ ეს პიროვნება იყო ძალიან მნიშვნელოვანი და ძვირფასი, მასთან მქონდა მშვიდი და უზრუნველი ცხოვრება. შემდეგ ეს ყველაფერი დამთავრდა რაიმე მიზეზის გამო და რა ხდება ახლა, როგორია ჩვენი დამოკიდებულება ამ ერთი კონკრეტული შემთხვევისადმი? გონება თითქმის სრულიად მოცულია ამ მოგონებებით, შთაბეჭდილებები ისევ ცოცხალი და მძაფრია, მაგარამ იმის გამო რომ ეს ეპიზოდი ფიზიკურად დასრულდა, ახლა ვიტანჯები. რა იწვევს ტანჯვას? ის ფაქტი  რომ ეს მოვლენა დასრულდა, თუ ჩემი დამოკიდებულება მისადმი, ანუ მაშინ მე ვიყავი სრულიად კმაყოფილი, ჩემი სურვილები,  ინტერესები  და ამბიციები იმ ადამიანის მხრიდან თითქმის ყოველთვის კმაყოფილდებოდა,  მუდამ ვიყავი ყურადღების ცენტრში, ვიღაც ჩემზე ზრუნავდა, სიამოვნებას მანიჭებდა, თავად წყვეტდა იმ უამრავ პრობლემას, რის პირისპირაც ახლა დავრჩი და შესაბამისად შევწუხდი.

საუბედუროდ ჩვენ, ადამიანები, ჩვენი შეზღუდული   და ვიწრო აზროვნების  წყალობით, ბედნიერებად მხოლოდ იმ მოვლენებს მივიჩნევთ, სადაც ჩვენი ეგო და ამბიცია დაკმაყოფილებულია. ამიტომაც თუ ჩვენი შეფასებით, სასიამოვნო მომენტები დასრულდა, თავს ვგრძნობთ უბედურად, უიღბლოდ, სასოწარკვეთილად.  ყველაფერს იმ ადამიანს და იმ პერიოდს ვადარებთ სადაც ეს განვიცადეთ, ნიმუში შექმნილია და ყველგან და ყველაფერში მის გამეორებას ვესწრაფვით. რამდენი ადამიანი  არსებობს,  ოდესღაც რომ  ვიღაც ჰყვარებია და ახლაც ყველგან და ყველა ადამიანში მას ეძებს, ამბობს რომ ის იყო უნიკალური და განუმეორებელი, ის იყო ერთადერთი ბედნიერება მის ცხოვრებაში და ა.შ. მაშასადამე, პრობლემის არსი ისევ ჩვენი არასწორი აზროვნებაა, რამდენადაც ჩვენი თვალსაწიერი ჩვენივე სურვილების იქით ვერ იშლება, იმდენად ცუდად ვგრძნობთ თავს. რეალობა კი სრულიად სხვაა, გაცილებით მარტივი და მუდმივად სიახლით აღსავსეა. ჩვენ ვიბადებით, ვიზრდებით, ვსწავლობთ, ვმოგზაურობთ, ვხვდებით უამრავ ადამიანს, ვუზიარებთ ერთმანეთს ცოდნასა და გამოცდილებას, ხშირად ვწუხდებით კიდეც და მადლობა ღმერთს ამის გამო. ადამიანი თუ არ შეწუხდა და თუ არ შეიზღუდა გარეგნულად, იგი არასოდეს დაიწყებს საკუთარი თავის შეცნობას და ინსტიქტების დაკმაყოფილების იქით ვერ წავა. სწორედ შეწუხების გამო ვცდილობთ გავიგოთ და გავაცნობიეროთ რა არის ჩვენი სულიერი თუ ფიზიკური არსებობა, რა არის არსი და შინაარსი ჩვენი ცხოვრების.

ჩვენ კარგად ვიცით, რა ემართება ადამიანს, რომელსაც განუზომელი ძალაუფლება და სიამოვნების მიღების შესაძლებლობები აქვს, პრაქტიკულად ასეთი ადამიანი მთლიანად დეგრადირდება, ჰგონია რომ ყველაფერი იცის და ყველაფერს სწორად აკეთებს, ხდება მოძალადე, ავადმყოფურად ეგოისტი, ჰგონია რომ რაღაც უნივერსალური მოვლენაა  და სამყარო მის იქით აღარ არსებობს, თავისდაუნებურად ანგრევს და ანადგურებს ყველაფერს, აფერხებს განვითარებას როგორც საკუთარ თავში, ისე ირგვლივ, სადამდეც ხელი მიუწვდება.

გერმანელი ფსიქოლოგი, ფილოსოფოსი და ჰუმანისტი ერიხ ფრომი აღნიშნავდა, რომ  კაცობრიობისთვის მთავარ საფრთხეს წარმოადგენს არა მტარვალი ან სადისტი, არამედ  ადამიანი, რომელსაც მინიჭებული აქვს განუზომელი ძალაუფლება, ასეთი ადამიანები, ჩვეულებრივ ცხოვრებაში შესაძლებელია უფრო მიდრეკილნი იყვნენ სიკეთისადმი, ვიდრე ბოროტებისადმი, მაგრამ როდესაც ხელისუფლებაში მოდიან და მბრძანებლობენ მილიონობით ადამიანზე შეუზღუდავი ძალაუფლებით, უდიდესი ზიანის მოტანა შეუძლიათ.

ადამიანს  თვითკონტროლის მექანიზმი ძალიან სუსტი აქვს და როდესაც საზოგადოებასთან ერთად იწყებს თანაარსებობას, ხვდება, რომ იზოლაციაში ვერ იარსებებს და საჭიროა ჰარმონია  დანარჩენ სამყაროსთან, რათა უამრავი არასასიამოვნო პროცესი აიცილოს თავიდან. ჩვენ მუდამ ერთმანეთს ვაფხიზლებთ და ვახსენებთ, რომ ერთი ადამიანის თავისუფლება იქ იზღუდება, სადაც მეორის იწყება, თუ ჰარმონია არ იარსებებს ჩვენს შორის, სიმშვიდე ვერასოდეს დაისადგურებს, ესაა ჩვენი ცხოვრების კანონზომიერება.  საკუთარ გამოცდილებებზე რომ ვისწავლოთ და გავიზარდოთ, ამისათვის კიდეც უნდა გვეტკინოს და კიდეც უნდა შევწუხდეთ, ეს გარდაუვალი რეალობაა  და იარსებებს მანამ, სანამ ადამიანი სრულყოფილებას არ მიაღწევს. მთავარია,  შეფასების კრიტერიუმები და სტანდარტები გვერდზე გადავდოთ და ყოველი მოვლენა მივიღოთ, როგორც აუცილებელი და გარდაუვალი კანონზომიერება ჩვენი ცნობიერების ზრდისთვის. ნებისმიერი რამ, რაც  ჩვენს ცხოვრებაში მომხდარა, თავისი როლი და ფუნქცია შეასრულა და დასრულდა. საჭიროა გონება გავათავისუფლოთ წარსულის ემოციური გავლენისგან და შევხედოთ ახლა, ამჟამად რა ხდება ჩვენს ცხოვრებაში. მთელი არსებით განვიცადოთ და შევიგრძნოთ აწმყო, არა ცალმხრივად, არა ფრაგმენტულად, არამედ მთლიანად, გონებითაც და გრძნობითაც. მივიღოთ ყოველი ახალი დღე როგორც ღვთის უდიდესი წყალობა და მშვიდად დაველოდოთ რას მოგვიტანს იგი. თუ შევძლებთ  ემოციისა და გრძნობის გარეშე ვიფიქროთ წარსულზე, ბევრ რამეს გავაანალიზებთ და ბევრსაც ალბათ ვისწავლით, მაგრამ თუ ვერ მოვახერხებთ ემოციური მიჯაჭვულობისგან  თავის დაღწევას, მუდამ ერთი და იგივე შეცდომებს დავუშვებთ, ისევ დავიწყებთ ნაცნობი განცდების, ადამიანების, მოვლენებისა და სიუჟეტების ძიებას და ისედაც შეზღუდულ გონებას, ჩიხში მოვაქცევთ, თუ მუდამ იმას იფიქრებ, რომ ცა გუშინ განსაკუთრებით ლურჯი და ლამაზი იყო და მისი ხატება გექნება,  ვერასოდეს შეძლებ იგივე ცის ყოველდღიური მშვენიერების აღქმას. სამყაროში ყველაფერს თავისი ადგილი აქვს, ყოველი მოვლენა და ყოველი ადამიანი თავისებურად საინტერესო, მიმზიდველი და განუმეორებელია. ის რაც გუშინ მოხდა, გუშინ უნდა მომხდარიყო, მან თავისი ფუნქცია შეასრულა და ამოიწურა. როდესაც რაიმე კარგ წიგნს კითხულობ, ხომ არ შეიძლება ერთი და იგივე მომენტი, მუდმივად იმეორო მარტო იმიტომ, რომ ის მოგწონს, ეს ხომ არაფერს შეგძენს და ბოლოს და ბოლოს მოგბეზრდება.

წარსულის სწორი გააზრება გაგათავისუფლებს ასევე შინაგანი  ნეგატიური  ემოციებისგან, რასაც რელიგიის ენაზე, ბოროტის ხსოვნა ჰქვია. რაც არ უნდა არწმუნო შენი თავი ან გარშემომყოფები, რომ ყველას ყველაფერი მიუტევე და აღარაფერი აღარ გაწუხებს, თუ ეს არ აისახა ყოველდღიურ ურთიერთობებში და შინაგანი სიმშვიდე არ მოგიტანა რეალურად, ჩათვალე რომ მორიგი კეთილშობილური ილუზიის მსხვერპლი ხარ და მეტი არაფერი.

ამრიგად, თუ კარგად დავაკვირდებით, შევისწავლით და გამოვიკვლევთ ჩვენს ცხოვრებას, ჩვენს გამოცდილებებს, დამოკიდებულებებს, ურთიერთობებს, ფიქრებსა და ქმედებებს, ბევრ რამეს გადავაფასებთ ცხოვრებაში, მთავარია გავაცნობიეროთ, რომ წარსული არც კარგია და არც ცუდი, ის უბრალოდ ერთი გარკვეული მონაკვეთია ჩვენს უსასრულო არსებობაში, რომელმაც ჩვენს აწმყოს ბიძგი და გარკვეული მიმართულება მისცა, გაგვზარდა და ბევრი რამ შეგვძინა.  ამის გააზრება ბევრი შემაწუხებელი განცდისა და ფიქრისგან გაგვათავისუფლებს, რაც თავისთავად მოიტანს, ჯერ შინაგან, შემდგომ კი გარეგნულ ტრანსფორმაციას.

ასეთივე სერიოზული დაბრკოლება ადამიანის გონებისთვის არის ე.წ. მომავალი, უფრო ზუსტად, ჩვენი ფსიქოლოგიური დამოკიდებულება და მიჯაჭვა მასზე, მთელი თავისი ოცნებებით, წარმოსახვებითა და სურვილებით. მოდით დავფიქრდეთ, რა არის მომავალი რეალურად _ ეს არის დროის  რაღაც აბსტრაქტული მონაკვეთი, რომელიც ჯერ არ დამდგარა, ანუ უცნობი და გაურკვეველია, არავინ იცის რა და როგორ იქნება თუნდაც ერთი დღის მერე. ახლა კი გავარკვიოთ რა არის ეს მომავალი პირადად ჩვენთვის, ანუ კონკრეტული ადამიანისთვის.

მე ვარ ესა და ეს პიროვნება და მაქვს რაღაც გარკვეული მდგომარეობა და ადგილი საზოგადოებაში, რომელიც არ მაკმაყოფილებს, მაქვს უამრავი სურვილი, ოცნება, კონკრეტული მიზნები და მისწრაფებები, მინდა ვიყო მდიდარი და წარმატებული, ვიპოვო სიყვარული, მოვიპოვო ადამიანების პატივისცემა, სახელი და ა. შ. ჩვენ ყველამ კარგად ვიცით მთელი ეს ადამიანური სურვილები, ანუ თუ დღეს ჩემი ამბიცია დაუკმაყოფილებელია, მომავალში ამას აუცილებლად მივაღწევ, მაშასადამე მომავალს უკავშირდება მთელი ჩემი სურვილები, ოცნებები, მიზნები, ამბიციები, ყველაფერი რისთვისაც მე დღეს ვცხოვრობ და ვიბრძვი. თუ დღეს ბრიყვი ვარ, ხვალ წიგნს წავიკითხავ და გონიერი გავხდები, თუ ხარბი და ანგარებიანი ვარ, მომავალში კეთილშობილი ვიქნები, რომელიმე ორშაბათიდან სიგარეტს თავს დავანებებ _ რაც ასე პოპულარულია ჩვენს ირგვლივ. მაშასადამე დღეს, მოცემულ მომენტში ჩემი ცხოვრება არ მომწონს და არ მაკმაყოფილებს, მაგრამ მომავალში ყველაფერი სხვანაირად იქნება.

მაშასადამე პრობლემა მომავალი კი არ არის, არამედ ჩვენი დამოკიდებულება მასთან. თუ შევძელით და წარსულს დავაღწიეთ თავი, გონება მომენტალურად იწყებს მომავლის დაპროექტებას. (რა თქმა უნდა   არ იგულისხმება მომავლისადმი პრაქტიკული მიდგომა და დაგეგმვა, მაგალითად, თუ სადმე ვაპირებ ხვალ წასვლას, თადარიგი დღეს უნდა დავიჭიროთ, ან თუ გამოცდებს ვაბარებთ, დღეს უნდა ვისწავლოთ და მოვემზადოთ ამისათვის. ეს პრაქტიკული და გონივრული დამოკიდებულებაა ცხოვრებისადმი და გონებას ვერ დაამძიმებს, ლაპარაკია ჩვენს ფსიქოლოგიურ დამოკიდებულებაზე მომავლისადმი.)

კარლ გუსტავ იუნგი წერდა: `ვიღას ახსოვს, რომ ჩვენი ცნობიერება მხოლოდ და მხოლოდ ზედაპირია, ჩვენი ფსიქოლოგიური არსებობის ავანსცენაა. თავი მარტო ერთი ბოლოა, ცნობიერების უკან კი მერყეობის, უსუსურობის, კომპლექსების, ცრურწმენებისა და მემკვიდრულ მონაცემთა გრძელი ისტორიული `კუდი~ აბია, რომელსაც ანგარიშს არასოდეს ვუწევთ. სულ გვგონია, რომ სერიოზული მიზეზების მიუხედავად, ყოველგვარი ზიგზაგების გარეშე შევძლებთ წინსვლას და ამიტომაა,  ხშირად ლიანდაგებიდან რომ ვვარდებით, _ სწორედ იმიტომ, რომ ამ “კუდს” არ ვეპუებით~.

ვფიქრობ ეს ძალიან ნათელი განსაზღვრებაა იმის, თუ რატომ გვემართება მუდმივი იმედგაცრუებები, ალბათ გასაგებია, რომ პრობლემა ჩვენი არასწორი აზროვნებაა, საკუთარი თავისა და შესაძლებლობების სრული არ ცოდნა. როდესაც მწვერვალისკენ მივისწრაფვით ამბიციისგან აღტკინებულნი, არ ვფიქრობთ რამდენად თანხმიერია ჩვენი რეალური შესაძლებლობები ჩვენს სურვილებთან და მისწრაფებებთან. იქნებ აწმყოში მყარად და მთელი შეგნებით რომ ვმდგარიყავით, გვეფიქრა და გვეაზროვნა სიღრმისეულად, კარგად შეგვესწავლა ჩვენს ცნობიერსა თუ არაცნობიერში მიმდინარე პროცესები, იმედგაცრუებაც ნაკლები იქნებოდა და ცხოვრებაც გაცილებით მარტივი და სასიამოვნო ყოფილიყო. ადამიანი რომელიც სოფელში ცხოვრობს  და მიწათმოქმედებას ეწევა, თეორიული ცოდნითა და დიდი ამბიციებით კი არ ხელმძღვანელობს, არამედ მყარად დგას აწმყოში და აკვირდება ბუნებრივ მოვლენებს, მიწის სტრუქტურას, აქედან გამომდინარე იღებს გადაწყვეტილებას რა და როდის უნდა გააკეთოს, ხე როდის მოჭრას და როდის დარგოს. იგი ოცნებებით აღტკინებული კი არ დაფრინავს, არამედ მთელი არსებით დღევანდელობაშია, რათა ბუნების კანონზომიერებას ჩასწვდეს და ხვალ სულიერადაც და ფიზიკურადაც კმაყოფილი იყოს.

ჩვენ განვიცდით რაციონალური აზროვნების ნაკლებობას, ჩვენი უბადრუკი სურვილები და ამბიციები ისე გვაბრმავებს, რომ რეალობის დანახვა არ შეგვიძლია. ვერ ვახერხებთ მარტივად, ყოველდღიური სიმშვიდით ვიცხოვროთ, უბრალოდ ვიყოთ ის რაც ვართ, დავტკბეთ ჩვენი ურთიერთობებით, სამყაროს მშვენიერებით, ვიყოთ მადლიერი იმის რაც გაგვაჩნია და კარგად დავაკვირდეთ მოცემულ რეალობას და აქედან გამომდინარე ვიმოქმედოთ. ჩვენი უბედურება, ჩვენი თვითშეფასება და მუდმივი იდენტიფიკაციის სურვილია. სულ ვიღაცას ვედრებით, გვინდა ჩვენი სახელი რაღაც დიადთან ასოცირდებოდეს, ყველა გვიცნობდეს, პატივს გვცემდნენ, გვაღიარებდნენ და ა.შ. თუ რაღაც ფორმით ჩვენი ამბიცია წარსულში იყო დაკმაყოფილებული, სულ იმას მივტირით, იქ ვცხოვრობთ, იქიდან ვიყურებით და შესაბამისად დღითიდღე ვცდებით რეალობას, თუ წარსულზე არ ვფიქრობთ,  მაშინ მომავალს გავყურებთ და მთელს ჩვენ აუხდენელ ოცნებებს მას ვუკავშირებთ. ისე ავკიდებთ ხოლმე მომავალს მთელს ჩვენს სურვილებსა და მოთხოვნილებებს, არც კი ვუფიქრდებით, მართლაც რომ ასრულდეს ეს ყველაფერი, რა შედეგს მოგვიტანს  ჩვენ, ან იმ ადამიანებს, ჩვენს ირგვლივ რომ არიან.

შეუძლებელია არ შევეხოთ ჩვენს  ზნეობრივი თუ სულიერი სრულყოფის ე.წ. დროში გაწერას. მაგალითად თუ დღეს ხარბი, ანგარებიანი,  ამპარტავანი ამ მოძალადე ვარ, ხვალ რომელიმე რელიგიური მიმდინარეობის ან ფილოსოფიური სწავლების მიმდევარი გავხდები და შევიცვლები. დღეს შეიძლება ვაწყენინო ვინმეს, გული ვატკინო, უსამართლოდ მოვექცე, მაგრამ წავალ ეკლესიაში და მოვინანიებ, ან დრო გავა და შევიცვლები და ა.შ. ალბათ გასაგებია რა აბსურდამდე შეიძლება მიგვიყვანოს ასეთმა აზროვნებამ, შესაძლებელია ყოველ დღე ვიაროთ ტაძარში ამ მიზნით, მაგრამ ათი ან ოცი წლის შემდეგაც კი ვერ გათავისუფლდე რეალურად ამ განცდებისგან. საჭიროა კარგად დავფიქრდეთ, რა დამოკიდებულება გვაქვს ჩვენს ზნეობრივ ცხოვრებასთან, სინამდვილეში რამდენად გვინდა რომ რაიმე შევცვალოთ ჩვენში და რას ვაკეთებთ ყოველივე ამისათვის. როდესაც ფიქრობ, რომ რაიმე ისეთი თვისება გაქვს, რაც გაწუხებს და ოდესმე უნდა გათავისუფლდე მისგან,  ეს უკვე ნიშნავს რომ ვერასოდეს დააღწევ თავს მას, შენ ის გადადე სამომავლოდ და ეს მომავალი  შეიძლება არასოდეს დადგეს. აუცილებელია ამ საკითხისადმი მიდგომა შევცვალოთ და ყოველი დანახული შემაწუხებელი განცდა მაშინვე გავიაზროთ, ანუ როგორც კი აღმოაჩენ რომ რაიმეს არასწორად ფიქრობ ან აკეთებ, იმ წუთასვე დააკვირდი ამ ფაქტს, კარგად შეისწავლე და გამოიკვლიე, გაცნობიერება უკვე პროგრესი და ცვლილების დასაწყისია. გუშინ თუ ფიქრობდი რომ ხარბი არ იყავი, მაგრამ დღეს რაღაც მომენტმა, გნებავთ საღმა აზრმა,  ეს თვისება დაგანახა საკუთარ თავში, უკვე ნიშნავს რომ პრობლემის გადაჭრასთან ძალიან ახლოს ხარ. დააკვირდი ამ თვისებას, საიდან მოდის, საიდან იღებს სათავეს, რა როლს თამაშობს შენი ეგო და “მე” მის არსებობაში და თუ შეძლებ პირისპირ შეხედო მას,  არ გაექცევი და არ  უკუაგდებ,  ავტომატურად გათავისუფლდები მისგან, ანუ სიღრმისეულ გაცნობიერებასა და გააზრებას თავისთავად მოაქვს ტრანსფორმაცია. ჩვენი ერთ ერთი უმთავრესი სირთულე იმაშია, რომ მუდმივად შექმნილი გვაქვს რაღაც იმიჯი საკუთარ თავზე და გვეშინია, რომ ჩვენივე წარმოსახვით შექმნილი სამყარო თავზე არ ჩამოგვენგრეს, რადგანაც აქ გარკვეული სახელი და მდგომარეობა გვაქვს და თუ ის აღარ იარსებებს, ჩვენც აღარ ვიქნებით ის, რაც ახლა ჩვენი აზრით ვართ, ეს კი ჩვენს ამბიციებს პირდაპირ სასოწარკვეთილებაში ჩააგდებს. ამიტომაა რომ რეალურად სულაც არ გვსურს საკუთარი თავის გაშიშვლება, უბრალოდ ზედაპირულად ვაღიარებ, რომ ვარ ამპარტავანი, ცოტა ეგოისტი, უსამართლო და სუბიექტური, მაგრამ იქვე თავს დავიმშვიდებ, რომ ეს ყველაფერი ადამიანურია და ცოტ-ცოტა ნაკლი ყველას აქვს და ა.შ. რელიგიური ადამიანი, რომელიც მართალია უკვე დიდი ხანია სასულიერო კანონებით ცხოვრობს, მაგრამ მაინც მუდამ ვიღაცას განიკითხავს,  განსჯის, აღსავსეა ისევ ისე შურითა და ამბიციებით, მაგრამ პრობლემად ეს სულაც არ მიაჩნია, მთავარია ხომ ინანიებს ამას სისტემატურად, რაც უკვე ნიშნავს რომ ოდესმე ღმერთი გაათავისუფლებს მათგან……

ჩვენ საკუთარი ილუზიებისა და წარმოსახვების ტყვეობაში ვიმყოფებით, სინამდვილეში რომ გვაწუხებდეს ჩვენი მანკიერი თვისებები, გნებავთ ცოდვები, აუცილებლად მოვახერხებდით მათგან თავის დაღწევას და მუდმივად მომავალში არ გადავდებდით ყველაფერს. დავანებოთ დროში ხეტიალს თავი და მყარად დავდგეთ აწმყოში, მოცემულ წუთში. გავაშიშვლოთ ჩვენი ცნობიერება, რეალურად დავინახოთ რა პროცესები მიდის მასში, რას წარმოვადგენთ სინამდვილეში, როგორია ჩვენი რეალური სახე, რა შეგვიძლია და რა არ შეგვიძლია და მომავალი თვითონ იზრუნებს საკუთარ თავზე, როგორც იესო ქრისტემ ბრძანა: `ნუ იზრუნებთ ხვალინდელ დღეზე, ვინაიდან ხვალინდელი დღე თვითონ იზრუნებს თავის თავზე, ყოველ დღეს საკმარისად აქვს თავის საზრუნავი.~

დიდი გერმანელი მოაზროვნე მაისტერ ეკჰარტი წერდა: `ადამიანები ასე ბევრს არ უნდა ფიქრობდნენ იმაზე, თუ რა უნდა გააკეთონ მათ, არამედ უნდა გაიაზრონ ის, თუ თავად რას წარმოადგენენ. თავად ისინი თავიანთი გზებით კეთილნი რომ ყოფილიყვნენ, მათი საქმეებიც დიდებულად გაბრწყინდებოდა, არ იფიქრო რომ სიწმინდის დაფუძნება რაიმეს კეთებაზე შეიძლებოდეს, პირიქით, სიწმინდე უნდა დაეფუძნოს ყოფიერებას, რადგან არა საქმენი გაგვაწმიდანებენ ჩვენ, არამედ ჩვენ უნდა გავაწმიდანოთ ისინი~.

ჩვენ ვგეგმავთ და ვაშენებთ  წარმოსახვაში მომავალს, თუმცა არ ვიცით შეგვწევს თუ არა ძალა მიზნის მისაღწევად. შეხედეთ ზოგიერთ პოლიტიკურ ან სასულიერო მოღვაწეს, პირდაპირ საცოდაობაა მათი ყურება, რაღაც გზებით მოახერხეს ამ მდგომარეობამდე მიღწევა, მაგრამ არა თუ თავს ვერ ართმევენ საკუთარ საქმეს, ვერც კი ხვდებიან სად იმყოფებიან და რამხელა პასუხისმგებლობა აკისრიათ, არც საკუთრ თავს არგიან და არც სხვას.

მენტალურ განვითარების გარკვეულ დონეს მხოლოდ მაშინ მივაღწევთ, თუ  დავკმაყოფილდებით იმით, რაც ვართ და ჩვენს რეალურ ცხოვრებას სერიოზულად მივუდგებით. როგორც კ.გ. იუნგი აღნიშნავდა, ნევროზი უკვე იმის მაჩვენებილია, რომ არასწორად ვითარდები, შენს ბუნებრივ გზას ასცდი და სწორედ ეს წინააღმდეგობა, შენს შინაგანსა და გარეგანს შორის, ცნობიერსა და არაცნობიერს შორის იწვევს ფსიქიკის მოშლას. ადამიანი თავის შესაძლებლობების მაქსიმუმს მხოლოდ იმ შემთხვევაში გამოიყენებს, თუ თავის ბუნებრივ განვითარებას არ გადაუხვევს, რაც არის იმით დაკმაყოფილდება, მიიღებს რეალობას და თავის გზას იპოვის, ანუ თვითრეალიზებას მოახერხებს. სწორედ ეს არის საკუთარი ჯვრის ტარება _ მიიღო ის, რაც ამჟამად ხდება შენს ცხოვრებაში. ადამიანები ხშირად ფიქრობენ, რა არის მათი მისია, რისთვის ცხოვრობენ, რადგანაც ჩვენი გონება განპირობებულია სხვა და სხვა იდეალებისგან, გვგონია რაღაც დიდი, ზოგადსაკაცობრიო მისია უნდა გვქონდეს, ეს ერთგვარი კომპლექსია, რომელიც როგორც ინდივიდებს,  ისე ზოგადად ერებს სჭირთ, ასეთი ტიპის ადამიანები (ისევე როგორც ერები) სულ რაღაც საკრალურს ეძებენ საკუთარ არსებობაში, თვლიან, რომ მათ წარსულში,  ისტორიაში, ლეგენდებსა თუ მითებში, რაღაც ისეთი საიდუმლო ინახება, რაც მათ გამოარჩევს სხვა ადამიანებზე ან ერებზე. ასეთი კომპლექსები ძირითადად არარეალიზებულ, საკუთარ ბუნებრივ გზას აცდენილ და ამბიციურ ადამიანებს უყალიბდებათ, ანუ მე აწმყოში ბევრს ვერაფერს ვქმნი ფასეულს, მაგრამ ჩემი წარსული (გნებავთ ჩემი ერის) ატარებს რაღაც ისეთ დიდ საიდუმლოს,  რაც  მომავალში ფრიად მნიშვნელოვან პერსონად მაქცევს.

 

ადამიანი მხოლოდ მაშინ განვითარდება, თუ პრაგმატულ აზროვნებას და შესაბამისად მოვლენების პრაგმატულ ხედვას ისწავლის და საკუთარ შესაძლებლობებს კარგად გააცნობიერებს. ასეთი ადამიანები ყველაფერში პროგრესს განიცდიან და შესაბამისად რაღაც ადგილსაც იმკვიდრებენ სამყაროში. წინაპარი თუ დიდი გყავდა, ეს ნიშნავს რომ მან სწორად მოახერხა თავისი შესაძლებლობების გამოყენება და ამიტომაც განვითარდა. ჩვენ რას გვარგებს სხვა ადამიანის _ თუნდაც სრულყოფილება, ჩვენ ჩვენი გზა გვაქვს, ყველა თავის ეპოქას ქმნის, ყველა თავის ცხოვრებაზეა პასუხისმგებელი. თუ იესო ქრისტე უნივერსალური მოვლენა იყო, ცხადია, მარტო იმიტომ, რომ მე თავს  ქრისტიანს ვუწოდებ  უნივერსალური ვერ ვიქნები, მთავარია  შინაგანი მდგომარეობა და არა სახელები და იდენტიფიკაციები. მაშასადამე ჩვენ, ჩვენი რეალობა, აწმყო და ჩვენი ჯვარი გვაქვს, რომელსაც ან სერიოზულად მივიღებთ, ან არადა ჩვენი არსებობაც ისევე უაზროდ ჩაივლის, როგორც ათასების ჩავლილა.

ამიტომაც აუცილებელია დღევანდელი დღით, მოცემული რეალობით ვიცხოვროთ და კარგად გავერკვეთ რა ხდება ჩვენს სულიერ თუ ფიზიკურ არსებობაში. ხომ უნდა დავაღწიოთ ოდესმე თავი ილუზიურ სამყაროს და გონიერ ადამიანებად ჩამოვყალიბდეთ, მუდმივ წუწუნსა და უკმაყოფილების გამოხატვას, სჯობია დავფიქრდეთ, რატომ გვემართება ესა თუ ის უსიამოვნება და რატომ ვერ ვახერხებთ განვითარებას. მოგვწონს თუ არა, ეს ერთადერთი გამოსავალია, რათა ეს უაზრო დაპირისპირება და ქაოსი დასრულდეს ჩვენს გონებაში და სიმშვიდემ დაისადგუროს. საკუთარ ამბიციებს თუ კარგად გამოვიკვლევთ და გავაცნობიერებთ, არა ზედაპირულად, არა უბრალოდ ინტელექტუალურად, არამედ სიღრმისეულად და საფუძვლიანად, მათი მოთოკვაც აღარ გაგვიჭირდება, რაც უამრავი კომპლექსისგან და ნეგატიური განცდისგან გაგვათავისუფლებს. შესაბამისად ჩვენი დამოკიდებულება წარსულთან და მომავალთან რადიკალურად შეიცვლება. აუცილებელია გათავისუფლდეთ სტერეოტიპებისგან, ნიმუშებისგან, ათასი გაუაზრებელი იდეისა და იდეალისგან და ყველაფერი გაცილებით მარტივი იქნება, აზრს დაკარგავს ჩვენი იდენტიფიკაციები, კარგად დავინახავთ, რომ ბედნიერების განცდა ან ახლაა ან არასოდეს, მას მომავალთან არაფერი ესაქმება, თუ აწმყოს კარგად გაიაზრებ,  არა მარტო ფიზიკურად, არა მარტო გონებით ან  გრძნობით, არამედ მთელი არსებით, როგორც ერთი მთლიანობა, მიიღებ მას და შეძლებ მასში ცხოვრებას, დრო ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით სრულიად გაქრება.

არლ გუსტავ იუნგს თავის ერთ-ერთ ლექციაში, განხილული აქვს ერთი პაციენტის სიზმარი, რომელიც შემდგომ საბედისწერო აღმოჩნდა ავადმყოფისთვის. იუნგი ამ სიზმარს უწოდებს არქეტიპულს და ხსნის მითოსისა და ქრისტიანული ელემენტების მიხედვით. ვინც იცნობს ზ.ფროიდისა და კ.გ.იუნგის შრომებს სიზმრების შესახებ, ალბათ ეცოდინება რაოდენ დიდი დაკვირვება ჩაატარეს მათ, სულიერად  დაავადებული პაციენტების სიზმრებზე.

კ.გ იუნგი საბოლოოდ მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ ადამიანის სულიერი (ფსიქიკური) და ფიზიკური განკურნების გასაღები, ჩვენივე აზროვნების სტრუქტურაშია, რაც უფრო დაშორებულია ცნობიერი არაცნობიერს,  სურვილები  შესაძლებლობებს,  მით მძიმეა ადამიანის ფსიქიკური პროცესები და შესაბამისად დაავადებებიც. მე არ შევეხები მთელს იმ მითოლოგიურ სიუჟეტებს, რაც იუნგს აქვს გამოყენებული, მაგრამ ნიშანდობლივია ერთი რამ, ყველა ასეთი ტიპის პაციენტზე დაკვირვებისას, მინიშნება ადამიანის ფსიქოლოგიურ “მთლიანობაზე,” იკვეთებოდა კოლექტიურ არაცნობიერში , ქრისტიანულ სიმბოლიკაში ეს მთლიანობა თვით ქრისტეა და განკურნების პროცესიც მასთან ზიარებაშია, ანუ მისი მდგომარეობის მიღწევასა და გაცნობიერებაში, არა გარეგნულ იმიტაციასა და რიტუალებში, არამედ შინაგან განცდებში. ჯვრის ოთხი მხარე სწორედაც სიმბოლოა ადამიანის ერთიანობის,  სრულქმნილების, ღმერთთან შეერთების, რადგანაც მხოლოდ ერთ მთლიანობად ქცეული ადამიანი აღწევს უმაღლეს ნეტარებას. ამისათვის აუცილებელია შინაგან სამყაროში ჩაღრმავება და საკუთარი ცნობიერისა თუ არაცნობიერის კარგად გაგება. იუნგი წერს: `სიღრმეში ჩასვლა გზაა განკურნებისკენ, ესაა გზა მთელი ყოფიერებისკენ, განძისკენ, რომელსაც მარად დაეძებს ტანჯული კაცობრიობა და რომლის იდუმალებით მოცულ ადგილსამყოფელსაც საშინელი, შემზარავი რაღაც დარაჯობს. ესაა პირველყოფილი გაუცნობიერებლობისა  და ამავე დროს შვებისა და ნეტარების ადგილი _ ის ხომ ერთიანობის მარგალიტს შეიცავს. ეს არის ადგილი სადაც შესაძლებელია კვლავ გამთლიანდეს პიროვნების ყველა გამოყოფილი ნაწილი.”

ვინც აღმოსავლურ რელიგიურ თუ ფილოსოფიურ სწავლებებს იცნობს, მისთვის ალბათ აქ ახალი არაფერია, რადგან ყველა აღმოსავლური მოძღვრება დაფუძნებულია ადამიანის შინაგანი სამყაროს გაცნობიერებასა და გააზრებაზე.  მედიტაცია სხვა არაფერია, თუ არა დაკვირვება გონებაში მიმდინარე პროცესებზე, ფიქრებსა თუ შეგრძნებებზე. ყველა რელიგია სწორედ ადამიანის შინაგან გარდაქმნაზე ქადაგებს და ამისკენ მიუთითებს, მაგრამ რატომღაც ადამიანმა ყველაფერი მხოლოდ გარეგნულ ქმედებებამდე დაიყვანა, რიტუალებისა და წეს_ჩვეულებების დონემდე.

ადამიანმა, რომლის გონებაც მიმართულია გარეგნულისკენ, ანუ ღმერთს ეძებს “გარეთ”, როგორც უნივერსალურ არსებას და მთელი მისი ამქვეყნიური თუ იმქვეყნიური ყოფნა-არყოფნა დამოკიდებულია ამ ღმერთის შეწყალება–არშეწყალების ფაქტზე, შესაძლებელია საერთოდ ვერ განიცადოს სულიერი პროგრესი, განსხვავებით იმისგან, ვინც ღმერთს “ხედავს” საკუთარ სულში და ზუსტად იცის, რომ ყოველი უარყოფითი ემოცია, აზრი თუ ქმედება, მიუხედავად ღმერთის უსაზღვრო მოწყალებისა, ბუმერანგივით უკან დაუბრუნდება.  გონიერი ადამიანი, თავის ცხოვრებაზე დაკვირვებით, კარგად მიხვდება, რომ ღმერთის წყალობას მარტო ლოცვითა  და მარხვით ვერ მოიპოვებს, არამედ უპირველეს ყოვლისა საკუთარი არასრულფასოვნება უნდა შეიცნოს და გაიაზროს. ჩვენ, ამბობდა კ.გ.იუნგი, გაცილებით უკეთ ვართ დაცული მოუსავლიანობის, წყალდიდობის, ეპიდემიისა და ომებისგან, ვიდრე ჩვენი საკუთარი სულიერი არასრულფასოვნებისგან. ეს არასრულფასოვნება სხვა არაფერია თუ არა გაუცნობიერებული პროცესები საკუთარ სულში.

ბლეზ პასკალი თავის “აზრებში” წერდა, რომ,   ადამიანის სიდიადე და უბადრუკობა ყოველთვის აშკარა და თვალში საცემია, ამიტომ ჭეშმარიტი რელიგია აუცილებლად უნდა გვასწავლიდეს, რომ ადამიანში არსებობს როგორც სიდიადის, ისე უბადრუკობის მკვეთრად გამოხატული ორი საწყისი. ან აგვიხსნას ამ განსაცვიფრებელი ურთიერთსაპირისპირო საწყისთა თანაარსებობა ადამიანის სულში.

ადამიანის ტრაგედია, სწორედ რელიგიის არსის გაუაზრებლობაშია, მისი გონება, მთლიანად მოცულია მხოლოდ გარეგნული თაყვანისცემებითა და რიტუალების აღსრულებით, ადამიანმა საკუთარ თავში თუ ვერ მოახერხა ამ სიდიადის, ანუ ღმერთის განცდა,  თავის თავში თუ ვერ იპოვა სიმშვიდე და უსაფრთხოება, მუდამ ასე იქნება შეძრწუნებული საკუთარი უმწეობითა და უბადრუკობით, მსგავსად გოლიათების ქვეყანაში მოხვედრილი ქონდრისკაცისა, რომელსაც ისღა დარჩენია, რომ მხოლოდ თვითგადარჩენაზე იფიქროს.

სწორედ ამიტომაა ადამიანი ასე მიბმული ფსიქოლოგიურ დროს, სულ ცუდადაა, იტანჯება, მუდმივ დაძაბულობაში ცხოვრობს და ერთადერთი რაც მოახერხა, შეიქმნა ილუზია იმის შესახებ, რომ  ოდესმე ეს მოსაწყენი და დრამატული ყოფა თავისით დასრულდება და აღთქმული ქვეყანაც გამოჩნდება.

ათასწლეულების განმავლობაში ცხოვრობს ასე კაცობრიობა, ჩაჭიდებულია საკუთარ წარმოსახვებს, ოცნებებსა და ილუზიებს. რაიმე ამბიციის ან შემაწუხებელი განცდის დღეს გააზრებას, ურჩევნია დროში გადადოს იგი და დაელოდოს იქნებ ოდესმე რაიმე სასწაულმა მისი სურვილები აასრულოს. იმის მაგივრად, რომ აწმყო მივიღოთ და გამოვიყენოთ ჩვენი არსებობის შესაცნობად, შევიგრძნოთ მთელი მისი მშვენიერება და სიახლე, გზააბნეული ცხვრებივით ხან წარსულში დავეხეტებით და ხან მომავალში და ასე ჩაგვივლის და ხელიდან გამოგვეცლება ის, რასაც სიცოცხლე ჰქვია.

 

ადამიანები და ურთიერთობები

ბედნიერებისკენ სწრაფვა და შესაბამისად უბედურების აცილება კაცობრიობის ძირითად მიზანს წარმოადგენს. ადამიანი გამოსავალს ეძებს ყველგან _წიგნებში, ხელოვნებაში, მეცნიერებში, რელიგიაში და არასოდეს საკუთარ თავში, საკუთარ აზროვნებაში და რაც მთავარია ადამიანებთან ურთიერთობებში.

ნიშანდობლივია ისიც, რომ სიამოვნების მიღების საშუალებები, ხშირად გადის სხვისი უსიამოვნების ზღვარზე, ანუ ერთი ადამიანის ე.წ ბედნიერება, მიზეზი ხდება მრავალი ადამიანის უბედურებისა.

ცხადია თვით “ბედნიერება”, ძალიან პირობითია  და გონიერი ადამიანი ალბათ არასოდეს ისურვებდა ასეთი საშუალებებით მის მოპოვებას, იმ მარტივი მიზეზის გამო, რასაც სამყაროს კანონზომიერება შეიძლება ვუწოდოთ.  კაცობრიობის გრძელი და არცთუ სასახელო ისტორიის მანძილზე, ერთ კონკრეტულ ადამიანზე თუ ზოგადად ერის ცხოვრებაზე დაკვირვებამ ცხადყო, რომ ჩვენი დღევანდელი დღე სხვა არაფერია, თუ არა შედეგი ჩვენი გუშინდელი ყოფისა და შესაბამისად ხვალინდელი დღე ისეთივე იქნება, როგორიცაა დღევანდელი ფიქრები და ქმედებები. ეს იგივეა რასაც აღმოსავლეთში კარმას უწოდებენ. როგორც დიდი ინდოელი მოაზროვნე და რეფორმატორი სვამი ვივეკანანდა განმარტავს, კარმა თავისთავში გულისხმობს როგორც ქმედებას, ასევე მის შედეგებს. ხოლო მათ, ვისაც ჯერ კიდევ არ გაუაზრებია ეს, ურიგო არ იქნებოდა საფუძვლიანად გადაევლო თვალი კაცობრიობის ისტორიისთვის და რაც მთავარია კარგად დაკვირვებოდა საკუთარ ცხოვრებას.

როგორც არაერთხელ აღგვინიშნავს, ჩვენი გონება დამძიმებული და  განპირობებულია უამრავი ფაქტორით, იქნება ეს ნაციონალიზმი, რასიზმი, რელიგია, საზოგადოებრივი შეხედულებები, სხვადასხვა იდეები, იდეალები თუ იდეოლოგიები. ის სირთულე და ქაოსი, რაც ამჟამად ჩვენს გონებაშია, მიზეზია ჩვენი მოუწესრიგებელი და ჩამოუყალიბებელი ურთიერთობების. სამყარო არ არის ჩვენგან განსხვავებული, ის ისეთია, როგორიც ჩვენ ის შევქმენით. ამიტომ ჩვენი ძალისხმევა მთლიანად უნდა იყოს მიმართული თვით-შემეცნებისკენ, საკუთარი თავის შეცნობისა და გააზრებისკენ. ადამიანის ცნობიერებაში შინაგანი ტრანსფორმაცია თუ მოხდება, მაშინ გარესამყარო ავტომატურად შეიცვლება.

არქაული ეპოქიდან მოყოლებული, როდესაც ადამიანმა პირველად დაიწყო სამყაროს გაცნობიერება და გააზრება, მისეული ხედვა მთლიანად აისახა მითებსა და სიმბოლიკებში. როგორც ფრანგი ეთნოლოგი და ანთროპოლოგი კლოდ გუსტავ-სტროსი განმარტავდა, არქაულ ეპოქაში, მითი სამყაროს გაგების, მისი გააზრების და ახსნის, მოვლენათა არსში ჩაწვდომის ერთადერთი საშუალება იყო, რომელიც მთლიანად მოიცავდა ადამიანის მთელ ცნობიერებას.

მაშასადამე, ადამიანი სამყაროს მუდამ აღიქვამდა საკუთარი ცნობიერებიდან და ხედვიდან გამომდინარე და ამიტომაც მისი დამოკიდებულება გარესამყაროსადმი, ისევე როგორც სამყაროს შემოქმედისადმი, მუდამ ცვალებადი იყო. რელიგიური შეხედულებები, სხვადასხვა იდეები და იდეალები ყოველთვის დიდ გავლენას ახდენდა ადამიანის აზროვნების ფორმირებასა და შესაბამისად მის განვითარებაზე.

ადამიანმა, თავისი ლიმიტირებული გონების საზღვრებში, შეუძლებელია მოახერხოს იმის დანახვა, რაც მისი ცნობიერების მიღმაა, ანუ _უცნობია. როგორც იუნგი ამბობდა, ადამიანს სჭირდება ნათლად გაიგოს, რომ იგი მტკიცედაა ჩაკეტილი თავისი გონების კედლებში და არ შეუძლია გავიდეს მისი საზღვრების მიღმა, თვით შეშლილობის მდგომარეობაშიც კი, და რომ სამყაროს და მისი ღმერთების ხატება, ბევრადაა დამოკიდებული მის საკუთარ ფსიქიკურ მდგომარეობაზე.

აუცილებელია გონების ყოველგვარი შეზღუდულობის საზღვრების დანგრევა და მის მიღმა გასვლა, რათა ადამიანმა იმის განჭვრეტა შეძლოს, რასაც ჭეშმარიტებას უწოდებს. დიდი ინდოელი მოაზროვნე  ჯ. კრიშნამურტი წერდა,  “რწმენა უარყოფს და აბრკოლებს ჭეშმარიტებას, გწამდეს ღმერთი, არ ნიშნავს იპოვო ღმერთი. ვერც მორწმუნე და ვერც არამორწმუნე ვერ იპოვის ღმერთს, რადგანაც ჭეშმარიტება უცნობია, ხოლო შენი რწმენა ან არ-რწმენა უცნობის, უბრალოდ თვითდაპროექტებულია და შესაბამისად არარეალური.”

მილიონობით ადამიანს სწამს ღმერთი, მაგრამ ეს სულაც არ უშლით ხელს იყვნენ მოძალადენი, უსამართლონი, სასტიკნი და ანგარებიანი. ადამიანს ყველა ეპოქაში სწამდა თავისი შემოქმედის, მაგრამ რატომღაც ამას არასოდეს შეუშლია ხელი უსასტიკესი ომებისა და ხოცვა–ჟლეტისათვის. იმისათვის, რომ ადამიანმა მოახერხოს ამ შეზღუდული ცნობიერების საზღვრების დანგრევა, აუცილებელია საკუთარი თავის შეცნობა ცნობიერისა და არაცნობიერის ყველა დონეზე, სანამ არ იქნება სრული გაგება და გააზრება ჩვენი სულის სიღრმეებში არსებული მდგომარეობის, იქ მუდამ იმეფებს წყვდიადი, რაც უმთავრესი მიზეზია ჩვენი მარადიული ტანჯვისა და ტკივილის.

ადამიანის  გონება განპირობებულია არა მარტო მისი, როგორც  კონკრეტული ინდივიდის პირადი გამოცდილებითა და მეხსიერებით, არამედ მსოფლიო ისტორიული მეხსიერებითაც. ეს იგივეა რასაც კარლ გუსტავ იუნგი კოლექტიურ არაცნობიერს უწოდებს. იგი წერდა “კოლექტიურ არაცნობიერში  არაფერია მისტიკური _ ის მხოლოდ მეცნიერების ახალი დარგია. მართალია ადამიანი ისე იბადება, რომ არ გააჩნია ცნობიერება, მაგრამ მისი გონება არ არის სუფთა დაფა, მას საკუთარი ისტორია აქვს, გონება მილიონობით წლების მანძილზე ვითარდებოდა, ამიტომ იგი აღადგენს იმ ისტორიას, რომლის შედეგსაც თვითონ წარმოადგენს.”

ამ შეხედულებას მთლიანად იზიარებდა კლოდ ლევი-სტროსიც, იგი მიიჩნევდა, რომ ცნობიერებაში არსებობს ღრმად დამალული არაცნობიერი სტრუქტურები, რომელთა მოქმედება ადამიანისთვის მთლიანად არის დაფარული. იგი მკვეთრად მიჯნავდა არაცნობიერ და ქვეცნობიერ აზროვნებას. ქვეცნობიერს უწოდებდა ინდივიდის პირადი გამოცდილების, მოგონებების თუ ხატების საცავს, სადაც თავმოყრილია ყველაფერი, რაც ადამიანის ცხოვრებაში ოდესმე მომხდარა. ხოლო არაცნობიერს მიიჩნევდა, პირველ რიგში სიმბოლური ფუნქციის მატარებლად, რაც ყველა ადამიანისთვის საერთოა.   სწორედ ეს არის მსოფლიო ისტორიული მეხსიერება, რაც როგორც უკვე აღვნიშნეთ, მთელი კაცობრიობისთვის საერთო და საყოველთაოა.

მაშასადამე, თუ ადამიანის ფსიქიკა, როგორც ფსიქოლოგები მიიჩნევენ, ცნობიერისა და არაცნობიერის ერთობლიობაა, და როგორც პიროვნულ, ისე მსოფლიო ისტორიულ მეხსიერებასაც ინახავს, მაშინ ალბათ გასაგებია, რაოდენ რთული და ბუნდოვანი იქნება იქ მიმდინარე პროცესები ჩვეულებრივი, შეზღუდული ცნობიერების ადამიანისთვის, რომელიც ეყრდნობა მარტო თავის ე.წ. ინტელექტუალურ ცოდნას და მთლიანად მოქმედებს მხოლოდ საკუთარი ‘მე”-ს (კ.გ. იუნგმა “მე” განსაზღვრა, როგორც ცნობიერების ცენტრი) ინტერესებიდან გამომდინარე.

დაკვირვებული და ღრმად მოაზროვნე ადამიანი, აუცილებლად შეამჩნევს, რომ გარესამყაროში  მიმდინარე მოვლენები, სხვა არაფერია, თუ არა ჩვენს გონებაში არსებული მდგომარეობის გარეგნული გამოხატულება. ამიტომაც ყველაზე უმთავრესი და შეიძლება ითქვას, სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი, ადამიანისთვის არის საკუთარი თავის, საკუთარი ცნობიერისა თუ არაცნობიერის შესწავლა, გარკვევა და გააზრება. ჩვენი ზედაპირული და სრულიად არასერიოზული დამოკიდებულება საკუთარი  ცხოვრებისადმი, მიზეზია ჩვენი უიმედო და დრამატული ყოფის. იშვიათია ადამიანი, რომელიც აკვირდება და იკვლევს საკუთარ ფიქრებს, აზრებს, გრძნობებს, ქმედებებს, დამოკიდებულებებს და ზოგადად ურთიერთობებს, როგორც ადამიანებთან, ისე ნივთებთან, ბუნებასთან, საკუთრებასთან, ფულთან, რელიგიასთან, იდეალებთან, სტერეოტიპებთან და ა.შ. იმისათვის რომ გავიგოთ და გავიაზროთ  ჩვენი ბედნიერი თუ უბედური ყოფის მიზეზები, აუცილებელია საფუძვლიანი დაკვირვება ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში მიმდინარე მოვლენებზე, თუნდაც ყველაზე წვრილმანზე, რასაც, როგორც წესი, არასოდეს ვაქცევთ ყურადღებას. ჩვენ  რასაც წვრილმანსა და უმნიშვნელო დეტალს ვეძახით, შესაძლოა ძალზედ მნიშვნელოვანი და ყურადსაღები ფაქტი იყოს, და ზუსტად ასახავდეს ჩვენს რეალურ შინაგან მდგომარეობას.  სვამი ვივეკანანდა წერდა: ”თუ გსურთ რეალურად ჩასწვდეთ ადამიანის ხასიათს, ყურადღება მიაქციეთ არა მის დიად საქმეებს, რამეთუ ყოველი ბრიყვი შესაძლოა შემთხვევამ გმირად აქციოს, არამედ დააკვირდით მის ყველაზე ჩვეულებრივ ქმედებებს, რადგანაც სწორედ მათში ვლინდება ნამდვილი სიდიადე ადამიანისა.”

ადამიანი, რომელიც ასეა შეჩვეული მექანიკურ აზროვნებას და ასე ვთქვათ, მთლიანად ცხოვრების ფერხულშია ჩაბმული, თავისი ეგოისტური და ამბიციური მისწრაფებებით, უაღრესად რთულია შინაგანში ჩაღრმავდეს და სიღრმისეული დაკვირვება დაიწყოს თავისი თავზე, რადგანაც ეს უპირველეს ყოვლისა მოითხოვს მშვიდ და ფხიზელ გონებას, რომელიც თავისუფალია ყოველგვარი განსჯისა და განკითხვისგან, იდენტიფიკაციისა და თვითშეფასებისგან. იმისათვის რომ ობიექტური რეალობა დაინახო, აუცილებელია ყოველგვარი წინასწარი განწყობისა და მოლოდინისგან გათავისუფლდე, ილუზია და წარმოსახვა, რაც ასე აქტიურია ჩვენს გონებაში, მუდამ დაბრკოლებას გვიქმნის, დავინახოთ და მივიღოთ რეალობა ისეთი, როგორიც ის სინამდვილეშია. ამიტომაა რომ მუდამ ერთ წრეზე ვტრიალებთ, და შინაგან სიმშვიდესა და სიხარულს ვერასოდეს ვაღწევთ.

ჩვენ არათუ ვიკვლევთ ჩვენს მენტალურ სფეროს, ფიქრებს, განცდებსა თუ შთაბეჭდილებებს,  არათუ ვაკვირდებით ჩვენს ქმედებებს, არამედ ვცდილობთ რაც შეიძლება მეტი გასართობი და თავშესაქცევი ვნახოთ, რათა მარტო არ აღმოვჩნდეთ საკუთარ არასრულფასოვნებასთან, და წლების მანძილზე შექმნილი და შეკოწიწებული იმიჯი, საპნის ბუშტივით არ გასკდეს და გაუჩინარდეს.

თუმცა, მოსწონს ადამიანს ეს თუ არა, ადრე თუ გვიან მოუწევს საკუთარ თავთან პირისპირ დგომა და სინამდვილის დანახვა, თუ რა თქმა უნდა სურს, რომ ოდესმე მაინც დააღწიოს თავი ამ შეშლილ და უაზრო ყოფას, ვითომ ცხოვრება რომ ჰქვია და ოდნავი სიმშვიდე მაინც მოიპოვოს. გარეთ მიმართული მზერა, თუნდაც განპირობებული იყოს ღვთისადმი დიდი სასოებით, რეალურ, ფუნდამენტურ ცვლილებას ვერ მოიტანს, თუ ადამიანმა თავად არ გაიცნო, გაიგო, გამოიკვლია და გააცნობიერა საკუთარი არასრულფასოვნება, არ დაინახა თავისი რეალური სახე, ყოველგვარი წინასწარ შექმნილი  შეხედულებებისა და იმიჯის გარეშე.

რეალობის დანახვა ეს ძალიან რთული  და ამავე დროს უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია ადამიანის ჯანსაღი და სრულფასოვანი განვითარებისთვის. ეს ერთადერთი გამოსავალია, რათა  ილუზიურ სამყაროს თავი დააღწიო და ერთხელ და სამუდამოდ სწორი მიმართულება მივცეთ ჩვენს გონებას. ის უამრავი იმედგაცრუება, ტკივილი და ტანჯვა,  ასე რომ აღავსებს ჩვენს ცხოვრებას, სწორედ ამ არასწორი, ილუზიური ხედვის ბრალია, რომელიც მთლიანად განპირობებულია ჩვენი სურვილებითა და წარმოსახვებით და არა სინამდვილითა და შესაბამისად ჩვენი რეალური შესაძლებლობებით. ჩვენ, საკუთარ თავს ვხედავთ არა ისეთს როგორებიც ვართ რეალურად, არამედ როგორიც გვსურს რომ ვიყოთ და სწორედ ეს შეუსაბამობა წარმოშობს ჯერ შინაგან და შემდგომ უკვე სოციალურ კონფლიქტებს. მთავარი ის კი არ არის, რა გინდა, როგორი გსურს რომ იყო, რა მოგწონს ან არ მოგწონს, რა იდენტიფიკაცია და თვითშეფასება გაქვს, რაც მხოლოდ ამბიციის ნაყოფია, არამედ ის, თუ როგორი ხარ სინამდვილეში და როგორია შენი რეალური შესაძლებლობები.

საკუთარი თავის საფუძვლიანი გაგება და გაცნობიერება, თავისთავად მოიტანს უდიდეს გარდაქმნას ადამიანში, არა იძულებითა და დისციპლინით, არამედ მშვიდი და ნებაყოფლობითი დაკვირვებითა და გააზრებით. ყოველი გაცნობიერებული ფაქტი ადამიანის გონებაში, უდიდესი პროგრესია, რაც აუცილებლად მოიტანს როგორც შინაგან, ისე გარეგან სიმშვიდეს. მთავარია არ შეგვეშინდეს საკუთარი არასრულფასოვნების დანახვა და არ გავექცეთ მას, არამედ პირისპირ შევხედოთ  და კარგად გავიაზროთ იგი. შეუძლებელია ადამიანს მოსწონდეს ასეთი კონფლიქტებითა და დაპირისპირებით აღსავსე ცხოვრება, შეუძლებელია დიდხანს შეძლოს ამის ატანა, ისე, რომ თავად არ დასნეულდეს სულიერად ან ფიზიკურად.

ჩვენ იმდენად შევეჩვიეთ მექანიკურ არსებობას, რომ არც კი გვესმის, რამხელა პასუხისმგებლობა გვაკისრია ჩვენი თავისა და ზოგადად ადამიანების წინაშე. ჩვენ, ჩვენი აზროვნებითა და ქმედებით, თვითონ ვქმნით საკუთარ ცხოვრებას, გნებავთ ბედს და ზოგადად მომავალს, თვითონ ვირჩევთ მიმართულებას სიცოცხლესა და სიკვდილს შორის, სიკეთესა და  ბოროტებას შორის. თავისუფალი ნება, რაც ნაბოძები აქვს ადამიანს, გამოიხატება ჩვენს ყოველდღიურ ქმედებებში. მაშინაც კი, როცა გვგონია რომ არაფერს ვირჩევთ, მაინს არჩევანს ვაკეთებთ სიკეთის ან ბოროტების სასარგებლოდ, და შემდგომ ამ ქმედებათა ჯამი განსაზღვრავს მთელს ჩვენს მომავალს. ერიხ ფრომი თავის ნაშრომში “იყავი ადამიანური” აღნიშნავდა: ერთ-ერთი სიმპტომი ჩვენი კოლექტიური პათოლოგიისა, არის მუდმივი სწრაფვა ვშთანთქოთ  ყოველგვარი `ნაგავი~. ჩვენ ხარბად ვისრუტავთ ყველაფერს – ლიქიორს, სიგარეტს, კინოს, ტელევიზიას, ლექციებს, წიგნებს, გამოფენებს, სექსს, ყველაფერი მოხმარების საგნად ვაქციეთ. ამ ყველაფრის უკან დიდი შინაგანი სიცარიელეა, უუნარობა ადამიანისა – იყოს ავტონომიური, ნამდვილად პროდუქტული მოქალაქე და უნიკალურად თვითმყოფადი.

ის ქაოსი რაც ასე აღავსებს ჩვენს ყოფიერებას, სწორედაც რომ ჩვენი ბრალია, თითოეული ჩვენგანის, რადგანაც საერთოდ არ ვიცნობთ საკუთარ სულიერ სამყაროს. ეს ისეთი პრობლემაა რომელსაც ვერც რელიგია გადაჭრის, ვერც ფილოსოფოსები და ვერც პოლიტიკოსები. ეს არის პრობლემა, რომელიც თავად ადამიანმა უნდა მოაგვაროს. ადამიანია  მთავარი ფიგურა ამ სამყაროში, რომელიც  თვითონ  უნდა აცნობიერებდეს საკუთარ არსებობასა და ადგილს, რათა რეალურად იკისროს პასუხისმგებლობა თავისი ცხოვრებაზე.

რელიგიის არსი, სწორედაც სულიერი ადამიანის რეგენერაცია-აღდგენაში მდგომარეობს. ვინაიდან ჩვენ არც ღმერთის ნება ვიცით რა არის და ვერც მაინცდამაინც შინაგან ხმას დავეყრდნობით, სჯობს ჩვენს ცხოვრებას სრული სერიოზულობით მივუდგეთ, ვიყოთ ცნობიერი და გარკვეული ჩვენს შიგნით და გარეთ მიმდინარე მოვლენების, გავიგოთ და გავარკვიოთ რეალურად როგორი დამოკიდებულებები გვაქვს ერთმანეთთან, რამდენად ვახერხებთ კონფლიქტებისა და გაუთავებელი დაპირისპირებების მოგვარებას, რამდენად ვთმობთ პირად ამბიციებსა და ინტერესებს, რით არის განპირობებული ჩვენი ე.წ. ეროვნული და რელიგიური იდენტობები, რა უდევს საფუძვლად ჩვენს მიზნებსა და მისწრაფებებს ასე რომ ვალამაზებთ სხვადასხვა კეთილშობილური  იდეალებით. გქონდეს ინტერესი – წერდა ფრომი – ნიშნავს იყო აქტიური, მოქმედი, მაგრამ არა თანამედროვე გაგებით, როცა ადამიანი მუდამ რაღაცას აკეთებს გარეგნულად, არამედ მოქმედი იმ მნიშვნელობით, როგორიც იყო არისტოტელე ან სპინოზა. ნებისმიერი ადამიანი, ვისაც ძალუძს ერთი ან ორი საათი იჯდეს ყოველგვარი გარეგნული მოქმედების გარეშე, ალ-ბათ გაცილებით ბევრს საქმიანობს, ვიდრე ის, ვინც მუდამ რაღაცას აკეთებს. ყველაზე რთული სწორედ ასეთი აქტივობაა, რეალური, შინაგანი აქტივობა. ეს ნიშნავს შეგეძლოს საკუთარი ეგოს დაძლევა, მისი შეზღუდულობის დანგრევა, მთელი თავისი ამბიციით, სიამაყითა და საკუთრებით (მესაკუთრეობით).

ადამიანური ურთიერთობები ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე რთული და მტკივნეული  საკითხია ჩვენს ცხოვრებაში.

ურთიერთობა ინდივიდებსა და ერებს შორის,   სოციალურ ფენებსა და რელიგიებს შორის და სხვადასხვა  იდეისა თუ მიმდინარეობების ირგვლივ გაერთიანებულ ადამიანებს შორის. ესაა დაუსრულებელი კონფლიქტებისა და წინააღმდეგობების მთელი სერია, რომელიც  სათავეს ალბათ ჯერ კიდევ იქიდან იღებს, ადამიანი პირველად რომ იშვა დედამიწაზე და გრძელდება დაუსრულებლად. ერთი შეხედვით, თითქოს ყველაფერი მარტივადაა, ერთად ვცხოვრობთ, გვაქვს მუდმივი კომუნიკაცია, ერთად ვქმნით და ვაშენებთ ყველაფერს, ერთმანეთს ვეხმარებით, ერთად ვლოცულობთ, თითქოს თანაარსებობა ასე თუ ისე გამოგვდის, ერთმანეთის გარეშე, იზოლაციაში ვერავინ გაძლებს და აქედან გამომდინარე ვფიქრობთ, რომ ყველაფერი რიგზეა, მეტ-ნაკლებად ეს პრობლემა მოგვარებულია და ამაზე სიღრმისეულად აღარავინ ფიქრობს. მაგრამ მოდით რეალურად შევხედოთ ჩვენს ცხოვრებას, ყოველდღიურ ურთიერთობებს, დამოკიდებულებებს, იმ უამრავ სტრესს, დაძაბულობას, ნერვოზს, კომპლექსებსა და შიშებს, რაც ასე აღავსებს ადამიანის ყოფას.

სინამდვილეში კი ეს  ე.წ “დაბალანსებული~ ურთიერთობები შედგება მუდმივი კონფლიქტის, დაპირისპირებისა და ტკივილისგან. შეუძლებელია ადამიანმა მოახერხოს ნორმალური, ჰარმონიული ურთიერთობების დამყარება, სანამ მისი “მე”  გამუდმებით ითხოვს საკუთარი სურვილების, ამბიციებისა და ინტერესების დაკმაყოფილებას, სანამ გონება ასეა დამძიმებული და განპირობებული  ათასგვარი იდეითა და თეორიით, ტრადიციითა და წეს-ჩვეულებით, იდეოლოგიით, რელიგიითა და ნაციონალიზმით.

ჩვენი გონება გამუდმებით დაკავებულია ადამიანთა  დაყოფით, დანაწევრებითა და შეფასებით, თუ კაცმა შეძლო და  მოაგვარა გარკვეული პიროვნული ურთიერთობები, საზოგადოების ერთ რომელიმე ჯგუფთან და მათი თანამოაზრე გახდა, შემდეგ ადგილს იკავებს არა მარტო ინდივიდუალური, არამედ უფრო გლობალური,  კოლექტიური დაპირისპირება, რაც შესაძლებელია ერებთან მიმართებაში ისეთ მასშტაბებში გაიშალოს, რომ შედეგად ომიც მივიღოთ, რისი მაგალითიც არა ერთი აქვს კაცობრიობის ისტორია.

სამყარო, რომელიც ერთ ღმერთს, ერთ მთლიანობად შეუქმნია, რომელშიც ყველა და ყველაფერი ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული, სადაც შეუძლებელია პირადი ბედნიერების მოპოვება კოლექტიურის გარეშე და პირიქით, კოლექტიურის- პირადის გარეშე, ადამიანმა თავის გონებაში ისე დააქუცმაცა რომ თავსა და ბოლოს ვეღარ უპოვი.  რა მოუტანა კაცობრიობას ასეთმა დაყოფამ – ომები, კონფლიქტები, დაპირისპირება, ქაოსი, უიმედობა, ტკივილი და უბედურება.  თითოეულმა ჩვენგანმა, კარგად ჩავიხედოთ ჩვენს შინაგან სამყაროში, როგორ ვხედავთ საკუთარ თავს და შემდგომ უკვე ჩვენს ირგვლივ არსებულ სამყაროს. დაყოფა იწყება სულ მცირედიდან, სახელებითა და გვარებით, სქესით და  აღწევს წარმოუდგენელ მასშტაბებს: ინდივიდი, ოჯახი, გვარი და ე.წ. გვარიშვილობა, რელიგიური მრწამსი, პოლიტიკური შეხედულებები, სოციალური ფენები, ეროვნული იდენტობა და რა ვიცი კიდევ რამდენმა იდეამ შეიძლება გამოიწვიოს ადამიანში   შინაგანი დაყოფა, რაც შემდგომ აუცილებლად  აისახება ჩვენს ყოველდღიურ ურთიერთობებში. ცხადია,  მე არ ვარ არც ოჯახის, არც რელიგიის და არც ეროვნულობის წინააღმდეგი, ლაპარაკია მხოლოდ ფსიქოლოგიურ დაყოფაზე, რაც ნაკარნახევია ჩვენი ამბიციითა და გადამეტებული თვითშეფასებით, თორემ დაყოფა მარტო ფაქტობრივი რომ იყოს და პრაქტიკული მიზნები ქონდეს, ვერასოდეს მოიტანდა ასეთ ქაოსს სამყაროში. ის რომ მე ვარ MX პიროვნება, მაქვს ჩემი ეროვნული კუთვნილება, შესაბამისად პასპორტი, რითიც ხდება ჩემი პიროვნული იდენტიფიკაცია, რაც მიადვილებს პრაქტიკულ ცხოვრებას, და ა.შ. ეს მენტალურ დაპირისპირებას არასოდეს არ გამოიწვევს, თუ შინაგანად, ფსიქოლოგიურად არ ვარ ჩაჭიდებული ამ იდენტიფიკაციას. ანუ ის ფაქტი, რომ ვარ ქრისტიანი ან ბუდისტი, ჩინელი ან ფრანგი, მთელი თავისი ტრადიციებით, იდეოლოგიებითა და იდეალებით იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ აპროექტებს მთელს ჩემს დამოკიდებულებას გარესამყაროსთან. ჩემთვის მეორე ადამიანი იმდენად არის ღირებული, რამდენადაც იზიარებს ჩემს ხედვას, რელიგიას, კულტურას, წეს-ჩვეულებებს, პრინციპებს და ასე შემდეგ, K თითქოს ჰარმონიაში ვცხოვრობ ყველა სხვა ერის წარმომადგენელთან ჩემს სამშობლოში, თავს ვდებ ტოლერანტობაზე, მაგრამ თუ რაიმე მნიშვნელოვან თანამდებობაზე სხვა  ეროვნების ადამიანი დაინიშნა, თუნდა სამი ან რვა საუკუნე ცხოვრობდეს ჩემს ქვეყანაში, მაინც განგაშს ვტეხ და პირდაპირ ეროვნულ ტრაგედიად მივიჩნევ,  ან პირიქით, სხვა ქვეყანაში ვცხოვრობ, მაქვს კარგი სამსახური, მდგომარეობა, მაგრამ იმდენად მნიშვნელოვნად მიმაჩნია მაინც ჩემი საკუთარი ტრადიციები და ცხოვრების სტილი რომ მუდმივ წინააღმდეგობაში ვარ ჩემს ირგვლივ არსებულ საზოგადოებასთან. არანაირად არ მსურს მათი, ანუ მასპინძელი ქვეყნის მოთხოვნილებები  მივიღო, და თუ იქაური კანონმდებლობა რაიმეს შეცვლას მომთხოვს,  თავს უაღრესად შეურაცხყოფილად და შეზღუდულად მივიჩნევ.

მაშასადამე,  მე ერთი უბრალო ადამიანი კი არ  ვარ, რომელიც მარტივად და თანხმიერად უნდა ვცხოვრობდე სამყაროსთან, არამედ ჩემს უკან ღირებულებათა მთელი კასკადია, რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია ჩემთვის, და რომელთა დასაცავად დაუფიქრებლად ჩავერთვები ნებისმიერი ტიპის კონფლიქტში, რადგანაც  მათ გარეშე ჩემს არსებობას არავითარი აზრი არ აქვს.

რამდენადაც  იზრდება და ფართოვდება ადამიანის ცნობიერება, მით უფრო კარგად ხედავს იგი მთელი ამ დაყოფისა და იდენტიფიკაციების აბსურდს, მაგრამ ვინაიდან ჩვენ მაინც შეზღუდული გონების ადამიანები ვართ, ამისგან გათავისუფლება წარმოუდგენლად მიგვაჩნია, რადგანაც საუკუნეების განმავლობაში მიჩვეული ვართ ასეთ ვიწრო და შეზღუდულ აზროვნებას და ყველა დაპირისპირება მისგან მოტანილი, კანონზომიერებად მიგვაჩნია.

ვფიქრობ, მაინც მოიძებნებიან ისეთი ადამიანები, ვინც დაიღალა ასეთი ქაოსური ყოფით და სურს გათავისუფლდეს ამდენი სიმძიმისგან. ასეთი ადამიანი უდაოდ ჩაუფიქრდება თავის ცხოვრებას, აზროვნებას, დამოკიდებულებებს, ფიქრებს, ურთიერთობებს სხვა ადამიანებთან, განსხვავებული წესებისა და ტრადიციების მატარებელ ხალხთან, განსხვავებული ეროვნული და რელიგიური აღმსარებლობის მიმდევრებთან და სავარაუდოდ ბევრ რამეს გადააფასებს და შეცვლის თავის თავში.

მოდით უფრო კონკრეტულად  განვიხილოთ ჩვენი ურთიერთობები,  ყველაზე ადრეული ასაკიდან, როცა ჯერ კიდევ წარმოდგენაც არ გაქვს არანაირ იდენტიფიკაციაზე, ეროვნულ ან რელიგიურ კუთვნილებაზე.  ჩვენი ურთიერთობები იწყება ოჯახით, შემდეგ საბავშვო ბაღი, შედარებით ცნობიერი ასაკია უკვე სკოლის პერიოდი და ასე შემდეგ, სანამ არ მივაღწევთ სრულ, ჩამოყალიბებულ ასაკამდე, როცა მოგვეთხოვება გააზრებული ქმედება და საკუთარ ცხოვრებაზე პასუხისმგებლობის აღება.

ბავშვობისა და მოზარდობის პერიოდში შეუძლებელია ადამიანს გაცნობიერებული ქონდეს რაიმე პრინციპები ან იდეალები, აქ თითქოს განვითარება  ბუნებრივი გზით მიდის და ყველაფერი რიგზე უნდა იყოს, მაგრამ თუ კარგად ჩავუღრმავდებით  საკითხს, რეალობა ცოტა სხვაგვარია. ის უამრავი კომპლექსი და შიშები რაც ადამიანს შემდგომ, თითქმის მთელი ცხოვრება აწუხებს, სწორედ ამ პერიოდიდან იღებს სათავეს,  პიროვნული “მეს” გამოვლინება  ყველაზე ადრეული ასაკიდან იწყება, რაც აისახება ყოველდღიურ დაპირისპირებებსა და წინააღმდეგობებში, რომელთა გამოვლინება მართალია შედარებით რბილად ხდება, მაგრამ მათი არსებობა რეალობაა, ანუ ადამიანს აქვს თანდაყოლილი  სწრაფვა, ყველგან და ყველაფერში საკუთარი ინტერესები ეძებოს, თუნდაც სხვისი ინტერესის შეზღუდვის ხარჯზე. ჩვენ მუდამ ვიბრძვით, ჩვენი პირადი სურვილებისა  და მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად და ნებისმიერი კონფლიქტის პირველმიზეზი სწორედ ესაა. ძნელია ალბათ ბავშვს მოსთხოვო ამის გააზრება, მაგრამ ჩვენ, ზრდასრულ ადამიანებს ხომ შეგვიძლია ამ საკითხს ღრმად ჩავუფიქრდეთ და ანალიზი გავუკეთოთ, თუ მე ყველგან და ყველაფერში საკუთარ ინტერესს ვეძებ, ეს ხომ გარდაუვლად მოიტანს კონფლიქტს, რადგანაც თუ მე მსურს ვიყო უზრუნველი, მქონდეს ყველაფერი რაც მინდა, ეს ხომ ნიშნავს იმას, რომ დანარჩენ რამდენიმე მილიარდ ადამიანსაც იგივე სურვილები და ინტერესები გააჩნია, ანუ ისეთივე ტიპის იმპულსები აქვს როგორც მე, და რადგანაც ეს მოთხოვნილებები ხშირად ურთიერთსაწინააღმდეგოა, მეტიც, ისეც ხდება რომ ერთი ადამიანს ისეთი სურვილები უჩნდება, რომლის დაკმაყოფილებაც სხვა ათ ადამიანს პირდაპირ დააზარალებს.

მადლობა ღმერთს, რომ სამყაროს კანონზომიერება ასე არ არის მოწყობილი და მას თავისი ბრძნული სამართალი გააჩნია. მთავარია სერიოზულად მივუდგეთ ცხოვრებას, დავაკვირდეთ და სიღრმისეულად გავიაზროთ ყველაფერი. ადამიანი როგორც კი თვალებს გაახელს, იმ წუთიდან იწყება მისი თვითდამკვიდრების სურვილი და შესაბამისად წინააღმდეგობა გარესამყაროსთან. დაპირისპირება მშობლებსა და შვილებს შორის, ცოლსა და ქმარს შორის, მეგობრებს შორის, წინააღმდეგობა იმ საზოგადოებასთან სადაც ვცხოვრობთ. ზემოთ ჩამოთვლილი ადამიანების ურთიერთდამოკიდებულება ლოგიკურად თითქოს  ჰარმონიული და სასიამოვნო უნდა იყოს, მაგრამ რა ხდება რეალურად, რატომ ვერასოდეს ახერხებენ ადამიანები ნორმალურ თანაცხოვრებას, არ მგონია ვინმე ერთხელ მაინც არ დაფიქრებულიყო ამაზე, მაგრამ ვინ მოახერხა ამ პრობლემის გადაჭრა? ალბათ მთელს სამყაროში თითზე ჩამოსათვლელი რაოდენობის ადამიანმა, ვინც იშრომა, იღვაწა და საკუთარი თავი შეიცნო. დანარჩენ შემთხვევაში ყველაფერი ერთმანეთს გავს, იგივე მოწყენილობა, რუტინა და გაქცევა  რეალობიდან.  ერთადერთ დასკვნას რასაც ვაკეთებთ ჩვენი ყოველდღიური ურთიერთობებიდან,  არის ასეთი_ რა ცუდია სამყარო, რა სასტიკია ადამიანი და რა კარგი და კეთილი ვარ –მე!  ეს რეალობაა და ამის უარყოფას აზრი არ აქვს, ჩვენ ყველა  ვამჩნევთ სხვის ნაკლს, მაგრამ საკუთარს იშვიათად, ისიც შელამაზებული ფორმით.

გვაქვს კი რეალური კომუნიკაცია ერთმანეთთან? რა დამოკიდებულება გვაქვს იმ ხალხთან  ვისაც ვეძახით მეგობარს, მოძღვარს, მასწავლებელს ან თანამოაზრეს, რას ველოდებით მათგან, რა ინტერესი გვაქვს ამ  ურთიერთობებში. კარგი იქნება თუ თითოეული ადამიანი ჩაიხედავს საკუთარ სულში და იქიდან გასცემს პასუხს ამ შეკითხვას.

ამბიციითა და ეგოიზმით აღსავსე გონებას ერთადერთი რაც ყველაზე მეტად სურს, საკუთარი უსაფრთხოება და პირადი კმაყოფილებაა. რაოდენ უცნაურადაც არ უნდა ჟღერდეს, იგივე იმპულსები ჩნდება მშობლებსა და შვილებს შორის. ვინც  ფსიქოლოგიას კარგად იცნობს, მისთვის აქ ახალი არაფერია. ჩვენ ყველგან, ყველა ურთიერთობაში, საკუთარი სურვილების დაკმაყოფილებისკენ ვისწრაფვით, ადამიანს იმის მიხედვით ვარქმევთ მეგობარს, რამდენადაც მისგან გარკვეული ტიპის კმაყოფილება და სიამოვნების მიღება შეგვიძლია, ამიტომაა, თუ ე.წ. მეგობარი რაღაც მომენტში ვეღარ ახერხებს ჩვენი ინტერესების გატარებას, უბრალოდ თავისი უპირატესად მიაჩნია, ვბრაზდებით და ხშირად ურთიერთობას ვწყვეტთ. საინტერესოა ჩვენ როგორი ვართ იმ მეგობრის თვალში, საერთოდ რამდენად შეგვიძლია გაცემა, ინტერესების დათმობა, შეწუხება სხვისი გულისათვის. სულ სხვისგან რომ მოვითხოვთ, ჩვენ როგორი ვართ სინამდვილეში.  მაგალითად როდესაც რაიმე კარიერული აღმასვლა გვაქვს და საზოგადოებაში გარკვეულ ადგილს ვიკავებთ, საერთოდ თუ გვახსენდება ვინმე საკუთარი თავის გარდა,  განსაცდელში მყოფი მეგობარი,  ნათესავი ან საერთოდ როგორი დამოკიდებულება გვიჩნდება ე.წ. “დაბალ” პოზიციებზე მდგომ ადამიანებთან.  P

პატარა წარმატებაც კი, ხანდახან ისე ბინდავს ადამიანის გონებას და ისე ახვევს თავბრუს, რომ საერთოდ ვეღარავის ამჩნევს ირგვლივ და თავი სამყაროს ცენტრი გონია. ჩვენ ყველა ერთნაირები ვართ, ერთნაირად ვიწრო და შეზღუდული აზროვნების, ერთნაირად ამბიციური, ეგოისტი, საკუთარ ინტერესებზე კონცენტრირებული ადამიანები ვართ და ამიტომაც ვერ ვახერხებთ ნორმალურ ურთიერთობებს.  ჩვენს გონებაში ღრმად გაუდგია ფესვები შურს,  ეჭვიანობასა და ანგარებას, რაც თავისთავად სიყვარულის ნაკლებობის შედეგია. ვსაუბრობთ რაღაც იდეალებზე, სინამდვილეში იოტისოდენა სიკეთესაც არ ვაკეთებთ თუ ჯილდოს არ ველით.  კარგად  თუ ჩავუფიქრდებით ჩვენს რეალურ, შინაგან დამოკიდებულებებს, დავინახავთ რომ მთელი ეს საუბრები მეგობრობაზე, თავგანწირვაზე, იდეალებზე, სიყვარულზე, სიკეთესა და კაცთმოყვარეობაზე, უმეტესად გართობაა და მეტი არაფერი. ამით ერთობიან ყველგან, ოჯახში, სკოლაში, ტელევიზიაში, სამსახურში, საზოგადოებრივ თუ სასულიერო დაწესებულებებში.  ამდენ უაზრო საუბრებს აჯობებდა კარგად ჩაგვეხედა საკუთარ სულში, შეგვესწავლა ჩვენი გონება, ფიქრები, განცდები, ემოციები და ქმედებები. ჩვენი რეალური მდგომარეობისა და დამოკიდებულებების გაცნობიერება აუცილებლად შეგვიცვლის ხედვას და თვალებს აგვიხელს. სანამ სხვის განსჯასა და შეფასებას დაიწყებ, ჯერ შენი თავი შეიცანი და იქნებ სხვისი განსჯის სურვილი აღარც გაგიჩნდეს.

ჩვენს ურთიერთობებში, უდიდესი ადგილი უჭირავს კრიტიკას. საინტერესოა რატომ ვაკრიტიკებთ ერთმანეთს მუდმივად და რა უდევს ამას საფუძვლად. მაგალითად მე ვაკრიტიკებ ჩემს მეგობარს რაიმე ქმედების გამო და ვთვლი რომ ჩემი მიზნები ფრიად კეთილშობილურია. რას შეცვლის ეს კრიტიკა მასში და რას მოიტანს კონკრეტულად ჩვენს ურთიერთობაში _ გაგებას? რა თქმა უნდა არა. ჩვენი მთავარი მიზანი თუ ერთმანეთის გაგება და არა-ზედაპირული ურთიერთობის დამყარებაა, ამისათვის კრიტიკა და განსჯა კარგი დამხმარე ვერასოდეს იქნება, პირიქით, ალბათ დაპირისპირებას და უსიამოვნებას უფრო მოიტანს. თუ ნამდვილად გვსურს ერთმანეთს გავუგოთ, აუცილებელია მშვიდი და წყნარი დაკვირვება, ყოველგვარი ემოციის  წინასწარ შექმნილი აზრებისა და შეხედულებების გარეშე, რეალურად გავიცნოთ და გავარკვიოთ სხვა პიროვნების თვისებები, აზრები, ქმედებები, ცხოვრების შინაარსი და სხვა. როდესაც ამბობ რომ კრიტიკას საფუძვლად უდევს ჭეშმარიტად ადამიანური ფასეულობები, მიგაჩნია,  რომ შენი მეგობარი შეცდომას ჩადის, არასწორად ცხოვრობს ან მოქმედებს და გული შეგტკივა მასზე, ეს ნიშნავს რომ შენ უკვე იცი რა არის ცუდი და მართებული ამ სამყაროში, უკვე გაცნობიერებული და ნაპოვნი გაქვს რაღაც გზა ხსნისა და ახლა სხვასაც მოუწოდებ ამის გაზიარებისკენ. ეს მორიგი ილუზიაა მხოლოდ, ჩვენ იმიტომ კი არ ვაკრიტიკებთ, რომ უნივერსალური გზა ვიპოვეთ, არამედ შექმნილი გვაქვს ჩვენი სტანდარტები, ნიმუშები, პრინციპები და შეხედულებები, მორალი და ზნეობრივი ნორმები და მიგვაჩნია რომ ვინც ამ ჩარჩოში არ ექცევა, ის უკვე არასწორი გზით მიდის და ამიტომ ვაკრიტიკებთ.

ცხადია ეს გაგებს ვერ მოიტანს ურთიერთობებში. როდესაც მოქმედებ რაიმე იდეიდან, სტანდარტიდან ან იდეალიდან, უკვე აიძულებ შენს თავს, გარკვეული ნიმუშის მიხედვით იმოქმედო, ეს თავისთავად ხელს შეგიშლის აღიქვა ფაქტი ისეთი როგორიც ის  სინამდვილეშია. ნებისმიერი  იდეა ან სტერეოტიპი რაღაც შეზღუდვებს გიწესებს და შენ მოქმედებ ამ შეზღუდულობის ფარგლებში.  როდესაც მეცნიერი რაიმე გამოკვლევას ატარებს თავის ლაბორატორიაში,  როგორ იქცევა,  უბრალოდ ზის და აკვირდება რაღაც მოვლენას, ყოველგვარი წინასწარი განწყობის გარეშე, სხვანაირად მის აღმოჩენას არავითარი ფასი არ ექნება.

როდესაც მუდამ საკუთარ ღირებულებებსა და ფასეულობებს ეძებ სხვა ადამიანში, ვერასოდეს მოახერხებ მის გაგებას და მიღებას. ამის შედეგია, რომ სულ მარტოობას ვუჩივით და რეალურად ერთ მეგობარსაც ვერ ვპოულობთ.

Kკრიტიკა, განსჯა, განკითხვა,  სტერეოტიპები და ჩარჩოები  არასოდეს მოგვცემს ერთმანეთის გაცნობისა და გაგების საშუალებას. კრიტიკა არც კონსტრუქციულია და არც დესტრუქციული, ის უბრალოდ ზედმეტია ჩვენს ურთიერთობებში.

საერთოდ დასაფიქრებელია ამდენი უაზრო საუბრები  ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში, სრულიად უშინაარსო და ზედაპირული ე.წ. ჭორაობა, რაც ასე ავსებს ჩვენს ცარიელ ყოფას. ვჭორაობთ ყველგან, პირად საუბრებში, საზოგადოებრივ დაწესებულებებში, გლობალურად უკვე  პრესასა და ტელევიზიაში.  რას გვაძლევს ეს ზედაპირული საუბრები, იქნებ ერთხელ მაინც დავფიქრდეთ ამაზე.  იმის მაგივრად რომ ნებისმიერი ჩვენი პრობლემა საფუძვლიანად  გავიაზროთ, გავრბივართ მისგან და მასზე ზედაპირული საუბრებით, ილუზიას ვიქმნით, თითქოს მათ მოგვარებაზე ვზრუნავთ. ეს ნაწილია ჩვენი ზერელე და უშინაარსო ცხოვრების. უაზრო საუბრებით უბრალოდ დრო გაგვყავს, თვალს ვარიდებთ რეალობას, რათა პირისპირ არ შევხედოთ ჩვენს არასრულფასოვნებას, ჩვენს მოსაწყენ და უშინაარსო ცხოვრებას. პრობლემის პირისპირ დანახვა, მუდამ ტკივილს გვაყენებს და არ ვიცით ამ ტკივილს რა მოვუხერხოთ. ამიტომაც ყველაფერს ვაკეთებთ,  რომ როგორმე ზედაპირული ქმედებებით ჩვენი არასრულფასოვნება დავივიწყოთ.  ნახეთ რა ხდება, როდესაც ხუთი პოლიტიკოსი ან ეგრეთ წოდებული ექსპერტი შეიკრიბება, ბრძნული სახეებით სულ ჭკუას გვარიგებენ, რაღაც მითითებებს გვაძლევენ,  ვიღაცას აკრიტიკებენ, გვიხსნიან როგორ უნდა მოვაგვაროთ პრობლემები და თან ამას სერიოზული სახეებით გვიყვებიან. დრო გაყავთ, ამბიციებს იკმაყოფილებენ, აქვთ რაღაც პოზა და იმიჯი საზოგადოებაში და ბოლოს ალბათ თვითონაც იჯერებენ რომ ზოგადსაკაცობრიო პრობლემების გადაჭრა ძალუძთ.  ცხადია ლაპარაკი ლაპარაკად რჩება, ჩვენი პრობლემები კი, იქნება ეს პირადი, პოლიტიკური თუ ეკონომიკური ისევ მოსაგვარებელია.  რეალურად არაფერი იცვლება, მხოლოდ გაქცევა და თვალის არიდება…..

როდესაც რაიმე სირთულეს შეეჯახები შენს თავში, ნუ გაექცევი მას, პირიქით, სცადე მასთან დარჩენა და მასზე დაკვირვება, ნუ აფასებ ყველაფერს, ნუ არქმევ კარგს ან ცუდს, უბრალოდ დარჩი ამ პრობლემასთან და შეეცადე დაინახო ის ისეთი, როგორიც სინამდვილეშია. გონება ისეა მიდრეკილი მუდმივი თვითშეფასებისა და იდენტიფიკაციისკენ, განსჯისა და განკითხვისკენ, რომ არ გვაძლევს ფაქტის რეალურად აღქმის საშუალებას და სწორედ ესაა მიზეზი, გამოსავალს რომ ვერასოდეს ვპოულობთ.

ნებისმიერ შემაწუხებელ განცდას თავისი სათავე  აქვს, საიდანაც ის მომდინარეობს, ამის გასაგებად საჭიროა დაკვირვება და მისი პრაგმატული დანახვა,  სხვანაირად მისგან ვერასოდეს გათავისუფლდები, გარედან ვერავინ მოაგვარებს შენს პრობლემებს. რაც არ უნდა ბევრი წიგნი წაიკითხო და ჭკვიანურად ილაპარაკო, თუ შენს თავში, შენს გონებაში, შენს ცნობიერსა თუ არაცნობიერში არ ჩაღრმავდი და მშვიდად არ შეხედე იქ მიმდინარე პროცესებს, მუდამ ცუდად იქნები და გაქცევაზე იფიქრებ.

დაპირისპირების გარდა ადამიანურ ურთიერთობებში ხშირად იკვეთება ერთი ძალიან სახიფათო რამ, მეორე უკიდურესობა _ ფსიქოლოგიური მიჯაჭვა და მიბმა კონკრეტულ პიროვნებაზე. ეს უფრო იკვეთება ე.წ. ავტორიტეტებთან ( იგულისხმება ფსიქოლოგი, მოძღვარი, მასწავლებელი, გნებავთ ბელადი ან წინამძღოლი) დამოკიდებულებებში.  ეს პრობლემა ფსიქოანალიზში ცნობილია როგორც ტრანსფერი. ტერმინი პირველად ზიგმუნდ ფროიდმა შემოიტანა და შემდგომ უფრო ფართოდ განივრცო და გაიშალა, თუ ფროიდისეული  ტრანსფერი  მხოლოდ ეროტიულ შინაარს ეხებოდა, კ.გ. იუნგმა ეს უფრო კომპლექსურ პრობლემად დაინახა, იგი ერთ-ერთ ლექციაში ამბობდა:” მე დავადგინე, რომ ყველაფერი შეიძლება პროეცირდეს და ეროტიული გადატანა მხოლოდ ერთ-ერთი ფორმაა მრავალთა შორის. ადამიანის არაცნობიერში კიდევ მრავალ სხვა შინაარსია, აგრეთვე ემოციური ბუნებისა და არაცნობიერში არსებულ ყველა გააქტიურებულ შინაარსს აქვს პროექციაში გამოვლენის ტენდენცია”.

ფსიქოანალიზის მიხედვით, როგორც კი რაიმე ხატების პროეცირებას ახდენს ადამიანი, მაშინვე იმის მონა ხდება, ვისშიც  იდეალის გადატანას ახდენს და ეჩვენება, რომ იმ ადამიანს მაგიური გავლენა აქვს მის ნებელობაზე, სინამდვილეში  ხდება ჩვენს არაცნობიერში არსებული სექსუალური, ემოციური თუ სხვა რაიმე ტიპის ხატების პროეცირება კონკრეტულ ინდივიდში,  სწორედ ეს არის ფსიქოლოგიური მიჯაჭვა, რომელიც გარდაუვლად მოიტანს შეფერხებას მენტალურ განვითარებაში.

ასეთი ტიპის  ტრანსფერი  შესაძლებელია მოხდენს ნებისმიერ ინდივიდზე, მაგრამ უფრო ხშირად ხდება ე.წ. სულიერი მკურნალობის შემთხვევაში, (ფსიქოლოგთან,    სულიერ მოძღვართან, ან ნებისმიერ ადამიანთან ვინც ავტორიტეტად და მასწავლებლად მიგაჩნია).

როდესაც მთელი შენი იდეალები ერთ ადამიანში გადაგაქვს, ლოგიკურია, რომ მისგან უკვე სასწაულების მოხდენას ელოდები, იმის მაგივრად რომ დამოუკიდებლად იშრომო და იღვაწო, ერთ ადამიანს აჰკიდებ მთელს შენს ტვირთს და თან არც ფიქრობ, შეუძლია თუ არა მას ამის ტარება. ასეთი ტიპის ფსიქოლოგიური მიჯაჭვა, წესით თვითონ სულიერმა მკურნალმა უნდა გააცნობიეროს და მოგიხსნას, თუ მას მართლაც შესწევს უნარი დახმარების, მაგრამ სამწუხაროდ ხშირად სულიერი მკურნალებისა და “პაციენტების” ცნობიერებას შორის დიდი განსხვავება არ არის და ეს ორმხრივი გაუცნობიერებლობა, როგორც ავტორიტეტისთვის ისე “პაციენტისთვის”  დამაბნეველია და შესაძლებელია მკურნალობის პროცესი კატასტროფულად დამთავრდეს.

მიზეზი, რისთვისაც ჩვენ ასე ძალიან გვესაჭიროება ე.წ. სულიერი მკურნალი, ჩვენი გულწრფელი და სრულფასოვანი ურთიერთობების არარსებობაა. ჩვენი დაძაბული, ეჭვიანი და ქაოსური ყოფიდან გამომდინარე, ვერ ვახერხებთ ერთმანეთთან გახსნას, გულის გადაშლას,  ამიტომ ყველა დადებითი და უარყოფითი ემოცია ჩვენში რჩება,  ქვეცნობიერში გადადის და გროვდება. ავტორიტეტი ამ შემთხვევაში ის ნათელი წერტილია, ვისთანაც მეტ-ნაკლებად ვახერხებთ სულის “გაშიშვლებას” და იმედი გვაქვს რომ ყველა სიმძიმისგან გაგვათავისუფლებს  და გამოსავალს გვიჩვენებს, მაგრამ ნაკლებად ვუფიქრდებით რამდენად შესწევს ამის ძალა ჩვენს “რჩეულს”, იმისათვის რომ ჩვენი გონება დაალაგოს და დააბალანსოს.  თვით  ამ “სულიერ მკურნალებსაც” ხშირად პროფესიულ საქმედ გაუხდიათ ადამიანის სულის მკურნალობა და ისე მარტივად იდებენ თავს ასეთ სერიოზულ საქმეს, რომ მის სიღრმესა და სიმძიმეს ვერ აცნობიერებენ. შედეგად ვიღებთ უამრავ აგრესიულ, ნევროზულ,  ფანატიკოს მორწმუნეს თუ არა-მორწმუნეს, რომელთაც  საკუთარი „მხსნელები“ პირდაპირ კერპებად გაუხდიათ და ვერც წინ მიდიან და ვერც რაიმე პროგრესი აქვთ.

არსებობს შემთხვევები, როდესაც იდეალების პროეცირება ხდება საპირისპირო სქესის ადამიანზე, რაც ხშირად სიყვარულში გვერევა. ერთ ადამიანს გააიდეალებ და გგონია რომ ეს ისაა ვისაც მთელი ცხოვრება ელოდი და ვინც უწყვეტი ბედნიერება და სიმშვიდე უნდა მოგიტანოს.

ამ ყველაფრის უკან იმალება ე.წ. “მხსნელის” კომპლექსი, ანუ მარადიული მოლოდინი არსებისა, რომელიც ოდესმე მოვა და ამ უბადრუკი და დრამატული ყოფიდან გვიხსნის. ჩვენი ზედაპირული და ეგოისტური ურთიერთობებიდან გამომდინარე, მუდამ დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა გვაქვს და ქვეცნობიერად სულ ვიღაცას ველოდებით გარედან, ვინც ჩვენს სულიერ სიცარიელეს შეავსებს.  რეალობას თუ შევხედავთ, სამწუხაროდ ამ “იდეალს” ვერავინ პოულობს და ცხოვრებაც მუდმივი იმედგაცრუებებისა და სენტიმენტალიზმის ფონზე გრძელდება. მიზეზი შესაძლოა არც ისე ძნელი მისაგნები იყოს, თუ ადამიანი ღრმად ჩაუფიქრდება პრობლემის არსს. რასაც ჩვენ სხვა ადამიანში  ვეძებთ, სინამდვილეში ჩვენივე თავში უნდა ვიპოვოთ, რამდენადაც პარადოქსულად არ უნდა ჟღერდეს, სრულფასოვანი ბედნიერებისა და უსაფრთხოების მიღწევა მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი თუ მოახერხებ ერთ მთლიანობად იქცე, ერთ სრულფასოვან პიროვნებად, ანუ  ფსიქოლოგიურად დაყოფილმა და დანაწევრებულმა ადამიანმა უნდა დაიბრუნოს თავისი პირვანდელი სახე, ამისათვის საჭიროა შინაგანში ჩაღრმავება და პირველ რიგში იმ იდეალების გააზრება, რაც ასე აქტიურად გადაგვაქვს სხვა ადამიანში.

ჩვენს მიერ, კონკრეტულ პიროვნებაში გადატანილი  დადებითი და უარყოფითი თვისებები, ჩვენივე ნაწილია, რომელიც არაცნობიერშია მოთავსებული. პირველ რიგში, უნდა გავაცნობიეროთ მათი არსებობა და დადებითი თვისებები განვავითაროდ ჩვენივე სასიკეთოდ, ხოლო უარყოფითის შემთხვევაში მათგან გათავისუფლებაზე ვიღვაწოთ. როდესაც პოზიტიურ ღირებულებებს მიაწერ სხვა ადამიანს, რომელიც მას სინამდვილეში საერთოდ არ გააჩნია, ეს ღირებულებები რეალურად შენია და თვითონ უნდა გამოიყენო შენივე სრულყოფისთვის, ხოლო როცა უარყოფითს აპროეცირებ და დასანახავად ვერ იტან მას, ვისშიც ეს გადაგაქვს, ესეც შენი არასრულფასოვანი მხარეა – რომლის გადატანასაც სხვა ობიექტში ახდენ, რადგანაც ასე უფრო ასატანია საკუთარი მანკიერების ყურება. ამიტომაც საჭიროა დავაკვირდეთ და გამოვიკვლიოთ საკუთარი თავი, ვიყოთ ცნობიერი ჩვენი რეალური შინაგანი მდგომარეობის, რათა შევძლოთ მთელი იმ პოტენციალის კეთილგონივრული გამოყენება რაც ჩვენშია. რაც უფრო მაღალი ცნობიერებისაა ადამიანი, მისი ხედვა გარეგნულისკენ მიმართული, ნელ-ნელა შინაგანისკენ ტრიალდება, იგი ცდილობს თავის მენტალური არსის შესწავლას და მის სრულყოფას, ერთ მთლიანობად ქცევას. ხოლო რაც უფრო დაბალი და შეზღუდულია ცნობიერება, იგი მუდამ გარეთ იმზირება და გარეთ ეძებს ბედნიერებისა და უბედურების მიზეზებს, ხან პიროვნებებში და ხან მოვლენებში. მუდამ იდეალები და მტრები ყავს, ხილული თუ უხილავი, გამომდინარე თავისი გაუცნობიერებელი სუბიექტური ღირებულებებიდან.

მთავარია გამოვიდეთ გულუბრყვილო აზროვნებიდან, რაც ბრმა ბედისწერასთან შეგუებულობას გულისხმობს. როგორც კ.გ.იუნგი ამბობდა, ნევროზი გიჩვენებს რომ არასწორად მიდიხარ, ხოლო შენს ფსიქიკას სურს სრულფასოვან პიროვნებად გაქციოს, შენ კი მსხვერპლის როლი აგირჩევია და ბრმად მიყვები. შენს ჭეშმარიტ ბუნებას სურს, რომ შენი არსება შეიცნო მთელი შენი დადებითი და უარყოფითი თვისებებით და შემდგომ თვითონ იკისრო პასუხისმგებლობა შენს ცხოვრებაზე.

რელიგიის მიზანიც ხომ სწორედ ეს არის, ადამიანი დაუბრუნოს თავის ბუნებრივ წიაღს, საიდანაც იგი გამოვიდა, ანუ ღმერთს. ამის მაგალითია იგივე ქრისტიანული ნათლობა, ანუ ადამიანის სულიერად შობა, შობა ქრისტეში, ზე-ცნობიერში. მთავარია ეს მარტო გარეგნული რიტუალების დონეზე არ დარჩეს და შინაგანი, ჭეშმარიტი სულიერი შობა მოხდეს, ადამიანი ცნობიერად ეზიაროს ღმერთს -სრულქმნილებას- და თვითონაც სრულქმნილი გახდეს.

რელიგიურობის განცდა ფსიქიკური პროცესია, დიდმა ინდოელმა ფილოსოფოსმა და მოაზროვნემ შრი აურუბინდომ, თავის წიგნში “ფსიქიკური არსება” ვრცლად და საფუძვლიანად განმარტა ფსიქეს არსი. ფსიქეა ანუ ფსიქიკური არსი, წერდა იგი, სულის ცნობიერი ფორმაა, რომელიც წარმოსდგება ღვთაებრივიდან, მაგრამ არ არის სრულყოფილი, უძრავი როგორც ატმანი (აბსოლუტური სული). იგი მუდმივად ევოლუციას განიცდის, რათა საბოლოოდ შეერწყას ღვთაებრივს, ანუ ისეთივე სრულყოფილი გახდეს, როგორც ღმერთი და სამუდამო სიმშვიდე ჰპოვოს.

ქრისტიანობის ფარული სიღრმეების გაგების გარეშე, რელიგიის მიღება უბრალო ფორმალობაა, ზედაპირული ქმედება, რაც საბედისწერო აღმოჩნდება ხოლმე ადამიანისთვის. ქრისტეს იმიტაცია, უბრალოდ გარეგნული მიბაძვა მისი ქმედებებისადმი, არასოდეს არაფერს შეცვლის ადამიანის სულში, პირიქით, ალბათ სიცარიელეს უფრო მოიტანს. მხოლოდ რელიგიური პროექცია წერდა კ.გ.იუნგი, სულს ღირებულებას ართმევს. გამოფიტული სული განვითარების უნარს კარგავს და არაცნობიერ მდგომარეობაში ვარდება. ამასთან ექმნება ილუზია, რომ ყველა უბედურების მიზეზი მის გარეთაა და ერთი წუთითაც კი არ ფიქრობს თავად ვინღაა.

ღმერთი სადმე გარეთ კი არ უნდა ვეძებოთ, არამედ საკუთარ სულებში. ნებისმიერი გაუცნობიერებელი დეტალი ცნობიერებაში, ღია ჭრილობაა, გნებავთ იგივე ეშმაკი, რომელიც შენი სიბრმავის გამო ათას ოინს გიწყობს და მსუბუქად რომ ვთქვათ, მუდამ უხერხულ სიტუაციებში გაყენებს.

მაშასადამე, მთავარია ისევ და ისევ საკუთარი გონების კვლევა-ძიება და იქ მიმდინარე პროცესებზე დაკვირვება, რათა შევძლოთ ნორმალური, სრულფასოვანი ურთიერთობების დამყარება, სადაც არც დავითრგუნებით და აღარც შიში და ეჭვი დაგვიმძიმებს გულს. საჭიროა კარგად გავიაზროთ და გავაცნობიეროთ საკუთარი არსებობა, სულ სადღაც კი ნუ ვიყურებით სასწაულის მოლოდინში, არამედ ჩვენს სულში ჩავიხედოთ და იქ აღმოვაჩინოთ ყველა ჩვენი უბედურების სათავე, ვიყოთ გაცნობიერებული ჩვენს ფიქრებსა და შესაბამისად ქმედებებში. თუ გაუცნობიერებელი არ დაგვრჩება არც ერთი მოვლენა, არც ერთი ფიქრი და ოცნება, სურვილი და სწრაფვა, მუდამ შეიარაღებული ვიქნებით შინაგანადაც და გარეგნულადაც.  არც ასე ვიქნებით დამოკიდებული სულიერ მკურნალებზე და ავტორიტეტებზე, რადგანაც თვითონ ვიქნებით საკუთარი გონების სრულფასოვანი მფლობელი, საკუთარი ემოციებისა და გრძნობების  გამგებელი.  ჩვენში იარსებებს თავისუფალი ნება, რაც გულისხმობს არჩევანის არარსებობას, რადგანაც იქ სადაც ყველაფერი გაცნობიერებულია, სადაც რეალური შესაძლებლობები დანახულია და შესაბამისად საკუთარი ბუნებრივი განვითარების გზა ნაპოვნია _ ასარჩევიც არაფერია, მთელი სამყარო თანხმიერია შენთან, არც არსად გარბიხარ და არც არსად იმალები, არამედ ცხოვრობ ყოველდღიური მშვენიერებითა და უბრალოებით.

 

ჯიდუ კრიშნამურტი “სიკვდილი და სიცოცხლე”

      

 

      სიკვდილი და სიცოცხლე    

 

შეუძლებელია გეშინოდეთ უცნობის, რადგანაც არ იცით რა არის იგი, ამიტომ საშიში არაფერია. სიკვდილი არის სიტყვა და სწორედ ეს სიტყვა, წარმოსახვა ქმნის შიშს. შეგიძლიათ შეხედოთ  სიკვდილს, მასზე შექმნილი წარმოსახვების გარეშე?  ჯერ-ჯერობით ეს წარმოდგენა არსებობს ფიქრისგან წარმოქმნილი, ფიქრი კი აუცილებლად მოიტანს შიშს. თქვენ კი ამ შიშის რაციონალიზებას ახდენთ. აქედან ჩნდება ინტერვალი  თქვენსა და იმას შორის რისიც გეშინიათ. ამ დროის სივრცის ინტერვალში აუცილებლად იქნება კონფლიქტი, რაც არის შიში, შფოთი და საკუთარი თავის სიბრალული. ფიქრი, რომელიც წარმოიშვება სიკვდილის შიშისგან, ამბობს – მოდი გადავდოთ იგი, თავიდან მოვიშოროთ, არ ვიფიქროთ მასზე. თუმცა როდესაც ამბობ, რომ, არ ვიფიქრო მასზე, არ მსურს ამაზე ფიქრი, შენ უკვე ფიქრობ მასზე და გიფიქრია თუ როგორ აარიდო მას თავი. შენ გეშინია სიკვდილის იმიტომ,  რომ, შენ ის სამომავლოდ გადადე.

ჩვენ  გამოვყავით  სიცოცხლე სიკვდილისგან და ინტერვალი მათ შორის    შიშია. ეს ინტერვალი, ეს დრო, შექმნილია შიშისგან. ჩვენი ცხოვრება  ყოველდღიური ტანჯვაა, შურაცხოფა, მწუხარება და ქაოსი  – მშვენიერ ზღვაზე შემთხვევით , წამიერად გაღებული სარკმლით, და ეს არის ის, რასაც ვეძახით სიცოცხლეს და გვეშინია სიკვდილის, რაც დაასრულებს ამ უბედურებას.  ჩვენ გვეშინია სიკვდილის, იმიტომ, რომ არ ვიცით, თუ რას ნიშნავს სიცოცხლე, არ ვიცით როგორ უნდა ვიცხოვროთ და შესაბამისად არ ვიცით როგორ უნდა მოვკვდეთ.  რამდენადაც გვეშინია სიცოცხლის, იმდენად შეგვეშინდები სიკვდილის.  ადამიანს, რომელსაც არ ეშინია სიცოცხლის, არ ეშინია იყოს სრულიად  დაუცველი, რადგან ესმის, რომ შინაგანად, ფსიქოლოგიურად არ არსებობს არავითარი  უსაფრთხოება. სადაც არ არის უსაფრთხოება, იქ არის უსასრულო მოძრაობა და სიკვდილი და სიცოცხლე ხდება ერთი. ადამიანი, რომელიც ცხოვრობს კონფლიქტის გარეშე, სიყვარულითა და მშვენიერების განცდით, არ ეშინია სიკვდილის, რადგანაც სიცოცხლე  ეს სიკვდილია.

ჯიდუ კრიშნამურტი “ჩანაწერების წიგნი” ნაწილი მეორე

                                                  5 აგვისტო

  დილით ადრე როდესაც გავიღვიძე, მოხდა გაელვება „ხედვის“   „დანახვის“,   მგონი ეს გრძელდება და სამუდამოდ გაგრძლდება. ის  არსაიდან  იწყებოდა და   არსად მიდიოდა-  მაგრამ ამ ხედვაში იყო  ყველა ხედვა და ყველა საგანი. ეს იყო ხედვა, რომელიც გასცდა  ნაკადებს, კლდეებს, მთებს,  გასცდა დედამიწას, ჰორიზონტსა  და ადამიანებს. ამ ხედვაში იყო გამჭოლი შუქი და საოცარი სისწრაფე.  არც  ტვინს  შეუძლია  მიყვეს მას და ვერც გონება დაიტევს.  ეს იყო სუფთა  სინათლე,  უსწრაფესი, რომელმაც არ იცის წინააღმდეგობა.

გუშინ  სეირნობისას,   ამ ნათების მშვენიერება ხეებსა და ბალახზე ისეთი ინტენსიური იყო, რომ  სუნთქვა შემიკრა და სხეული დაასუსტა.

მოგვიანებით, უკვე დილით, საუზმისას, ეს კურთხევა ისე შემოიჭრა, როგორც დანა ჩაერჭობა  ხოლმე მსუბუქ მიწაში,  თავისი ძალითა და ღონით. ის მოვიდა როგორც გაელვება და ასევე სწრაფად გაუჩინარდა. 

გუშინ, შუადღის შემდეგ, პროცესი საკმაოდ ინტენსიური იყო; დღს დილას ცოთა სუსტია. სხეულში რაღაც სისუსტეა.

 

6 აგვისტო

 არც ისე კარგად, მაგრამ მაინც მეძინა, გაღვიძებისას მივხვდი,  რომ პროცესი  სულ გრძელდებოდა, უფრო მეტიც , ეს კურთხევა ყვაოდა. თითქოს მის ზემოქმედებას ვგრძნობდი. 

გაღვიძებისას ეს ძალა და ძლევამოსილება გადმოდიოდა, იღვრებოდა.  როგორც მდინარის ნაკადი გადმოსჩქეფს კლდიდან და მიწიდან. ამაში იყო უცნაური და წარმოუდგენელი ნეტარება, ექსტაზი, რომელსაც არავითარი საერთო არ ჰქონდა ფიქრთან და გრძნობასთან.

 ეს  ვერხვის ხეა, რომლის  ფოთლებიც  კრთიან ნიავის დაბერვაზე, და ამ ცეკვის გარეშე არ არის  სიცოცხლე.

 

7 აგვისტო

 საუბრის შემდეგ ძალიან დავიღალე, (შეხვედრა წინა  დღეს იყო) საღამოს სასეირნოდ გავედით.  მოკაშკაშე დღის შემდეგ ღრუბელი  გროვდებოდა და საღამოს  იწვიმებდა. ღრუბელი მთების თავზე იკრიბებოდა და  დინება დიდ ხმაურს გამოსცემდა. გზაზე მტვერი  იყო ავტომობილების გამო, მდინარეზე  ვიწრო,  ხის ხიდი იყო გადებული, ჩვენ ეს ხიდი გადავიარეთ და ბალახიან გზას ზევით გავუყევით, მწვანე ფერდობები ფერადფერადი  ყვავილებით იყო სავსე.

 გზად ძროხების სადგომს ჩავუარეთ, ცარიელი იყო, საქონელი  საძოვარზე  ყავდათ წაყვანილი  უფრო   მაღლა.   ადამიანების გარეშე, მჩქეფარე  დინების ხმის ფონზე საოცარი სიმშვიდე იყო. ჩუმად, სიმშვიდეში , ის მოვიდა, ისე ნაზად, რომ  ვერც მიხვდებოდი, ისე ახლოს დედამიწასთან, ყვავილებს შორის. ის იღვრებოდა, ფარავდა მიწას და ადამიანი მასში იყო, არა როგორც დამკვირვებელი, არამედ როგორც მისი საკუთრება. არ იყო არავითარი ფიქრი და გრძნობა – ტვინის სრული სიმშვიდე.  უცებ უბიწოება მოვიდა, ისეთი უბრალო, ისეთი ნათელი და ნატიფი.  ეს იყო უბიწოების მდელო,  სიამოვნებისა და ტკივილის გარეშე, ყოველგვარი წამების, იმედისა და  სასოწარკვეთის მიღმა. ის აქ იყო, და  ტვინსა და მთელს ადამიანურ არსებობას უბიწოს ხდიდა; ადამიანი მას ეკუთვნოდა, –   საზომისა და სიტყვების მიღმა, გონება  გამჭირვალეა, ტვინი ახალგაზრდა დროისმიღმიერი.

ეს  რაღაც პერიოდი გრძელდებოდა, უკვე გვიან იყო და უკან დაბრუნება მოგვიხდა.

დღეს დილით,  გაღვიძების მერე, ცოტა დრო დაჭირდა ამ  უსაზღვრობას  რომ  მოსულიყო,  ის მოვიდა და  ფიქრი და გრძნობა გაქრა. როდესაც კბილებს ვიხეხავდი, მისი ინტენსივობა იყო მძფრი და მკაფიო. ის ისევე  მოულოდნელად მიდიოდა, როგორც მოდიოდა,  არაფერს შეეძლო მისი შეკავება და არფერს შეულია მისი მოხმობა.

 პროცესი მძაფრი იყო, ტკივილი ბასრი.

 

8 აგვისტო

 რადგანაც წინა დღე ძალიან მომქანცველი იყო, გაღვიძებისას სიმშვიდე სუფევდა .  საოცარი სიჩუმე იდგა; დავჯექი, რათა ჩვეულებრივ მედიტაცია დამეწყო. მოულოდნელად, როგორც შორეულ ხმაურს გაიგებ ხოლმე, ეს  დაიწყო, მშვიდად, მსუბუქად და უცებ მთელი ძალით. ასე გრძელდებოდა ალბათ რამდენიმე წუთს .  ეს წავიდა, მაგრამ თავისი არომატი ცნობიერების სიღრმეებში დატოვა და მთელი ხედვა თვალებში.

საუბრის დროს ( ეს იყო მეშვიდე საუბარი, მიძღვნილი მედეტაციის არსს), დღეს დილას, ეს უსაზღვრობა თავისი  კურთხევით აქ იყო.  ამას ყველა თავის ინტერპრეტაციას გაუკეთებდა, რითიც მის აღუწერელ ბუნებას დაარღვედა. ნებისმიერი ინტერპრეტაცია ამახინჯებს. 

პროცესი მძაფრად მიდიოდა, სხეული ძალიან დასუსტდა. მაგრამ ამ ყველაფრის მიღმა არის სისუფთავე წარმოუდგენელი  მშვენიერების; ეს არ არის სილამაზე საგნის, რომელიც ფიქრმა, გრძნობამ, ან ვიღაც ოსტატის  ნიჭმა შექმნა, ის გავს მდინარეს, რომელიც მოედინება, კვებავს და ინდეფერნტული რჩება  გამოყენებისა და დაბინძურების მიმართ; ის არის სრული და მთლიანი თავისთავადობა.  ძალა, რომელსაც არავითარი ფასი არ აქვს ადამიანის სოცილური სრტუქტურისა   და ქმედებისთვის. მაგრამ ის აქ არის, უვნებო, უსაზღვრო, მიუწვდომელი. მისი წყალობით არსებობს ყოველივე.

  9 აგვისტო  

დღეს დილას, გაღვიძებისას, ისევ ვიგრძენი , რომ  ცარიელი  ღამე იყო;  ეს უკვე მეტისმეტი იყო სხეულისთვის, წინა დღის შეხვედრის მერე  ძალიან დაღლილი ვიყავი.  როგორც ყოველთვის,    ლოგინზე  ჯდომისას ,  სხეული  მშვიდად იყო;  ქვეყნიერებას  ეძინა, არ იყო არავითარი  ხმა და  დილა ღრუბლებით იყო დამძიმებული.  საიდანაც არ უნდა მოსულიყო ის ,  მოვიდა  მოულოდნელად და  ტოტალურად, ეს კურთხევა, მთელი თავისი ძალითა და ღონით. ის დარჩა, ავსებდა ოთახს და  ირგვლივ ყველაფერს, შემდეგ  კი მოულოდნელად წავდა და დატოვა განცდა სივრცის, რისი სიდიადეც სიტყვებით გამოუთქმელია.

 გუშინ  როდესაც ვსეირნობდი კლდეებს,  მდელოებსა  და ნაკადულებს შორის, საოცარი სიმშვიდისა და მშვენიერების ფონზე , ისევ ვიგრძენი ეს  უცნაური,  ღრმად შთამბეჭდავი  უბიწოება. ის მშვიდად , ყოველგვარი წინააღმდეგობის გარეშე შემოვიდა, გონების ყველა კუთხე კუნჭულში შეაღწია, და გაასუფთავა ის ყოველგვარი ფიქრებისა და გრძნობებიგან. ის ადამიანს ხდიდა ცარიელს და სავსეს. უცებ დრო გაჩერდა.  ყველა გრძნობდა მის მოსვლას. (სეირნობდა მეგობრებთან ერთად)

პროცესი მიდის,  შედარებით მსუბუქად და ღრმად.

 

10 აგვისტო

ძალიან  ძლიერი  წვიმა იყო,    მთაში მიმავალი  მოუკირწყლავი  გზის  ნაპირებზე,  მრგვალ ფოთლებს  სულ ჩამოერეცხა თეთრი მტვერი. ჰაერი მსუბუქი და ნაზი იყო, ასეთი სიმაღლისთვის არც ისე მძიმე; ის სასიამოვნო იყო, სუფთა, სველი მიწის სუნით გაჟღენთილი. გზას მივყვებოდი,     ვაცნობიერებდი   დედამიწის მშვენიერებასა და   ციცაბო ბორცვების  კონტურებს   საღამოს ცის ფონზე, მასიურ კლდოვან მთებს, თავისი ყინულოვანი და ფართო  თოვლიანი მინდვრებით , უამრავ ყვავილს მდელოზე .  ეს იყო უდიდესი სიმშვიდისა და სილამაზის საღამო. წყლის ნაკადი  წვიმის გამო აიმღვრა და გაჭუჭყიანდა; მთის წყლისთვის დამახასიათებელი გამჭირვალობა დაკარგა, მაგრამ  მალე ისევ ისეთი გახდება.

ნახევრად მძინარე, ყოველგვარი აზრის გარეშე, როდესაც მასიურ კლდეებს ვუყურებდი, თავისი ხვეულებით,  ფორმებითა და მბრწყინავი თოვლით,  უცებ გაჩნდა უზარმაზარი,  უსასრულო ღირსების ძალა და კურთხევა. მან მომენტალურად აავსო  ხეობა,  გონებას  არ გააჩნდა  საზომი;  ის იყო სიტყვებს მიღმა.  კვლავ მოვიდა უბიწოება.

 დილით ადრე, გაღვიძებისას, ის აქ იყო, და მედიტაცია უმნიშვნელო გახდა, ყველა ფიქრი მოკვდა, ყველა  შეგრძნება შეჩერდა; ტვინი აბსოლუტურად მშვიდი იყო. მისი აღწერა არ არის რეალური. ის აქ იყო, ხელშეუხებელი და შეუცნობელი.  ის არასოდესაა ისეთი, როგორიც იყო, მასში დაუსრულებელი სილამაზეა.

ეს საოცარი დილა იყო.  ასე გრძელდებოდა  მთელი  ოთხი თვე,  მიუხედავად გარემოებისა, და  სხეულის მდგომარეობისა . ის არასოდესაა ერთნაირი და მაინც ის სულ ერთნაირია; ის -ნგრევაა და უწყვეტი  ქმნადობაა. მისი ძალა და ძლევამოსილება ყოველგვარი სიტყვისა და შედარების მიღმაა. ის არასოდეს გრძლდება; ის – სიკვდილი და სიცოცხლეა.

 პროცესი საკმაოდ მძაფრი იყო, თუმცა ყველაფერი უმნიშვნელო იყო.

 

 11 აგვისტო

 (აქ იწყება უკვე დიდი ზომის ჩანაწერების წიგნი)

 მთის  ხმაურიან დინებასთან ,  მწვანე , მდიდარ მდელოებს შორის,  ბინდშემოპარული ცის ქვეშ, როდესაც ავტომობილში ვიჯექი, ეს  ხელუხლებელი უბიწოება , რომლის სიმკაცრეც- მშვენიერებაა, აქ იყო. ტვინი სრულიად მშვიდი იყო, და ის მას შეეხო. 

ტვინი იკვებება  რეაქციებითა და გამოცდილებით; ის ცხოვრობს გამოცდილებით. მაგრამ გამოცდილება ყოველთვის შეზღუდული და განპირობებულია;  მეხსიერება- ესაა  მექანიზმი ქმედების. გამოცდილების ,  ცოდნისა და მეხსირების გარეშე,  შეუძლებელია მოქმედება, მაგრამ ასეთი ქმედება არის ფრაგმენტული, ლიმიტირებული. ფიქრებისგან ორგანიზებული აზროვნება არასოდესაა სრული; იდეა –   მეხსირების გამოძახილია,  ის უნაყოფოა.  რწმენა , კი ფიქრების თავშესაფარია. ყოველგვარი გამოცდილება მხოლოდ აძლიერებს ფიქრს, ნეგატიურად თუ პოზიტიურად.

 განცდა   განპირობებულია გამოცდილებით, წარსულით. თავისუფლება – ესაა გონების დაცარიელება   გამოცდილებისგან.   როდესაც ტვინი აღარ იკვებება გამოცდილებით, მეხსირებით და ფიქრით, როდესაც ის კვდება განცდისთვის, მაშინ მისი მოქმედებაც  აღარაა ეგოცენტრული. მაშინ ის თავის საკვებს რაღაც სხვისგან იღებს. და სწორედ ასეთი კვება ხდის გონებას რელიგიურს.

  დილით ,  გაღვიძებისას, დამოუკიდებლად  ყოველგვარი მედიტაციის,  ყოველგვარი ფიქრით ან ილუზიით გამოწვეული გრძნობებისა,  ტვინის ცენტრში და მის მიღმა, ცნობიერების ცენტრში და მთელი არსების ცენტრში  იყო ინტენსიურად  მკაფიო სინათლე. ის აქ იყო, ყოველგვარი მოძრაობის გარეშე. ამ სინათლესთან ერთად იყო ის წარმოუდგენელი , გრძნობისა და ფიქრისთვის მიუწვდომელი ძალა  და მშვენიერება. 

 დღის მეორე  ნახევარში, პროცესი საკმაოდ მძაფრი იყო.

 

 

 12 აგვისტო

 გუშინ  ხეობაში სეირნობისას,  ღრუბლებით დაფარულ მთებს შორის, დინებასთან ახლოს, რომელიც ისე ხმაურობდა, როგორც არასოდეს, საოცარი სილამაზის შეგრძნება იყო. იმიტომ არა, რომ, მდელო, ფერდობი ან ფიჭვები შეიცვალა,  არა, უბრალოდ სინათლე იყო სხვა, უფრო მსუბუქი, კაშკაშა , თითქოს ყველაფერში აღწევდა და  ჩრდილს არ ტოვებდა. გზას მაღლა მივუყვებოდით და შეგვეძლო  დაბლა, მწვანე საძოვრებით გარშემორტყმული ფერმისთის გვეცქირა. ეს იყო მწვანე მდელო,  მდიდარი უხილავი ბალახით, მაგრამ ეს ფერმა თავისი მწვანე საძოვრებით თითქოს  მთელს დედამიწას და მთლ კაცობრიობას მოიცავდა. ეს იყო აბსოლუტურად დასრულებული. ეს იყო დასრულებული სილამაზე, რომელიც არც ფიქრისა და არც გრძნობის მიერ არაა შელახულა. მშვენიერება სურათის, სიმღერის, ან შენობის ადამიანის ხელითაა შექმნილი, ის შეიძლება შეადარო რამეს, აკრიტიკო, დაამატო  რამე ან დაასრულო. მაგრამ ეს სილამაზე არ იყო ადამიანის ხელით შექმნილი, მან  რომ იარსებოს,  ყველაფერი,  რაც ადამიანის ხელს შეუქმნია, სრულიად უნდა უარყო. მისთვის აუცილებებლია ტოტალური  უბიწოება, ტოტალური ასკეტიზმი, არა ფიქრისგან მოტანილი უბიწოება, ან    მსხვერპლშეწირვით  მიღწეული  ასკეტიზმი. როდესაც ტვინი, გათავისუფლდება დროისგან,   მისი რეაქციები სრულიად გაქრება, და  გახდება აბსოლუტურად მშვიდი,  ესა მკაცრი უბიწოება მაშინ   დაისადგურებს.

გათენებამდე  ძალიან ადრე გამეღვიძა, როდესაც ჰაერი ძალიან მშვიდია და დედამიწა მზის ამოსვლას ელოდება. გამეღვიძა  სპეციფიკური,  უცნაური   სიცხადითა და დაჟინებულობით, რომელიც სრულ ყურადღებას ითხოვდა. სხეული სრულიად უძრავი იყო, უმოქმედობა სადაც არ არის არავითარი იძულება ან დაძაბულობა.  თავის შიგნით რაღაც უცნაური ხდებოდა, ეს რაღაც სპეციფიური ფენომენია.

 დიდი ფართო მდინარე , წყლის დიდი მასით , მაღალი, პრიალა გრანიტის კლდეებს შორის მოედინებოდა. მდინარის ორივე მხარეს იყო პრიალა, მბრწყინავი გრანიტი, სადაც არაფერი იზრდებოდა, არც ერთი ბალახი; არაფერი არ იყო, გარდა  ფრიალა და ციცაბო თვალუწვდენელი  კლდეებისა.  მდინარე უშფოთველად მიედინებოდა, მდუმარე, გულგრილი, დიდებული. ეს რეალურად ხდებოდა, ეს არ იყო სიზმარი, ჩვენება ან სიმბოლო რისი ინტერპრეტაციაც შესაძლებელია. ის აქ იყო, ეჭვს გარეშეა, და ის არ იყო  წარმოსახვის ნაყოფი. ის ზედმეტად დიდი და რეალური იყო, იმისათვის რომ  ფიქრს გამოეგონებინა.

 სხეულის უძრაობა და ეს უზარმაზარი  მდინარე, რომელიც ტვინის პრიალა გრანიტის  კედლებს შორის მოდიოდა, ნახევარი საათიდან  ერთ  საათამდე გაგრძელდა. ღია ფანჯრიდან თვალებს განთიადის დანახვა შეეძლოთ. არავითარი ეჭვი არ იყო , რომ ეს რეალურად ხდებოდა. საათნახევარი სრული  ყურადღება იყო , ყოველგვარი ძალისხმევის გარეშე. სრულიად მოულოდნელად  ეს შეწყდა და დღე დაიწყო.

ამ დილას კურთხევა ოთახს ავსებდა. ძლიერი წვიმა იყო,  მაგრამ მოგვიანებით გამოიდარა.

პროცესი თავისი წნევებითა და ტკივილით მსუბუქად მიდის.

 

 13 აგვისტო

როგორც   გზ,ა რომელიც მაღლა მთაში მიემართება, თავისთავში ვერ მოიცავს მთელ მთას, ისე უსაზღვრობა არ არის სიტყვა.  და მაინც, მაღლა მთაში ასვლისას, ფერდობის ძირში გამოსულ  ნაკადულთან  ერთად, ეს საოცარი, უსახელო უსაზღვრობა აქ იყო, გონება და გული ავსილი იყი მისით, წყლის ყოველი წვეთი, ფოთოლსა თუ ბალმახზე მისით ანათებდა.

მთელი ღამე და მთელი დღე წვიმდა, მძიმე ღრუბელი იყო, ახლა კი მაღალ ფერდობებზე მზე გამოჩნდა და  მწვანე, გადარეცხილ,  ყვავილებით სავსე მდელოებზე ჩრდილი გაწვა. ბალახი ძალიან სველი იყო, და  მთებს მზე  ანათებდა.  მივუყვებოდით ამ ბილიკს და   ეს იყო  მშვენიერება,  და   საუბარი ახლა ან მერე , თითქოს  ვერანაირად (აქ სიტყვა დაკარგულია)  ამ სინათლის სილამაზეს ან უბრალოდ მშვიდობას , რომელიც აქ სუფევდა.  ამ უსაზღვრობის კურთხევა აქ იყო, და აქ იყო სიხარულიც.

 დღეს დილას,  გაღვიძებისას ეს მიუწვდომელი  ძალა რომლის  სიძლიერეც კურთხევაა, აქ იყო, ის იგრძნობოდა, და ტვინი მას აღიქვავდა ყოველგვარი რეაქციების გარეშე. ეს ძალა  ცას საოცრად სუფთას ხდიდა და პლეადებს  ენით აღუწერლად  ლამაზს.  თოვლიანი მთების თავზე ამომავალი მზე,   სამყაროს სინათლე იყო.

 საუბრისას (ეს იყო ბოლო საუბარი, რელიგიური გონების შესახებ) ის ა ქ იყო,  მიუწვდომელი და სუფთა, შუადღის შემდეგ  ის ელვისებური სისწრაფით ოთახშიც მოვიდა და წავიდა. მაგრამ რაღაც დონეზე ის მუდამ აქ არის, თავისი უცნაური უბიწოებით, თვალისთვის შეუმჩნეველი.

 პროცესი საკმაოდ მძაფრი იყო, როგორც გასულ ღამეს, ისე ახლა, როდესაც ამას ვწერ.

 

 14 აგვისტო

 მიუხედავად იმისა, რომ,  წუხანდელი საუბრისა და ხალხთან შეხვედრის   გამო, დილით სხეული   ძალიან სუსტი იყო,   ავტომობილში,  ფართოდ  გაშლილი ხის ქვეშ, მიდიოდა რაღაც უცნაური  ღრმა მოქმედება.  ეს ის ქმედება არ არის ,  რომელსაც ტვინი თავისი ჩვეული რეაქციით გაიგებს, ან ფორმულირებას გაუკეთებს, ეს მისი შესაძლებლობების მიღმა იყო. მაგრამ ეს იყო მოქმედება, შიგნით ძალიან ღრმად, და ის ნებისმიერ წინააღმდეგობას ლახავდა.  თუმცა შეუძლებელია მისი ბუნება აღწერო,  ან  ხასიათი მისი ქმედების,  როგორც ღრმა მიწისქვეშა წყლები, რომლებიც გზებს ზევით იკვლევენ , ეს მოქმედება უფრო ღრმად იყო ვიდრე  ყველა ცნობიერება. 

ტვინის მგრძნობელობის ზრდას შევიგრძნობ, ფერი, ფორმა, ხაზი, საგნების საერთო ფორმები – ეს ყველაფერი გახდა ინტენსიური და საოცრად ცოცხალი. ჩრდილებს, როგორც ჩანს საკუთარი ცხოვრება აქვთ, ცხოვრება დიადი  სიღრმისა  და სისიუფთავის. მშვენიერი, წყნარი საღამო იყო; ფოთლებს შორის ქარი დაჰქროდა,  ვერხვის ფოთლები თრთოდნენ და ცეკვავდნენ.  მაღალი და სწორი მცენარე, თეთრი ყვავილებით, რომლებსაც ღია ვარდისფერი დაჰკრავდათ, მთის დინებასთან ამოსულიყო, როგორც მცველი.  დინება ჩამავალი მზის ფონზე ოქროსფერი იყო, ხეები ღრმა მდუმარებაში იყვნენ; თითქოს გავლილი მანქანაც ვერ აწუხებდა მათ. თოვლით დაფარული მთები ღრმად იმალებოდნენ ბნელ, მძიმე ღრუბლებში, მდელოები იცნობდნენ უბიწოებას.

 გონება შორს იყო ყოველგვარი  განცდებისგან  და  მედიტაციაში მყოფი ჩუმად იყო.

 

15აგვისტო

 დინების გასწვრივ სეირნობისას, ღრუბლებით დაფარული მთების ძირში, ინტენსიური მდუმარების წუთები იყო, მსგავსად, გაფანტულ ღრუბლებს შორის,  ლურჯი ცის მბრწყინავი ლაქებისა. ცივი და ნესტიენი საღამო იყო, ქარი ჩრდილოეთიდან უბერავდა. შემოქმედება  – ეს არ არის ნიჭიერი, ტალანტით დაჯილდოებული ხალხისთვის, მათ იციან მხოლოდ კრეატიულობა , მაგრამ არა შემოქმედება. შემოქმედება – ფიქრისა და ფორმის მიღმაა, სიტყვისა და გამოხატვის მიღმა. მას ვერ გადმოსცემ,  შეუძლებელია  მისი ფორმულირება, სიტყვებით გადმოცემა. მისი შეგრძნება შესაძლებელია მხოლოდ  სრული ცნობიერებით. შეუძლებელია ის გამოიყენო და გასაყიდად დადო, ივაჭრო და გაყიდო.

 ტვინს, მთელი  თავისი მრავალფეროვანი რეაქციებით, ამის გაგება არ შეუძლია. ტვინს არ შეუძლია მას შეეხოს.  ის  სრულიად უუნაროა. ცოდნა ხელისშემშლელია და თვით-შემეცნების გარეშე  ქმნადობა არ იქნება. ინტელექტი, ეს  ტვინის მკვეთრი ინსტრუმენტი, ვერანაირად ვერ  მიუახლოვდება მას. მთელი ტვინი, თავისი ფარული, საიდუმლო მოთხოვნილებებითა და მისწრაფებებით, მრავალფეროვანი ეშმაკური სათნოებებით, სრულიად მშვიდი და მდუმარე უნდა იყოს,  ფხიზელიც და  ჩუმიც.  შემოქმედება ეს არ არის პურის გამოცხობა  ან  ლექსების წერა. ტვინის მთელი მოქმედება   ადვილად  და ნებაყოფლობით, კონფლიქტისა და ტკივილის გარეშე,  უნდა შეჩერდეს.   კონფლიქტისა და იმიტაციის ჩრდილიც  არ უნდა იყოს.  

მაშინ არსებებს ეს საოცარი მოქმედება, რასაც შემოქმედება ქვია.  ის არსებობს , მხოლოდ სრულ, აბსოლუტურ  უარყოფაში.  ეს  ვერ მოხდება დროთა განმავლობაში და ვერც სივრცე ვერ დაფარავს მას. აუცილებელია   სრული  სიკვდილი, ტოტალური განადგურება, რათა ეს  იყოს.

 დილით გაღვიძებისას, შინაგანად  და  გარეგნულად  სრული მდუმარება იყო. სხეული და  ტვინი,  რაც იზომება  და იწონება  სრულიად უძრავი იყო, თუმცა ორივე ცოცხალი და ძლიერ სენსიტიური. და ისე  მშვიდად, როგორც განთიადი  მოდის,  ის მოვიდა,  სადღაც შიგნით, დიდი სიღრმეებიდან, ეს ძალა, თავისი ენერგიითა  და სისუფთავით. თითქოს მას არც ფესვები ქონდა, არც მიზეზი, და მაინც ის აქ იყო, ინტენსიური და მყარი,  თავისი მიუწვდომელი სიმაღლითა და სიღრმით. რაღაც დროის განმავლობაში, თუ საათის მიხედვით ვიმსჯელებთ, ის აქ იყო, მერე  კი წავიდა, როგორც ღრუბელი მთის უკან. 

ყოველთვის არის რაღაც „ახალი“ ამ კურთხევაში.  „ახალი“  ხარისხი, „ახალი“ არომატი, და მაინც, ის უცვლელია.  ის აბსოლუტურად შეუცნობელია.

 რაღაც პერიოდი პროცესი მძაფრი იყო; ეხლა ის მსუბუქ ფორმებში მიდის. ყველაფერი ძალიან უცნაური და არაპროგნოზირებადია.

 

16 აგვისტო

 ორ უსასრულო,  უზარმაზარ ღრუბელს შორის,   სუფთა და საოცრად ლურჯი,  ნაზი და გამჭირვალე ლურჯი ცა ლაქასავით მოჩანდა.  სულ მალე ის  შთაინთქმებოდა  და აღარასოდეს იარსებებდა.  ასეთ ლურჯ ცას ვეღარასოდეს ნახავდი.  თითქმის მთელი ღამე და მთელი დილა წვიმდა, მთებსა და  მაღლა გორებზე ახალი თოვლი იდო. მდელოები ისეთი  მწვანე და მკაფიო იყო, როგორც არასოდეს,  მაგრამ  ლურჯი ცის ეს პატარა ლაქა აღარასოდეს იარსებებს.  ამ ლაქაში იყო სინათლე ყველა ზეცის და ყველა ცის. სანამ  ვუყურებდი,  მან ფორმის შეცვლა დაიწყო, ღრუბლები ჩქარობდნენ მის დაფარვას, და არც ისე კარგად მოჩანდა. ის გაქრა ,  და აღარასოდეს დაბრუნდებოდა. მაგრამ მას ხედავდნენ, და მისი საოცრება რჩებოდა.

იმ წუთებში,  როდესაც დივანზე ვიწექი, და  ღრუბლები იმპყრობდნენ  ამ სილურჯეს, სრულიად მოულოდნელად მოვიდა ეს კურთხევა თავისი სისუფთავითა და უბიწოებით. ის მოვიდა  სიჭარბით და ოთახს ავსებდა, სანამ  ოთახი და გული შეძლებდნენ მის დატევას. მისი ინტენსივობა  განსაკუთრებით  დაუძლეველი და გამსჭვალავი იყო, და მისი მშვენიერება მიწას მოედო. მზე ანათებდა  ლაქებს  კაშკაშა ბალხზე  და მუქი ფიჭვები მშვიდი და ინდეფერნტული იყვნენ.

 დღეს დილას , ძალიან ადრე, განთიადამდე ალბათ  2 საათით ადრე  გავიღვიძე,  თვალებს ძილის შეგრძნება არ ქონდათ, უსასრულო  სიხალისე შევიგრძენი; მას არ ქონდა მიზეზი, არც სენტიმენტალობა, არც ემოციური ექსტრავაგანტულობა და  ენთუზიაზმი არ იდგა მის უკან.  ის ისეთი ნათელი იყო, უბრალო, მხიარული, შეურყვნელი,  ხელუხლებელი,  მდიდარი და სუფთა. მის უკან არ იდგა არავითარი ფიქრი ან საფუძველი,  მისი გაგება შეუძლებელია რადგანაც მას არ აქვს მიზეზი. ეს სიხალისე საკუთარი არსებობიდან მოდიოდა და ეს არსებობა  უკიდურესად ცარიელი იყო. როგორც წყლის ნაკადი,  რომელიც მთის ფერდობებზე მოედინება ,  ბუნებრივი და ენერგიული, ეს სიხარულიც , მომავალი არსაიდან და მიმავალი  არსად,  დიდი სიუხვით იღვრებოდა,  მაგრამ გული და გონება არასოდეს იქნება ისეთი როგორც ადრე.  შეუძლებელია ამ სიხალისის ხარისხის გაცნობიერება,  ის მოდის და  მისი ბუნება, ალბათ დროთა განმავლობაში იჩენს თავს, თუმცა დრო მას ვერ გაზომავს. დრო არარაობაა და მას არ შეუძლია აწონოს სიუხვე.

 სხეული ძალიან ცარიელი და სუსტი იყო,   გასულ ღამესა და დილას  პროცესი საკმაოდ მძაფრი იყო,  თუმცა დიდხანს არ გაგრძლდა.

 

17 აგვისტო

 ღრუბლიანი, წვიმიანი დღე იყო, ძლიერი და ცივი ჩრდილო დასავლეთის ქარით. გზას ჩანჩქერისკენ მივუყვებოდით, სწორედ აქედან მოედინებოდა ეს  ხმაურიანი ნაკადი. ხალხი ძალიან ცოტა იყო, ავტომობილიც აქა იქ გაივლიდა, დინება  ჩვეულებრივზე სწრაფი იყო. ჩვენ მაღლა მივუყვებოდით გზას, ქარი ზურგიდან გვიბერავდა; ვიწრო ხეობა ფართოვდებოდა და წვანე ხასხასა საძოვრებზე მზის ლაქები გამოჩნდა. ისინი (ხალხი მუშაობდა) გზას აფართოებდნენ, როდესაც მივუახლოვდით, მოგვესალმნენ,  მეგობრულად გაგვიღიმეს და იტალიურად რამოდენიმე სიტყვა გვითხრეს. ისინი მთელ დღეებს შრომობდნენ, თხრიდნენ, ქვებს იღებდნენ,  და თითქოს წარმოუდგენელი იყო ,მათ სიცილი  კიდევ რომ შეეძლოთ. მაგრამ  ისინი იცინოდნენ და კიდევ უფრო შორს, ფარდულის ქვეშ  თანამედროვე მანქანით ჭრიდნენ ხეებს, ბურღავდნენ ხვრელებს  და  უზორებს აკეთებდნენ.  ხეობა უფრო და უფრო იშლებოდა, შორს სოფელი მოჩანდა , უფრო შორს კი  კლდიანი და ყინულოვანი მთიდან გადმოსული ჩანჩქერი.

 უფრო ვგრძნობდი, ვიდრე ვხედავდი  მიწისა და  დაღლილი ხალხის, სწრაფი ჩანჩქერისა და  მშვიდი მდელოს   სილამაზეს. უკან გზაზე, სახლიდან არც ისე შორს,  მთელი ცა მძიმე ღრუბლებით დაიფარა და ჩამავალმა მზემ უცებ  მაღალი კლდოვანი  მთის მწვერვალები გაანათა.   მწვერვალებზე  მზის ეს ლაქები,  ავლენდა  სილამაზისა  და გრძნობის ისეთ სიღრმეს,  რომლსაც ვერანაირი ქანდაკება და სურათი ვერ გადმოსცემს.  თითქოს ეს კლდეები საკუთარი შინაგანი სინათლით ანათება, უშფოთველი და ჩაუმქრალი.  ასე დასრულდა დღე.     
მეორე დილით ადრე,  გაღვიძებისას, გავაცნობიერე წინა საღამოს  სიდიადე და მშვენიერება, რომელიც  უკვე აქ იყო . ცნობიერებას არ შეუძლია დაიტიოს უბიწოების უსაზღვრობა; მას შეუძლია მიიღოს ის, მაგრამ ვერ მიყვება მას და ვერც მის კულტივირებას მოახდენს.  მთელი  ცნობიერება უნდა იყოს აბსოლუტურად მშვიდი, არ სურდეს, არ ეძებდეს, არ მიყვებოდეს.   ცნობიერება  ტოტალურად მშვიდი უნდა იყოს, და მხოლოდ მაშინ შეიძლება მოვიდეს ის, რასაც არც დასასრული აქვს და არც დასაწყისი.

მედიტაცია არის ცნობიერების დაცარიელება, არავითარი მიღება, არამედ სრული გათავისუფლება ამ მისწრაფებებისგან.  უნდა იყოს სიჩუმის სივრცე,   შექმნილი არა ფიქრისა და მისი მოქმედებებისგან, არამედ სივრცე, რომელიც ჩნდება სრული უარყოფისგან და ნგრევისგან, როდესაც აღარაა ფიქრი და მისი პროექცია. მხოლოდ ამ სიცარიელეშია შესაძლებელი შემოქმედება.

 დილით ადრე გაღვიძებისას, მშვენიერება ამ  ძალის, თავისი უბიწოებით აქ იყო, შინაგანი სიღრმეებიდან  გონების ზედაპირზე მიდიოდა. მას ქონდა  თვისება უსასრულო მოქნილობის, მაგრამ ვერაფერი ვერ მისცემდა მას ფორმას, ვერ შეცვლიდა,   ვერ  დაუქვემდებარებდი ვერანაირ ყალიბს. მას ვერ დაიჭერ სიმბოლებითა და სიტყვებით. თუმცა ის აქ იყო, უსასრულო, ხელშეუხებელი. ყველა მედიტაცია  ცარიელი და სულელური  ჩანდა. რჩებოდა მხოლოდ ის, და გონება მშვიდი იყო.

 დღის  განმავლობა,  უცნაურ წუთებში,  ეს კურთხევა მოდიოდა და მიდიოდა.

 სურვილს და თხოვნას  არავითარი აზრი არ აქვს. პროცესი მშვიდად მიდის.

 

 18 აგვისტო

თითქმის მთელი ღამე წვიმდა და  საკმაოდ აცივდა. მთებსა და მწვერვალებზე  დიდი თოვლი იდო, გამჭოლი ქარი უბერავდა. მწვანე მდელოები საკმაოდ მკაფიო იყო, და სიმწვანეც  გასაოცარი .  მთელი დღე წვიმდა,  მხოლოდ საღამოსკენ დაიწყო გამოდარება და მთებს შორის მზე გამოჩნდა. ჩვენ ბილიკზე ვსეირნობდით, რომელიც ერთი სოფლიდან მეოერისკენ მიდიოდა,  ეს გზა ფერმას უვლიდა  მდიდარი მწვანე მდელოების გასწვრივ. ძელები, რომლებზეც მძიმე კაბელი იყო გაბმული, საღამოს ცის ფონზე შემაძრწუნებლად გამოიყურებოდნენ.  ამ უზარმაზარი  ფოლადის კონსტრუქციის ყურებისას, ცაზე მოფანტული ღრუბლების ფონზე, საოცარი ძალა და სილამაზე იგრძნობოდა. ხის ხიდზე გადასვლისას,  ნაკადი  ადიდებული იყო  ამდენი წვიმისგან, სწრაფად მიედინებოდა, ისეთი ენერგიითა და ძალით, რაც მთის ნაკადს ახასიათებს. ვუყურებდი დინებას ზევიდან ქვევით, კლდეებსა და ხეებს შორის მოქცეულ ვიწრო კალაპოტში და ვგრძნობდი  დროის მოძრაობას, წარსულს, აწმყოსა და მომავალს; ეს ხიდი იყო აწმყო, და მთელი ცხოვრება მოძრაობდა და ცხოვრობდა ამ აწმყოს შედეგად.

 ამ ყველაფრის მიღმა,  წვიმისგან გადარეცხილი და ატალახებული  ბილიკის მიღმა, იყო რაღაც სხვა, სამყარო, რომელსაც ვერასოდეს ვერ შეეხება ადამიანის ფიქრი, თავისი ქმედებებითა  და დაუსრულებელი სევდით. ეს სამყარო არ იყო იმედის ან რწმენის. იმ მომენტში ეს ბოლომდე ვერ ცნობიერდებოდა, ბევრი სხვა რამ იყო დასაკვირვებელი, შესაგრძნობი და აღსაქმელი; ღრუბლები,  მკრთალი ცისფერი ცა მთებს მიღმა და მზე  მათ შორის, საღამოს შუქი ცქრიალა მდელოებზე, ძროხების სადგომის სუნი და  წითელი ყვავილები ფერმის გარშემო. ეს სხვა აქ იყო, ყველაფერს ფარავდა,ისე, რომ,  თვით ყველაზე მცირედსაც კი არ ტოვებდა, და როდესაც უკვე ლოგინში ვიწექი, ფხიზელი, ის მოვიდა, გადმოიღვარა და გული და გონება აავსო. მაშინ გავაცნობიერე ეს ნატიფი სილამაზე, მისი ვნება და სიყვარული. არა ის სიყვარული, რომელიც  მოქცეულია   ფორმაში,  გამოწვეული სიმბოლოებით, სურათებითა და სიტყვებით. არა ის სიყვარული, რომელიც გახვეულია შურსა და ეჭვიანობაში, არამედ  სიყვარული, რომელიც არსებობს ფიქრებისა და გრძნობებისგან დამოუკიდებლად, რომელიც თავადაა  გლუვი მოძრაობა, მარადისობა. ამის მშვენიერება აქ არის, თავდავიწყების ვნებით.  არ იარსებებს ამ მშვენიერების ვნება, თუ არ იქნება  ასკეტიზმი(სიმკაცრე). ასკეტიზმი არ არის საგანი  გონების, მსხვერპლშეწირვით, დათრგუნვითა და დისციპლინით მიღებული. ეს ყველაფერი ბუნებრივად უნდა შეჩერდეს, არავითარი აზრი ამას ამ  „სხვისთვის“ არ აქვს. ის მოვიდა, გადმოიღვარა თავისი აღუწერელი სიუხვით. ამ სიყვარულს არ ჰქონდა არც ცენტრი, არც პერიფერია, ეს ისეთი სრული იყო, ისეთი უძლეველი, რომ არ ჰქონდა ჩრდილი და ამიტომაც ნებისმიერ მომენტში ადვილად დაიმსხვრეოდა.

 ჩვენ ყოველთვის გარედან  ვიყურებით შიგნით. ერთი ცოდნიდან გადავდივართ შემდეგ ცოდნაზე, სულ ვამატებთ,   ამოღება და  თავიდან მოშორებაც კი, ახალ   დამატებას ნიშნავს. ჩვენი ცნობიერება შედგება ათასი მოგონებისა  და ცოდნისგან;  ცოდნა   მოცახცახე ფოთლის, ყვავილის,  იმ ადამიანის, გამვლელის, ბავშვის, რომელიც მინდორზე დარბის, მთებისა და დინების, მუქი წითელი ყვავილების და  საღორის ცუდი სუნის. გამომდინარე ამ მოგონებებიდან და ცოდნიდან,  გარეგნული რეაქციებით ვცდილობთ ჩავწვდეთ  შინაგან სიღრმეებს, ღრმა მოტივებსა და სურვილებს. ვცდილობთ  გონების უსასრულო  სიღრმეების შეცნობას,  მთელი ეს პროცესი გამოწვევებისა და პასუხების,  მოძრაობა  გამოცდილებისა და ცოდნის  ფარული თუ ღია ქმედების, ეს არის დროში დაჭერილი ცნობიერება.

 თასი არ არის მარტო ფორმა, ფერი ან დიზაინი, ის სიცარიელეცაა შიგნიდან. თასი –  ეს  ფორმაში მოქცეული სიცარიელეა, და რომ არა ეს სიცარიელე არც თასი იქნებოდა და არც ფორმა. ჩვენ ვიცნობთ  ცნობიერებას გარეგნული ნიშნებით,  თავისი შეზღუდულობით, სიმაღლითა და სიღრმით, ფიქრებითა და გრძნობებით.  ეს ყველაფერი ცნობიერების გარეგნული ფორმაა და გარედან ვცდილობთ ჩავწვდეთ შინაგანს,  შესაძლებელია კი ეს? არავითარი მნიშვნელობა  არ აქვს თეორიებსა და სპეკულაციებს, ისინი  სინამდვილეში აფერხებენ  აღმოჩენებს. გარედან ვცდილობთ ჩავწვდეთ შინაგანს, ნაცნობიდან ვცდილობთ გავიგოთ უცნობი. შესაძლებელია გარეგნულიდან შინაგანის შეცნობა? ინსტუმენტი რომელიც იკვლევს გარედან ჩვენ ვიცით, მაგრამ  არსებობს კი ისეთი ინსტრუმენტი, რომელიც  უცნობიდან  ნაცნობს გამოიკვლევს? არსებობს? და როგორ შეიძლება ის არსებობდეს?  ის ვერ იქნება, და თუ ის არსებობს, ის შეცნობადია, და თუ შეცნობადია, მაშინ ის ნაცნობის არეალის ფარგლებშია.

 ეს უცნაური კურთხევა როცა უნდა მაშინ  მოდის, მაგრამ ყოველ მის მოსვლაზე, ძალიან ღრმად, შიგნით ხდება ტრანსფორმაცია; ის არასოდესაა ერთი და იგივე.

პროცესი გრძელდება – ხან მსუბუქად ხან მძაფრად.

 

19 აგვისტო

 არაჩვეულებრივი დღე იყო, უღრუბლო, დღე ჩრდილებისა და შუქის; ძლიერი წვიმების მერე,  კრიალა  და  გამჭირვალე ცისფერ ცაზე  მზე ანათებდა.  მთები თავისი თოვლით ისე ახლოს იყო, გეგონებოდა შეეხებოდი;  ისინი  ცის ფონზე მკაფიოდ მოსჩანდნენ.  ნათელი, კაშკაშა   მდელო მზეზე ბრწყინავდა, ყოველი ბალახი საკუთარ ცეკვას ცეკვავდა,  ფოთლები  მძიმედ მოძრაობდნენ. ხეობა  ბრწყინავდა და თითქოს იცინოდა;  ეს საოცარი დღე იყო ათასი ჩრდილით.

 ჩრდილები უფრო ცოცხალია, ვიდრე რეალობა;  ჩრდილები უფრო ღრმაა, გრძელი, მდიდარი;  თითქოს მათ თავისი ცხოვრება აქვთ, დამოუკიდებელი და დაცული. მათ მიზიდულობაში რაღაც  სიამოვნებაა. სიმბოლო უფრო მნიშვნელოვანი ხდება, ვიდრე რეალობა.  სიმბოლო იძლევა თავშესაფარს, და ძალიან ადვილია მასში კომფორტის პოვნა.  მასთან იმას გააკეთებ  რაც მოგინდება, ის არასოდეს შეგეწინააღმდეგებათ, ის არასოდეს შეიცვლება;  ის  შეგიძლიათ დაფაროთ გირლანდებით ან ფერფლით. საოცარი კმაყოფილებაა  მკვდარ საგნებში, სურათებში, დასკვნებსა და სიტყვებში. ისინი მკვდარია, წარსულიდან მოხმობილი,  და აქ არის  სიამოვნება გუშინდელი სურნელის. ტვინი  მუდამ გუშინდელია და დღევანდელი დღეც გუშინდელის აჩრდილია, და მომავალიც ამ აჩრდილის გაგრძელებაა; თუმცა ცოტათი შეცვლილა , მაგრამ მას გუშინდელი სურნელი ასდის. ამიტომ ტვინი  ცხოვრობს და მას თავისი ჩრდილი აქვს, მთელი მისი ცხოვრება ჩრდილია, ასე უსაფრთხო და კომფორტულია.

 ცნობიერება  ყოველთვის მიმღებია, აგროვებს   და შემდეგ ამ  მოგროვილიდან ინტერპრეტირებს; იღებს, აგროვებს, განიცდის, გამომდინარე აქედან , განსჯის, კომპილირებს, მოდიფიკაციას უკეთებს. ის იყურება არამარტო თვალებისა და ტვინის მეშვეობით, არამედ ამ  ბეგრაუნდის საშუალებითაც. ცნობიერება ჩნდება რათა  მიიღოს და ამ მიმღეობით ის ცხოვრობს.  მან თავის სიღრმეებში ის შეინახა რაც საუკუნეების  მანძილზე მიიღო, – ინსტინქტები, მოგონება, დამცველი მექანიზმები, – ამატებს და ამატებს, გამორიცხავს მხოლოდ იმიტომ  რომ ისევ მიიღოს. ეს ცნობიერება გარეთ მხოლოდ იმის გამო იყურება, რომ აწონოს, დააბალანსოს და  მიიღოს. და როცა ის შიგნით იყურება, ეს მაინც გარეთ მიმართლი ხედვაა – რათა აწონოს, დააბალანსოს და მიიღოს. შინაგანი გაშიშვლების პროცესი დამატების კიდევ ერთი ფორმაა. ეს პროცესი კი  დროისგან განპიროებებული მიდის და მიდის, ტკივილით, წამიერი სიხარულითა და  მწუხარებით.

 უყურო, ხედავდე და გესმოდეს იმ ცნობიერებით –  მოქმედებით,   რომელშიც არ არის მიღება , არის სრული, ტოტალური თავისუფლება.

 ასეთ მოქმედებას არა აქვს ცენტრი, წერტილი, დიდი თუ მცირე, საიდანაც ის მოდის; აქედან გამომდინარე ის მოქმედებს ყველა მიმართულებით, ყოველგვარი დროის სივრცის ბარიერების გარეშე. ასეთ მოძრაობაში სმენა არის მთლიანი და ხედვა არის სრული, ეს მოქმედება არის არსი ყურადღების.  ყურადღებაში ჩართულია  ყველანაირი გაფანტულობა (ყურადღების გადატანა), იმიტომ რომ,  არ არის არავითარი გაფანტულობა.  მხოლოდ კონცენტრაციამ იცის ყურადღების გაფანტვის კონფლიქტი. ყველა ცნობიერება არის ფიქრი, გამოხატული ან გამოუხატავი, ვერბალური, ან ჯერ კიდევ სიტყვების ძიებაში; ფიქრი როგორც გრძნობა და გრძნობა როგორც ფიქრი. ფიქრი არასოდესაა მშვიდი, რეაქცია, რომელიც გამოხატავს თავისთავს – ეს ფიქრია, და ფიქრი უფრო და უფრო ზრდის  რეაქციას. სიყვარული, ჯერ კიდევ ფიქრის არეალის შიგნითაა.  არსებობს კი სიყვარული და მშვენიერება  ფიქრის შეზღუდულ არეალში? არის მშვენიერება , როდესაც არის ფიქრი? ის სილამაზე და სიყვარული, რომელსაც ფიქრი იცნობს, სიმახინჯისა და სიძულვილის საწინააღმდეგოა.  სილამაზეს არ  ყავს მოწინააღმდეგე ისე როგოც სიყვარულს.

 ხედვა    ფიქრის, სიტყვისა და მეხსიერების  გამოძახილის  გარეშე, აბსოლუტურად განსხვავდება ხედვისგან,  რომელსაც ახლავს ფიქრები და გრძნობა. იმას, რასაც ფიქრით ხედავთ, ზედაპირულია; ეს არის მხოლოდ ნაწილობრივი, და ამიტომ საერთოდ არაა ხედვა. ხედვა ფიქრების გარეშე – აბსოლუტური ხედვაა. ხედავდე ღრუბელს  მთების თავზე ფიქრისა და მისი რეაქციის გარეშე, არის სასწაული სიახლის. ეს არ არის რაღაც „მშვენიერი“ ეს არის აფეთქება   თავის უსაზღვრობაში; ეს ისაა, რაც არც ყოფილა და არც იქნება.  რომ დაინახო, მოისმინო, ცნობიერება სრულიად მშვიდი უნდა იყოს, მხოლოდ  მაშინ იქნება ეს გამანადგურებელი შემოქმედება. ეს  ცხოვრების სისავსეა და არა ფრაგმენტი მთელი ფიქრის. აქ არ არის მშვენიერება, არამედ მხოლოდ ღრუბელი მთის ზემოთ, და ეს არის შემოქმედების აქტი.

ჩამავალი მზე მთის მწვერვალებს ეხებოდა, ბრწყინვალეს და თვალწარმტაცს,  მიწაც  მშვიდად იყო, აქ მხოლოდ ერთი ფერი იყო და არა სხვადასხვა  ფერები, აქ იყო მხოლოდ სმენა და არა ხმათა სიმრავლე.

 ამ დილას გვიან გავიღვიძე,  მზე უკვე მწვერვალებს ანათებდა, და ეს კურთხევა, როგორც  ბრწყინვალე ნათელი აქ იყო, მას როგორც ჩანს საკუთარი ძალა და ძალაუფლება აქვს. მსგავსად   შორს მორაკრაკე წყლისა ,  მისი მოქმედება გრძელდება- არ ტვინის, თავისი სურვილებითა და ტყუილებით,  არამედ მოქმედება ინტენსივობის.

პროცესი განსხვავებული ინტენსივობით მიდის, ხანდახან ძალიან მძაფრია.

 

 

 

 20 აგვისტო

 შესანიშნავი დღე იყო, ცა ძალინ ლურჯი და დილის მზეზე ყველაფერი ბრწყინავდა. ღრუბელბი აქეთ- იქით  ზლაზვნით დაცურავდნენ,  არ იცოდნენ საით წასულიყვნენ.   მწვანე, დახრილი გორაკების ფონზე, მზის სხივები,  მოცახცახე ვერხვის ფოთლებზე  მბრწინავი სამკაულებივით მოჩანდა.  მდელოები წინა ღამით შეცვლილიყო, უფრო ინტენსიური გახდა, უფრო რბილი და წარმოუდგენლად მწვანე.  შორს გორაკებზე, სამი ძროხა ბალახს ძოვდა და მათი ზარების ხმა, დილის სუფთა ჰაერზე ისმოდა. ისინი უწყვეტი ცოხნით, მწყობრად, მდელოს ერთი ბოლოდან მეორე ბოლოსკენ   გადადიოდნენ. სათხილამურო გადამყვანი  მათ თავზე გადიოდა, მაგრამ თავიც არ შეუწუხებიათ მაღლა ახედვით. ეს მშვენიერი დილ იყო, თოვლიანი მთები ისე მკაფიოდ მოჩანდა, რომ მრავალი ჩანჩქერის დანახვა შეიძლებოდა. ეს იყო დილა გრძელი ჩრდილებისა და  უსასრულო სილამაზის. უცნაურია,  ამ მშვენიერებაში სიყვარული იყო, და  ისეთი სიმშვიდე,  თითქოს ყველაფერი გაირინდა,  რათა რაიმე მოძრაობას ფარული ჩრდილი  არ გაეღვიძებინა.  ღრუბელი  ცოტათი გაიზარდა.

მშვენიერი გასეირნება იყო, ავტომობილი თითქოს იმით ტკბებოდა რისთვის შექმნეს. ყოველ მოსახვევს, რაც არ უნდა მკვეთრი ყოფილიყო, მსუბუქად და  სიამოვნებით  გადიოდა, მაღლა,  გრძელ აღმართშიც,  ყოველგვარი ხმაურის გარეშე  მიდიოდა, თუმცა არც ისე ცოტა ძალა უნდოდა  იქ ასვლას, სადაც გზა მიდიოდა. ის გავდა ცხოველს, რომელმაც საკუთარი ძალა კარგად იცის.  გზა  დაბურულ , მზით განათებულ ტყეში, აქეთ იქით უხვევდა, და სინათლის ყოველი ლაქა საოცრად ცოცხალი იყო, ის ფოთლებთან ცეკვავდა. გზის ყოველი მოსახვევი, უფრო ნათელი ჩანდა, უფრო მეტი ცეკვა და უფრო მეტი აღფრთოვანება იყო. ყოველი ხე და ყოველი ფოთოლი თავისთვის იყო, ინტენსიური და უშფოთველი. ხეებს შორის შემოჭრილ სინათლეში , საოცრად მწვანე  მდელოები ლაქებად მოჩანდა. ეს იმდენად შთამბეჭდავი იყო, რომ,  დამავიწყდა რამდენად   სახიფათო გზაზე ვიყავი. გზა გახდა საოცრად მსუბუქი, და ნელ-ნელა სხვა  ხეობაში შევიდა. ღრუბლები გროვდებოდნენ და  სასიამოვნო იყო, მზე რომ აღარ  გვაჭერდა.  გზა თითქმის  ჰორიზონტალური გახდა, თუ შეიძლება რომ მთის გზა გახდეს ჰორიზონტალური,  ის გადიოდა მუქ, ფიჭვებით დაფარულ გორაკთან , წინ  უზარმაზარი,  ყოვლისშემძლე მთები, კლდეები და თოვლი იყო, მწვანე მინდვრები და ჩანჩქერები, პატარა ხის ქოხები და  მთების დაგრეხილი კონტურები. რთული იყო იმის დაჯერება, რასაც თვალები ხედავდნენ, – კლდეების ფორმების დაუძლეველი ღირსება,  არავითარი ხეები და თოვლით დაფარული მთები, კლდეს კლდე მოყვებოდა, ეს იყო დაუსრულებელი კლდოვანი მასივი,  და მის მოპირდაპირედ  მწვანე მდელოები , რომლებსაც  დიდი და ფართო  მთა მოიცავდა.  ეს მართლაც წარმოუდგენელი იყო; აქ იყო სიყვარული და სილამაზე, ნგრევა და უსასრულო შემოქმედება – არა ამ კლდეებში,  მდელოებში,  ან ფაცხებში, არამედ  ამ ყველაფრის მიღმა. ის ისეთი სიდიადითა და გრუხუნით მოვიდა, რომლის დანახვა და მოსმენა  არც ერთ თვალსა და ყურს არ შეეძლო, ისეთი სავსე  და ისეთი  მშვიდი იყო, რომ,  ტვინი თავისი ფიქრებით არარაობად იქცა, მსგავსად ტყეში მყოფი მკვდარი ფოთლებისა. ის აქ იყო, ისეთი სიუხვითა და ისეთი ძალით, რომ  ხეები  და  დედამიწა დასრულდა. ეს იყო სიყვარული, შემოქმედება და განადგურება. და  მეტი არაფერი არ იყო.  

აქ იყო  არსი სიღრმის. არსი ფიქრის -ესაა  მდგომარეობა, როცა არ არის ფიქრი. რაც არ უნდა ღრმა და  ფართო შეიძლება  იყოს ფიქრი, ის მაინც ვიწრო  და ზედაპირული იქნება. ფიქრის დასრულება ნიშნავს ამ არსის დაწყებას. ფიქრის დასრულება არის უარყოფა, და  უარყოფითს    არ გააჩნია  პოზიტიური  გზა; არ არის არც მეთოდი და არც სისტემა ფიქრის დასრულებისთვის.

 მეთოდი და სისტემა  პოზიტიური მიდგომაა უარყოფასთან და ამიტომ ფიქრი ვერასოდეს იპოვის საკუთარ არსს. ფიქრი უნდა შეჩერდეს, რათა არსმა დაიკავოს ადგილი.  არსი ყოფიერების  –  არა-ყოფიერებაა,  და რომ  „დაინახო“ სიღრმე არა-ყოფიერების, საჭიროა თავისუფლება გახდომისგან. არ არის თავისუფლება თუ არის გაგრძლება;  ის რაც გრძელდება  დროის ფარგლებშია. ყოველი განცდა, ფიქრს დროსთან აჯაჭვავს, გონება ,  რომელიც არის არ-განცდის მდგომარეობაში, მთელს არსს აცნობიერებს. ეს ის მდგომარეობაა, სადაც ყოველგავრი განცდა დასრულდა, არა ტვინის პარალიზება; პირიქით, ეს არის გონების დანამატი , გონება რომელიც აგროვებს  იშლება. მოგროვება მექნიკურია, გამეორებაა, უარისთქმა შეძენაზე, და უბრალოდ არშეძენა,ორივე  გამეორებაა, იმიტაცია.  გონება, რომელიც სრულიად ანგრევს ამ მოგროვებისა და თავდაცვის მექანიზმს, თავისუფალია, ამიტომაც განცდა კარგავს თავის მნიშვნელობას. 

 არის მარტო ფაქტი, არ განცდა ფაქტის, აზრი ფაქტზე, მისი შეფასება,  სილამაზე ან არასილამაზე   ფაქტის განცდას ნიშნავს.  განიცადო ფაქტი, ნიშნავს უარყო იგი, გაიქცე მისგან.   ფიქრისა და გრძნობის გარეშე  ფაქტის განცდა – საოცრად ღრმა მოვლენაა.

დღეს დილას, გაღვიძებისას, ეს უცნაური მდუმარება  სხეულისა და ტვინის, აქ იყო; და ამასთამ ერთად მოვიდა  ინტენსივობის უსასრულო სიღრმეებში  შესასვლელი მოძრაობა  და უდიდესი ნეტრება, ის სხვაც  აქ იყო.

 პროცესი  რბილად მიდის. 

 

21 აგვისტო

  ისევ ნათელი, მზიანი დღე იყო, გრძელი ჩრდილებითა და  კაშკაშა ფოთლებით; მთები მშვიდი, მყარი და ახლობელი იყო, ცა საოცრად ლურჯი, სუფთა და  მსუბუქი. დედამიწას ჩრდილები ავსებდა; ეს იყო ჩრდილების დილა, პატარა და დიდი, გრძელი და ვიწრო, მსუქანი და კმაყოფილი ჩრდილების, მყუდროდ გაწოლილი და მხიარული,  როგორც ელფები. კოტეჯებისა და ფერმის სახურავები, ძველი თუ ახალი, როგორც  პრიალა მარმარილო, ისე ბრწყინავდა. თითქოს ხეებსა და  მდელოებს შორის დიდი მხიარულება და შეძახილები იყო, ისინი ერთმანეთისთვის არსებობდნენ და მათ თავზე ზეცა იყო, არა ადამიანის მიერ შექმნილი, თავისი ტანჯვითა და იმედებით.  ეს იყო სიცოცხლე, უზარმაზარი, მბრწყინავი და რიტმული,  გადაჭიმული ყველა მიმართულებით. ეს იყო ცხოვრება , მუდამ  ახალგაზრდა და მუდამ სახიფათო; ცხოვრება რომელიც არასოდეს დგას, რომელიც  მთელს სამყაროში დაეხეტება, ინდეფერენტული,  არასოდეს ტოვებს კვალს, არასოდეს არაფერს ითხოვს და არაფერი ჭირდება. ის აქ იყო  სიუხვით, ჩრდილისა და სიკვდილის გარეშე; მას არ ადარდებდა საიდან მოდიოდა და საით მიდიოდა. სადაც ის იყო, ცხოვრებაც იქ იყო, ცხოვრება  დროისა და ფიქრის მიღმა.  ეს იყო საოცარი რამ, თავისუფალი, ნათელი და უსასრულო. და ის არ არსებობდა  იმისათვის რომ  ჩაეკეტათ,  სადაც ის ჩაკეტეს – თაყვანისცემის ადგილებში, ბაზრის მოედნებსა თუ  სახლებში – იქ  იყო, დაცემა და  ლპობა თავისი მუდმივი რეფორმებით.  ეს იყო უბრალო, დიდებული, გამანადგურებელი და მისი მშვენიერება, ფიქრისა და გრძნობის მიღმა იყო. ის ისეთი დიდი და შეუდარებელია, რომ ავსებს დედამიწას, ზეცას, და  ბალახის ღეროს, რომელიც  სწრაფად ნადგურდება. ის აქ არის სიყვარულითა და სიკვდილით.

ტყეში ციოდა  ხმაურიანი დინების გამო, რომელიც რამოდენიმე ფუტის მანძილზე იყო.  ცაში ატყორცნილი ფიჭვები , რომლებიც არასოდეს იხრებიან, რათა დედამიწას შეხედონ,  ეს დიდებული იყო, შავი ციყვები ხის სოკოს ჭამდნენ და  ხეებზე  ზევით-ქვევით ერთმანეთს დასდევდნენ. აქ იყო მეჟოლია, ან რაღაც მისი  მსგავსი, და ისიც  ზევით ქვევით დახტოდა. ციოდა და სიჩუმე იყო, თუ არ ჩავთვლით დინებას, თავისი ცივი მთის წყლით. და აქ იყო ეს სიყვარული, შემოქმედება და განადგურება,  არა როგორც სიმბოლო, არა ფიქრსა და  გრძნობაში, არამედ როგორც აბსოლუტური  რეალობა. ამას ვერ დაინახავდი, ვერ იგრძნობდით, მაგრამ ის აქ იყო,  საოცრად დიდი,  ისეთი  ძლიერი როგორც ათი ათასი, ყველაზე მოწყვლადი ძალით. ის აქ იყო, და ყველაფერი დამშვიდდა, სხეულიც და ტვინიც. ეს იყო კურთხევა და გონებაც იქ იყო.  

სიღრმეს დასასრული არა აქვს; ამის არსი – დროისა და სივრცის მიღმაა. ამას ვერ განიცდი. განცდა ეს ისეთი უგემოვნობაა, ის ადვილად მოდის და ადვილად მიდის;  ფიქრი ვერ ააწყობს მას და გრძნობა ვერასოდეს მივა მასთანი. ისინი ისეთი სულელური და უმწიფარია. ზრდასრულობა ეს არ არის  დროისა და ასაკის საქმე, და არც გავლენებისა და გარემოების  შედეგად მოდის. მას ვერ იყიდი, ვერც წიგნები, ვერც მასწავლებლები და ვერც   მხსნელი  – ერთი ან მრავალი – ვერ შექმნის ზრდასრულობის ატმოსფეროს.

ზრდასრულობა ეს თავისთავად მიზანი  არ არის; ის მოდის ფიქრის გარეშე, ფიქრის,  რომელიც მის კულტივირებას ახდენს, შეუმჩნევლად,  მედიტაციის გარეშე, გაუაზრებლად. ზრდასრულობა აუცილებელია, ესაა მომწიფება ცხოვრებაში,  არა ისეთი სიმწიფე, რომელიც ავადმყოფობასა და უბედურებაში იბადება, მწუხარებასა და იმედში.  მწუხარება და შრომა ვერ მოიტანს სრულ სიმწიფეს, თუმცა ის აქ უნდა იყოს, დაუპატიჟებელი.

 მხოლოდ სრულ ზრდასრულობაში არის სიმკაცრე, ასკეტიზმი.  სიმკაცრე არა ფერფლის და ჯვალოსი, არამედ  ყოველგავრი  წინასწარგანზრახვისა და წინასწარმოფიქრების გარეშე მოსული გულგრილობა  ქვეყნიერების მიმართ, მისი სათნოებების, მისი ღმერთების, მისი რესპექტაბელობის, მისი  იმედებისა და ფასეულობების მიმართ.  ისინი სრულიად უნდა უარყო იმ სიმკაცრისთვის, რაც მარტოობაში მოდის.  ამ განმარტოებაზე, კულტურა და   საზოგადოება, ვერანაირ გავლენას ვერ ახდენს.   მაგრამ ის უნდა იყოს,  გამოწვეული  არა ტვინის ფოკუსებით, რაც  დროისა და გავლენების პირმშოა. ის უნდა მოვიდეს როგორც  გრგვინვა, არსაიდან. მის გარეშე არ არსებობს სრული ზრდასრულობა. მარტოობა – არსი საკუთარი თავის სიბრალულის, თავდაცვის,  იზოლაციაში, მითებსა და იდეებში ცხოვრების, ძალიან შორსაა განმარტოებისგან; იქ არის მუდმივი მცდელობა ინტეგრაციის  და მაინც  სულ დაყოფაა. განმარტოება – ცხოვრებაა, სადაც ყველა გავლენა დასრულებულია. სწორედ ეს განმარტოებაა არსი სიმკაცრის (ასკეტიზმის) 

მაგრამ, ეს ასკეტიზმი მაშინ მოდის, როდესაც გონება სუფთაა, და  არ არის დაზიანებული ფსიქოლოგიური ჭრილობებით, რასაც შიში მოაქვს. ნებისმიერი ფორმის კონფლიქტი, ტვინის სენსიტიურობას ანადგურებს; ამბიცია, თავისი დაუნდობლობით, თავისი დაუღალავი მცდელობით რაღაც გახდეს, ასუსტებს ტვინის ნატიფ შესაძლებლობებს; სიხარბე და შური ამძიმებს ტვინს კმაყოფილებით  და მოაქვს უკმაყოფილება.  საჭიროა სიფხიზლე არჩევანის გარეშე, გაცნობიერება, რომელშიც ყოველგვარი   მიღება და კორექტირება შეწყვეტილია.  ზედმეტი  ჭამა და ნებისმიერი  გადაჭარბება  სხეულს ადუნებს და ტვინს აჩლუნგებს. 

 გზის ნაპირზე ყვავილია, სუფთა, ნათელი, გახსილი  ცისკენ;   მზე, წვიმა, ღამის სიბნელე, ქარი, ქუხილი და ნიადაგი  ამ ყვავილის შექმნაში მონაწილეობდნენ, მაგრამ ყვავილი არ არის არცერთი მათგანი. ამაშია ყველა ყვავილის არსი. თავისუფლებას ავტორიტეტებისგან, შურისგან, შიშისგან, და  მარტოობისგან  არ  მოაქვს  ეს განმარტოება, თავისი საოცარი სიმკაცრით. ეს განმარტოება მაშინ მოდის, როცა ტვინი მას არ ეძებს; ის მაშინ მოდის , როდესაც ზურგით დგახართ მისგან.  მაშინ მას ვერაფერს დაუმატებთ და ვერაფერს წაართმევთ. მაშინ მას თავისი საკუთარი ცხოვრება აქვს, მოძრაობა, რაც არის არსი მთელი ცხოვრების, დროისა და სივრცის გარეშე.

 პროცესი მშვიდად მიდის

 

  22 აგვისტო

 მთავრე ღრუბლებში იყო გახვეული, თუმცა  მთები და მუქი გორაკები ნათლად მოჩანდა და მათ ირგვლივ დიდებული სიჩუმე იდგა. დიდი ვარსკვლავი პირდაპირ ტყიანი გორაკის თავზე ეკიდა და ერთადერთი ხმა, რაც შორიდან აღწევდა , იყო მთის დინები ხმა, რომელიც კლდეებზე გადმოდიოდა. შორეული სოფლის გარდა ყველაფერს ეძინა, თუმცა, მისი ხმა ასე მაღლა ვერ აღწევდა. მალე დინების ხმაც გაქრა; ის აქ იყო, მაგრამ არ ავსებდა ხეობას. ქარი არ იყო, ხეები უძრავად იდგნენ; ფერმკრთალი მთვარის შუქი  მიმოფანტული სახლების სახურავებს ანათებდა და ყველაფერი მშვიდად იყო, თვით მკრთალი ჩრდილებიც. 

ჰაერში აუტანელი უსაზღვრობის გრძნობა იყო, ინტენსიური და დაჟინებული. ეს არ იყო წარმოსახვის ახირება;  როდესაც რეალობაა  ფანტაზია ჩერდება. წარმოსახვა სახიფათოა, მასში არ არის სინამდვილე, ეს მხოლოდ ფაქტშია. ფანტაზია და წარმოსახვა სასიამოვნო და მაცდუნებელია, ისინი სრულიად უნდა გაქრნენ. აუცილებელია გაგება  ნებისმიერი  მითის, ფანტაზიისა და წარმოსახვის და  თავად გაგება გახდის მათ უმნიშვნელოსა და უაზროს.  ის აქ იყო, და ის, რაც იწყებოდა როგორც მედიტაცია, დასრულდა.  რა აზრი აქვს მედიტაციას თუ აქ  – რეალობაა! მედიტაციას არ შეუქმნია ეს რეალობა, არაფერს არ შეუძლია მისი შექმნა;  მიუხედავად მედიტაციისა ის აქ იყო, მაგრამ  ის , რაც აუცილებელია  მისთვის, ესაა  სენსიტიური, ფხიზელი ტვინი, რომელმაც  სრულად, ნებაყოფლობით და ადვილად შეწყვიტა მთელი  ლაყბობა  გონივრულობა  არა-გონივრულობაზე. ის გახდა ძალიან მშვიდი, ის  ხედავდა და  ესმოდა, ინტერპრეტაციის გარეშე, კლასიფიკაციის გარეშე. ის მშვიდი იყო, და არავინ და არაფერი არ იყო  საჭირო  მის დასამშვიდებლად. ტვინი ძალიან მშვიდი და ძალიან ცოცხალი იყო. ეს უსაზღვრობა ღამეს ავსებდა, და აქ იყო ნეტარება.

 მას არავითარი კავშირი არ აქვს არაფერთან, ის არ ცდილობს ფორმის შექმნას, შეცვლას, მტკიცებას; მას არ აქვს გავლენა და ამიტომაც ის ულმობელია. ის  კარგ საქმეებს არ აკეთებს, არც  უკეთესი ხდება და არც იცვლება, ის არ ხდება რესპექტაბელური და ამიტომ  უაღრესად დამანგრეველია. მაგრამ ეს იყო სიყვარული, არა ის სიყვარული რომლის კულტივირებასაც საზოგადოება ახდენს, ეს მტანჯველი რამაა. ეს იყო ცხოვრების მოძრაობის არსი. ის აქ არის, შეურიგებელი, დამანგრეველი, ისეთი სინაზით, რაც  მხოლოდ ახალმა იცის, როგორც გაზაფხულის ნორჩი ფოთოლი,  ის მოგიყვებათ ამაზე.  აქ იყო უსაზღვრო სიძლიერე და ისეთი ძალა, რასაც მხოლოდ შემოქმედება ფლობს. ყველაფერი მშვიდად იყო. ის ერთადერთი ვარსკვლავი, რომელიც გორაკის თავზე ეკიდა, ძალიან მაღლა იყო და თავის მარტოობაში ანათებდა.

დილით,  ტყეში,  ნაკადულის თავზე სეირნობისას, რაოდესაც მზე ყველა ხეს დაჰნათოდა, ის კვლავ მოვიდა, ეს უსაზღვრობა, ისე მოულოდნელად, ისე ჩუმად,  დავდიოდი მასში, გაოგნებული. ერთი  ფოთოლი რიტმულად ცეკვავდა, დანარჩენი, მრავალი ფოთოლი კი მშვიდად იყო. ის აქ იყო, ეს სიყვარული, რომელსაც არაფერი საერთო არა აქვს  ადამიანური ჰორიზონტის  ლტოლვასა და ზომასთან. ის აქ იყო, და ფიქრს მისი გაგდება შეეძლო,   გრძნობას კი  მისი მოშორება. ის აქ იყო, რომ არასოდეს დანებებოდა და არასოდეს  ყოფილიყო დაჭერილი.

 სიტყვა  „გრძნობას“   შეცდომაში  შევყავართ, ეს უფრო მეტია ვიდრე  ემოცია, ვიდრე სენტიმენტები, ვიდრე გამოცდილება, ვიდრე შეხება ან ყნოსვა. მიუხედავად იმისა, რომ, ეს სიტყვა  ტენდენციურია, იძულებული ვართ გამოვიყენოთ, რათა გადმოვცეთ რამე, განსაკუთრებით თუ ვსაუბრობთ რაიმეს არსზე.  არსი იგრძნობა არა ტვინით, ან რაიმე ფანტაზიით, მისი განცდა ისე, როგორც განიცდება შოკი, შეუძლებელია და რაც მთავარი ეს არ არის სიტყვა. თქვენ არ შეგიძლიათ ამის განცდა, განცდას ჭირდება განმცდელი, დამკვირვებელი. განცდა განმცდელის გარეშე სრულიად სხვაა. სწორედ იმ  „მდგომარეობაში“ სადაც არც განმცდელია და არც დამკვირვებელი,  ასეთი  „გრძნობაა“. ეს  არ არის ინტუიცია, რომელსაც დამკვირვებელი  ინტერპრეტაციას უკეთებს ან მიყვება, ბრმად თუ შეგნებულად. ეს არ არის სურვილი, მისწრაფება  ტრანსფორმირებული ინტუიციად ან  „ხმა  ღვთისა“, პოლიტიკოსებისგან თუ რელიგიური ლიდერებისგან გაღვიძებული.  ეს გრძნობა , ეს ხედვა, ეს სმენა  რომ გაიგო, აუცილებელია ამ ყველაფრიდან წასვლა და  თან  ძალიან შორს. იმისათვის რომ „იგრძნო“, აუცილებელია მკაცრი  სიცხადე, რომელშიც არ არის დაბნეულობა და კონფლიქტი.   როდესაც არის სიმარტივე, რომელიც გაძლევს საშუალებას  მიყვე ბოლომდე, ყოველგვარი გადახრის, მწუხარების, შურის, შიშის, ამბიციის და ასეთი რამეების  გარეშე, მოდის არსი „გრძნობის“. ეს სიმარტივე ინტელექტის შესაძლებლობების მიღმაა, ინტელექტი ფრაგმენტულია.  მიყვე ასე ბოლომდე, სწორედ ესაა სიმარტივის უმაღლესი ფორმა – და არა ღატაკის ტანსაცმელი ან დღეში ერთხელ კვება.  „გრძნობა“ არსის, ნიშნავს ფიქრისა და მისი მექანიკური შესაძლებლობების,  ცოდნისა და განსჯის უარყოფას. განსჯა და ცოდნა აუცილებელია  მექანიკური პრობლემების გადასაჭრელად, და  ფიქრისა და  გრძნობის  მთელი პრობლემები  სულ მექანიკურია. არსისკენ სვლაში,  აუცილებელია სწორედ მეხსიერების მექანიზმის უარყოფა, რადგანაც ფიქრი მისი რეაქციაა.  დაანგრიე, რომ მიაღწიო ბოლომდე; საუბარია არა გარეგნულ   ნგრევაზე, არამედ ფსიქოლოგიურ თავშესაფარსა  და წინააღმდეგობაზე, ღმერთებსა და მათ ფარულ  სამყოფელზე. ამის გარეშე არ არსებობს მოგზაურობა სიღრმეებში, რისი არსიც  სიყვარული, შემოქმედება და სიკვდილია.

დღეს დილას გაღვიძებისას სხეული და ტვინი უმოძრაოდ იყო, რადგანაც აქ იყო ის ძალა და ძლევამოსილება, რაც არის კურთხევა.

პროცესი მსუბუქად მიდის.

 

23 აგვისტო

დილის ცაზე, რომელიც ფერმრკრთალი, წყნარი და დროისმიღმიერი იყო,   რამოდენიმე  ღრუბელი დაეხეტებოდა. მზე ელოდებოდა როდის დასრულდებოდა დილის აღმატებულება.  მდელოები ნამით იყო დაფარული, ჩრდილები არ იყო და ხეები მარტო იდგნენ, მათ  მოლოდინში. ძალიან ადრე იყო, და დინებაც კი გაუბედავი იყო  თავის ბობოქარ  სირბილში.  სიჩუმე იყო, ქარს ჯერ კიდევ ეძინა და ფოთლებიც მშვიდად იყვნენ.  არც ერთი სახლიდან კვამლი არ ამოდიოდა, თუმცა სახურავები უკვე ლაპლაპებდნენ დილის სინათლეზე. ვარსკვლავები უხალისოდ უთმობდნენ განთიადს, და იყო, ის,  სპეციფიკურად  ჩუმი მოლოდინი მზის ამოსვლის. გორაკები  ელოდნენ, ელოდნენ ხეები და  მდელოებიც გახსნილი თავის მხიარულებაში.  შემდეგ მზე    მსუბუქი, ნაზი შეხებით  მთის მწვერვალებს შეეხო და თოვლმა დილის მზის სინათლეზე კაშკაში  დაიწყო. ფოთლებმა  გრძელი ღამის შემდეგ შრიალი დაიწყეს, ერთი სახლიდან კვამლი ამოვარდა და დინებამაც თავისი ჩვეული ხმაური გააგრძელა. ნელა, გაუბედავად , დელიკატური სიმორცხვით გრძელი ჩრდილები გაწვნენ მიწაზე, მთებმა საკუთარი ჩრდილი გორაკებს მისცეს, გორაკებმა მდელოებს, ხოლო ხეები ჯერ კიდევ  ელოდნენ საკუთარ ჩრდილს, და მალე ისიც მოვიდა, ნათელი და ღრმა, მსუბუქი, როგორც ფრთები და მძიმე. ფიჭვები ცეკვავდნენ. დღე დაიწყო.

 მედიტაცია ეს ისეთი ყურადღებაა, სადაც ყველაფერი ცნობიერდება, არჩევანის გარეშე, ყველაფრის მოძრაობა, ყვავების ჩხავილი, ელექტროხერხი რომელიც ხეს ბურღავს, ფოთლების შრიალი, დინების ხმაური, ბიჭის ხმა, გრძნობა, მოტივი, ფიქრები, რომლებიც  ერთმანეთს მოსდევენ და  ღრმად მიდიან,  მთელი ცნობიერების შეცნობა.  ამ ყურადღებაში , დრო, როგორ გუშინ, რომელიც მიილტვის ხვალის სივრცეში, და  ტალღოვანი  და მბრუნავი ცნობიერება  ხდება მშვიდი და უძრავი. ამ სიმშვიდეში არსებობს  განუზომელი, შეუდარებელი მოძრაობა, მოძრაობა რომელსაც არა აქვს ყოფიერება, რაც არის  არსი ნეტარების, სიცოცხლისა და სიკვდილის. მოძრაობა რომელსაც ვერ მიყვები, რადგანაც კვალს არ ტოვებს, და თან მშვიდია, უძრავი, ის არსია – ყველა მოძრაობის.

 გზა დასვლეთით, წვიმით გაჟღენთილი მდელოების გასწვრივ მიდიდოდა,  დახრილ  გორაკებზე შეფენილ  პატარა სოფლების სიახლოვეს,  თოვლიანი მთის სუფთა  დინებას კვეთდა და  სპილენძის სამრეკლოიან ეკლესიის გავლით შორს მიდიოდა,  მუქ,   დაბურულ  ღრუბლებსა და წვიმაში, მთებში რომ იყო მოქცეული. ჟინჟღლავდა,  ნელა მოძრავი ავტომობილის ფანჯრის უკანა მინიდან,    საიდანაც მოვედით იმ მხარეს,   მზით განათებული ღრუბლები, ლურჯი ცა და ნათელი, მკაფიო მთები მოჩანდა.  ინსტიქტურად, ისე რომ არაფერი გვითქვავს, მანქანა გავაჩერეთ, მოვაბრუნეთ და მთებისა და სინათლის მხარეს წავედით.  წარმოუდგენელი სილამაზე იყო, და როდესაც გზამ  გაშლილ  ხეობაში შეუხვია,  გული გაჩერდა. ის, ისეთი ჩუმი და ღია იყო, როგორც ეს  გაშლილი ხეობა, ის სრულიად შოკისმომგვრელი იყო. ამ ხეობით რამოდენიმეჯერ  ვიმგზავრეთ და გორაკების მოხაზულობა, მდელო და კოტეჯები ნაცნობი იყო,  და ნაცნობი დინების ხმაც ადგილზე იყო. ყველაფერი აქ იყო, ტვინის გარდა,  თუმცა მანქანა მას მიყავდა. ყველაფერი ისეთი ინტენსიური გახდა, ეს იყო სიკვდილი. იმიტომ  არა, რომ ტვინი მშვიდი იყო, ან  მიწა და ღრუბლებზე არსებული სინათლე  ასეთი ლამაზი, არც მთების უძრავი ღირსების  გამო, ამაში არ იყო საქმე, თუმცა ეს ყველაფერი რაღაცას ამატებდა.  ეს იყო  პიდაპირ სიკვდილი, ყველაფერი უცებ დასრულდა, გაგრძელება აღარ არსებობდა, ტვინი მართავდა სხეულს და მანქანას, მეტი არაფერი.  გადაუჭარბებლად არაფერი.  რაღაც დროის განმავლობაში  მანქანა მიდიოდა და მერე გაჩერდა. აქ იყო სიკვდილი და სიცოცხლე, ისე ახლობელი, ინტიმური, განუყოფლად შეერთებულნი, – და არც ერთი მათგანი არ იყო მნიშვნელოვანი. ხდებოდა  რაღაც შოკისმომგვრელი.

ეს არ იყო ტყული ან ფანტაზია, ამ ტიპის  სულელური გადახრებისთვის, ეს ძალინ სერიოზული იყო, ეს არ იყო სათამაშო. სიკვდილი, ეს არ არის ჩვეულებრივი რამ, ის არ წავა, და მასთან კამათი  შეუძლებელია. შეგიძლიათ მთელი ცხოვრება იკამათოთ სიცოცხლესთან, მაგრამ  სიკვდილთან ეს  გამორიცხულია.  სიკვდილი  საბოლოო და აბსოლუტურია.  ეს არ იყო სხეულის სიკვდილი, რაც საკმაოდ ჩვეულებრივი და უბრალო მოვლენა იქნებოდა. იცხოვრო სიკვდილთან ერთად, ეს სრულიად სხვა რამეა. იყო სიცოცხლე, და იყო სიკვდილი და ისინი უმოწყალოდ ერთნი იყვნენ. ეს არ იყო ფსიქოლოგიური სიკვდილი, არც შოკი, ყველა გრძნობისა და ფიქრის განმდევნელი, ეს არ იყო ტვინის მოულოდნელი  გადახრა ან გონებრივი ავადმყოფობა. ეს არ იყო იმედგაცრუებული და გადაღლილი  ტვინის უცნაური გადაწყვეტილება, ეს არც სიკვდილის გაუცნობიერებელი სურვილი იყო, არაფერი ამდაგვარი არ იყო. ეს ყველაფერი ძალიან  არასერიოზულია და შესაბამისად ადვილად  ხელშესაწყობი. ეს იყო რაღაც სხვა განზომილების , ეს იყო რაღაც ისეთი, რაც არ ექვემდებარება დროის სივრცეში აღწერას.

ის აქ იყო,  თვით არსი  სიკვდილის.  არსი მისი  არის სიკდილი,  ისევე როგორც თვით სიცოცხლის არსიც ეს სიკვდილია. ფაქტიურად ეს განუყოფელია- სიკვდილი და სიცოცხლე. და ეს არ იყო ტვინისგან მოფიქრებული,  მისი კომფორტისა  და იდეური უსაფრთხოების მიზნით. თავად პროცესი  სიკვდილის არის  პროცესი სიცოცხლის  და სიკვდილის პროცესი   სიცოცხლის პროცესია.  ამ ავტომობილში,  მთელი თავისი მშვენიერებითა და ყვავილებით, ამ „ექსტაზის“ გრძნობით, სიკვდილი  სიყვარულის ნაწილი იყო, ის  ყველაფრის ნაწილი იყო. სიკვდილი არ იყო სიმბოლო, იდეა, რაღაც ისეთი რაც იცით.  ის აქ ნამდვილად იყო,   როგორც ფაქტი, ისეთივე ინტენსიური, მომთხოვნი, როგორც  მანქანის სიგნალი, რომელსაც გავლა უნდა. და როგორც ცხოვრება არასოდეს გავა და მას ვერც გვერძე ვერ გადადებ, ასევე სიკვდილიც ამიერიდან არასოდეს წავა, მას ვეღარ გაწევ გვეძე. ის აქ იყო საოცარი ინტენსივობითა და დასრულებით. 

მთელი ღამე სიკვდილით ვცხოვრობდი,   სიკვდილმა , როგორც ჩანს  ტვინი  და მისი ჩვეულებრივი  ქმედებები დაიპყრო;  ტვინში არც ისე ბევრი მოძრაობა  დარჩა, მაგრამ მათ მიმართ ჩვეულებრივი გულგრილობა იყო, გულგრილობა ადრეც ქონდა, მაგრამ ეხლა ყველაფრის მიღმა გავიდა,  რისი აღწერაც შეიძლება. ყველაფერი უფრო ინტენსიური გახდა- სიცოცხლეც და სიკვდილიც.

სიკვდილი აქ გაღვიძებისასაც იყო, წუხილის გარეშე, მაგრამ სიცოცხლესთან ერთად. ეს იყო საოცარი დილა.  ის კურთხევაც აქ იყო, მთებისა და ხეების მშვენიერება რომ იძლევა.

 

24 აგვისტო

დღე იყო თბილი, უამრავი ჩრდილით. კლდეები  სუფთა  ნათებით ბრწყინავდნენ. მუქი ფიჭვები სრულიად უმოძრაოდ მოჩანდნენ, ვერხვებისგან განსხვავებით, რომლებიც უმცირესი ნიავის დაბერვაზეც კი თრთიან. დასავლეთიდან ძლიერი ქარი უბერავდა, მთელს ხეობას ატანდა. კლდეები იმდენად ცოცხალი იყო, თითქოს ღრუბლებს  მისდევდნენ, ღრუბლები კი კლდეებს ეჭიდებოდნენ, და მის ფორმასა და მოხაზულობას იძენდნენ. ისინი მის ირგვლილ მიცურავდნენ და რთული იყო ღრუბლებისა და კლდეების გარჩევა. ხეებიც ღრუბლებთან ერთად მიცურავდნენ. თითქოს  მთელი ხეობა მოძრაობდა; პატარა, ვიწრო ბილიკებიც, რომლებიც ტყეში და მის იქით მიდიოდნენ,  თითქოს ამ მოძრაობას ექვემდებარებოდნენ და გაცოცხლდენენ. ცქრიალა მდელო  მორცხვი ყვავილების სამყოფელი იყო. მაგრამ ამ დილას კლდეები მართავბნენ ხეობას, მათ იმდენი ფერები ქონდათ რომ  ფერის გარდა არაფერი იყო. ეს კლდეები , ამ დილას, ძალიან ნაზი  და მრავალფეროვანი თავისი ფორმითა და ზომით. და ისეთი გულგრილი  ყველაფრი მიმართ: ქარის, წვიმის თუ ადამიანური მოთხოვნილებების აფეთქების მიმართ. ისინი აქ იყვენენ და აპირებნენ სულ აქ ყოფილიყვნენ.  

ბრწყინვალე დილა იყო, ყველგან მზე, ყოველი ფოთოლი თრთოდა, კარგი დილა იყო მოგზაურობისთვის, არა ხანგრძლივი,  მაგრამ საკმარისი სამყაროს  მშვენიერების  სანახავად.  ეს იყო დილა, რომელიც სიკვდილმა  განაახლა,   სიკვდილი არა ხრწნილების, ავადმყოფობის  ან უბედური შემთხვევის, არამედ სიკვდილი რომელიც ანადგურებს, რათა ადგილი შემოქმედებამ დაიკავოს. არ არის შემოქმედება, თუ სიკვდილი ყველაფერს არ გაანადგურებს, რაც ტვინმა,  თავისი ეგოცენტრული არსებობის დასაცავად შექმნა.  ადრე, სიკვდილი გაგრძელების ახალი ფორმა იყო, სიკვდილი ასოცირდებოდა გაგრძელებასთან. სიკვდილთან ერთად ახალი არსებობა მოდიოდა, ახალი განცდა, ახალი სუნთქვა და ახალი ცხოვრება.  ძველი სრულდებოდა, და ახალი იბადებოდა,  და ეს ახალი, შემდეგ ადგილს სხვა ახალს უთმობდა. სიკვდილი იყო   საშუალება ახალი მდგომარეობის, ახალი გამოგონების,  სიცოცხლის ახალი შესაძლებლობის,  ახალი აზრის. ის აშინებდა  ცვლილებას, მაგრამ თვით ცვლილებას ახალი იმედები მოჰქონდა.

 მაგრამ   ახლა, სიკვდილს არაფერი ახალი არ მოჰქონდა, ახალი ჰორიზონტი, ახალი სუნთქვა. ეს არი სიკვდილი აბსოლუტური და საბოლოო. და მაშასადამე  არაფერი არ არის, არც წარსული და არც მომავალი. არავითარი დაბადება, არაფრის. მაგრამ ეს არ იყო სასოწარკვეთა, ან ძიება;  აბსოლუტური სიკვდილი დროის გარეშე;  ხედვა ისეთი  დიდი სიღრმეებიდან, რომელიც აქ  არ არის. სიკვდილი ძველისა და ახლის გარეშე. სიკვდილი სიცილისა და ტირილის გარეშე. ეს არ არის ნიღაბი, რომელიც   რაღაც რეალობას ფარავს და მალავს. რეალობა – ეს სიკვდილია, და არ არის საჭიროება რაიმეს დაფარვის. სიკვდილმა ყველაფერი წაშალა და  არაფერი დატოვა. ეს არაფერი, არის ფოთლების ცეკვა, ბავშვის ყვირილი. ეს არაფერი უნდა იყოს კიდეც არაფერი. ის რაც გრძელდება, წარმავალია, მექანიზმი, ჩვევა, ამბიციური მისწრაფებები. არსებობს ხრწნადობა, მაგრამ არა სიკვდილში. სიკვდილი აბსოლუტური არყოფნაა. და ის აქ უნდა იყოს, რადგანაც ცხოვრებაც და  სიყვარულიც მისგანაა. და ამ არყოფნაშია  შემოქმედება. აბსოლუტური სიკვდილის გარეშე არ არსებობს შემოქმედება.

 რაღაცას ვკითხულობდით, შემთხვევით და თან სამყაროს მდგომარეობას ვაკვირდებოდით, როდესაც უცებ, მოულოდნელად ოთახი იმ კურთხევით აივსო, რომელიც ასე ხშირად მოდიოდა უკვე. პატარა ოთახის კარი ღია იყო, და ის- ის იყო ჭამას ვაპირებდით, როდესაც ის,  ამ ღია კარიდან  მოვიდა.  პირდაპირ  ფიზიკურად შეიძლებოდა ამის გრძნობა, როგორც ტალღის , რომელიც ოთახში მოედინება. მან ყველაფერი გააჩერა,   „უფრო“ და „უფრო“ ინტენსიური, სიტყვა, „უფრო“ აქ არ გამოიყენება შედარებით ხარისხში;  ეს „რაღაც“ წარმოუდგენლად ძლიერია, უძრავი, უზარმაზარი ძალის მფლობელი. სიტყვა, არ არის რეალობა, და ნამდვილი ცხოვრება სიტყვებით არ გადმოიცემა. ის უნდა დაინახო და მოისმინო, მასთან ერთად უნდა იცხოვრო. მაშინ მას სრულიად სხვა მნიშვნელობა აქვს.

ბოლო დღეებში პროცესი მძაფრია,და არ არის აუცილებელი ყოველ დღე მასზე წერა.

 (მეტად პროცესზე აღარ საუბრობს, მაგრამ სავარაუდოდ ის გრძელდებოდა)

 

25 აგვისტო

 ძალიან ადრე იყო, გათენებამდე ერთი ან ორი  საათი რჩებოდა. ორიონი  იმ პიკის მწვერვალს აღწევდა  რაც ხვეული და ტყიანი ბორცვების  მიღმაა. ცაზე  ღრუბელი  არ იყო, მაგრამ ნისლის დადგომა ჰაერში იგრძნობოდა.  წყნარი საათი იყო, დინებასაც კი ეძინა;  ბორცვები  მთავრის სუსტ შუქზე მუქად მოჩანდა, ისინი მკაფიოდ იხატებოდნენ  მკრთალი ცის ფონზე. ქარი არ იყო, ხეები მშვიდად იყვნენ, ვარსკვლავები ციმციმებდნენ. 

მედიტაცია  არ არის ძიება,  არ იძებნება,  არ არის პროცესი ცდისა და გამოკვლევის.  მედიტაცია აფეთქება და  აღმოჩენაა. ეს არ არის ტვინის მოთვინიერება, რათა  ტვინი რამესთან შესაბამისობაში მოვიდეს, და არც ინტროსპექტიული თვითანალიზია. ეს უდაოდ  არც კონცენტრაციის ტრენინგია, რომელიც მოიცავს , ირჩევს და უარყოფს. ეს არის რაღაც , რაც ბუნებრივად მოდის, როდესავ ყველა ნეგატიური თუ პოზიტიური მტკიცება და მიღწევა გაგებული და თავიდან მოშორებულია. ეს ტვინის სრული სიცარიელეა,  ზუსტად სიცარიელე არსის და არა ის, რაც სიცარიელეშია. ხედვა შესაძლებელია მხოლოდ სიცარიელიდან; ყოველგვარი სათნოება,  არა საზოგადოებრივი მორალი და რესპექტაბელურობა, მისგან მოდის. სიყვარულიც ამ სიცარიელიდან მოდის, სხვა შემთხვევაში ის არ არის სიყვარული. სამართლიანობის  საფუძველიც ამ სიცარიელეშია. ესაა ყველაფრის დასაწყისი და დასასრული.

ფანჯრიდან ყურებისას,  როგორც ორიონი   ადიოდა მაღლა და მაღლა,   ტვინიც ისე ინტენსიურად ცოცხალი და მგრძნობიარე ხდებოდა,  მედიტაცია რაღაც სრლიად სხვა გახდა, ისეთი, რასთან გამკლავებაც ტვინს არ შეეძლო, ამიტომ  უკან დაიხია და დაწყნარდა. თითქოს საათებს,  გათენებამდე და გათენების მერე,  დასაწყისი არ ქონდათ  და როდესაც მზე  მთის წვერზე გამოჩნდა და ღრუბლებმა მისი პირველი სხივები დაიჭირეს,   განსაცვიფრებელი დიდებულება იყო . დღე დაიწყო,  მედიტაცია უცნაურად გრძელდებოდა.

 

 

 

 26 აგვისტო

 მშვენიერი დილა იყო, სავსე მზის სხივებითა და ჩრდილებით;  სასტუმროსთან ახლოს მდებარე  ბაღი  ფერებით იყო სავსე,  ყველა ფერი    ისეთი მკვეთრი  იყო, ბალახი ისეთი მწვანე, რომ მტკივნეული იყო გულისა და თვალისათვის. ამ ყველაფრის მიღმა,  დილის ნამით დაფარული მთები , სიმკაცრითა და სინაზით ბრწყინავდნენ. ეს იყო მომაჯადოვებელი  დილა , ყველგან სილამაზე იყო; დინების ვიწრო ხიდზე, ტყეში მიმავალ ბილიკზე, სადაც მზის სხივები ფოთლებს ეთამაშებოდნენ, ისინი თრთოდნენ და მათი ჩრდილები მოძრაობდნენ, ეს  ჩვეულებრივი მცენარეები იყო, მაგრამ თავისი სიმწვანითა  და სინაზით  აღემატებოდნენ ყველა ხეს,  ცისკენ აზიდულს.  მხოლოდ გაოგნება შეიძლებოდა  აღტაცებისგან, ექსტრავაგანტულობისგან, თრთოლვისგან. შეუძლებელია არ გაოცებულიყავი ყოველი ხისა და მცენარის ღირსეული სიმშვიდით,  და შავი   ციყვების უსასრულო მხირულებით,  გრძელი  და ფაფუკი კუდები რომ  ჰქონდათ.  წყლების ნაკადი გამჭირვალე იყო და   ბრწყინავდნენ მზეზე , რომელიც ფოთლებში აღწევდა. ტყეში ნესტი სასიამოვნო იყო. როდესაც ვიდექი და  მოცეკვავე ფოთლებს ვუყურებდი, უეცრად ის სხვა, დროისმიღმიერი მოვიდა და მასთან ერთად მოვიდა სიჩუმეც. ეს იყო სიჩუმე, სადაც ყველაფერი მოძრაობდა, ცეკვავდა და ყვიროდა, არა ის სიჩუმე, რომელიც მაშინ მოდის,  როდესაც მანქანა მუშაობას წყვეტს,  მექანიკური სიჩუმე ერთია და სიჩუმე სიცარიელეში სრულიად სხვაა.  ერთია განმეორებადი, ჩვევებით სავსე, გარყვნილი, სადაც კონფლიქტური და გადაღლილი ტვინი თავშესაფარს ეძებს; მეორეა ფეთქებადი, რომელიც არასოდესა იგივე,  მას ვერ მოძებნი, ვერ გაიმეორებ, ამიტომ ის არასოდეს გთავაზობთ რაიმე თავშესაფარს. ასეთი სიჩუმე მოვიდა და  სანამ მივდიოდით აქ იყო, ტყის სილამაზე იზრდებოდა, ფერები ფოთლებსა და ყვავილებში ფეთქდებოდნენ.  

ეს არც ისე ძველი ეკლესია იყო, დაახლოებით მეჩვიდმეტე საუკუნის დასაწყისის, ყოველ შემთხვევაში ასე ეწერა თაღზე,  თაღი განაახლეს, ის ღია ფერის ფიჭვისგან იყო, და სპილენძის ლურსმნები მასზე ისე ბრწყინავდა თითქოს  გაპრიალებული იყო, რაც,  რა თქმა უნდა შეუძლებელია. დარწმუნებული ვიყავი, რომ იმ ხალხს, ვინც აქ მუსიკის მოსასმენად იკრიბებოდა , არასოდეს შეუხედავს ამ  ლურსმნებისთვის, მთელს ჭერზე რომ ბრწყინავდა. ეს არ იყო მართლმადიდებლური ეკლესია, აქ არ იყო არც საკმევლის სუნი, სანთლები ან ხატები. ის აქ იყო, და მზე ფანჯრიდან აღწევდა. აქ ბევრი ბავშვი იყო,  როგორც ჩანს,  აკრძალული ქონდათ საუბარი და თამაში, თუმცა ეს არ უშლიდათ ხელს  ყოფილიყვნენ მოუსვენრად,  საშინლად სადღესასწაულოდ გამოიყურებოდნენ, თუმცა მათი თვალები მზად იყო სიცილისთვის.  ერთერთს თამაში მოუნდა და ახლოს მოვიდა, თუმცა ძალიან მორცხვი იყო, იმისათვის, უფრო ახლოს რომ  მოსულიყო. კონცერტისთვის, რომელიც ამ საღამოს უნდა ყოფილიყო, რეპეტიციას გადიოდნენ, და ყველა იყო  საზეიმო მოვალების გრძნობითა და ინტერესით. გარეთ  ბალახი მკაფიო იყო,  ნათელი, ლურჯი ცა და აურაცხელი ჩრდილები.

რატომ  ეს მუდმივი სწრაფვა სრულყოფილებისკენ, მიაღწიო სრულყოფილებას, როგორც სრულყოფილი მანქანები, მექანიზმი? იდეა, მაგალითი, სრულყოფილების სიმბოლო, რაღაც  საოცარი, გამაკეთილშობილებელია, მაგრამ ასეა კი ეს?  რა თქმა უნდა ესაა მცდელობა მიბაძო სრულყოფილს, სრულყოფილ  მაგალითის.  მიბაძვა – სრულყოფილებაა? არსებობს კი სრულყოფილება, თუ ეს მხოლოდ იდეაა,  რომელიც   მხოლოდ მქადაგებლებმა მიაწოდეს ადამიანებს , რათა თავად რესპექტაბელურნი ყოფილიყვნენ. სრულყოფილების იდეაში არც ისე ცოტაა კომფორტი და უსაფრთხოება, ის ყოველთვის მომგებიანია, როგორც მღვდლისთის, ისე იმისთვის, ვინც ცდილობს გახდეს სრულყოფილი.  მექანიკური ჩვევა, რომელსაც მუდამ იმეორებ და იმეორებ, შესაძლებელია დაიხვეწოს დროთა განმავლობაში, იფიქრო ერთი და იგივე, გწამდეს ერთი და იგივე,  გადახვევის გარეშე, კვლავ და კვლავ,  ხდება მექანიკური ჩვევა, და შეიძლება ესაა ის სრულყოფილება, რაც ყველას უნდა.   ეს ქმნის და ავითარებს წინააღმდეგობის სრულყოფილ კედელს, რომელის ხელს შეუშლის   ნებისმიერ  შეწუხებასა  და დისკომფორტს. ამასთანავე, სრულყოფილება , ესაა  წარმატების სახელგანთქმული ფორმა,  ამბიცია კურთხეულია რესპექტაბელურობით,   წარმატებული  წარმომადგენლებითა და გმირებით. არ არსებობს არავითარი სრულყოფილება, ეს   სიმახინჯეა, გარდა მანქანების სრულყოფილებისა.   მცდელობა გახდე სრულყოფილი , იგივეა, რაც,  რეკორდი დაამყარო გოლფში.  შეჯიბრი წმინდაა.  შეჯიბრს, მეზობელთან და ღმერთთან , სრულყოფილებისთვის, ეძახიან ძმობასა და სიყვარულს. თუმცა ყოველ მცდელობას, სრულყოფილი გახდე, უფრო მეტ ქაოსსა და მწუხარებაში შეყავხარ, რაც, უფრო მეტ სტიმულს გაძლევს, სრულყოფილებისთვის.

 საოცარია, მუდამ სრულყოფილება გვინდა რაიმეში  ან რაიმესთან ერთად. ეს იძლევა მიღწევის საშუალებას და  მიღწევის სიამოვნება რა თქმა უნდა ამოებაა.  სიამაყე, ნებისმიერი ფორმით ამაზრზენია და უბედურებისკენ მიყავხარ. სრულყოფილების სურვილი, შინაგანი თუ გარეგანი, გამორიცხავს სიყვარულს, და სიყვარულის გარეშე, რასაც არ უნდა აკეთებდე, ყოველთვის იქნება იმედგაცრუება და ტკივილი. სიყვარული არც სრულყოფილია და არც არასრულყოფილი; როდესაც არ არის სიყვარული, მაშინ ჩნდება სრულყოფილება და არასრულყოფილება. სიყვარული არასოდეს არაფრისკენ არ ისწრაფვის, ის არ სრულყოფს საკუთარ თავს. სიყვარული არის ცეცხლი კვამლის გარეშე.  ხოლო, მისწრაფება სრულყოფილებისკენ, უფრო მეტი კვამლია; მაშასადამე, სრულყოფილება მდგომარეობს, მხოლოდ მექანიკურ  სწრაფვაში,  და სურვილი,  იყო უფრო და უფრო სრულყოფილი ჩვევებსა და იმიტაციაში,  წარმოშობს მეტ შიშს. ყველას ასწავლიან შეჯიბრს, , წარმატების  მიღწევას, როდესაც მიზანი ყველაზე მნიშვნელოვანი ხდება,  მაშინ სიყვარული, რაიმესი, თავისთავად ქრება. მაშინ ინსტრუმენტს იყენებენ არა თავად ხმის სიყვარულის გამო, არამედ იმისათვის , რაც  ინსტრუმენტს შეუძლია მოიტანოს, დიდება, ფული, პრესტიჟი და ა. შ.  

 უსასრულო ყოფიერება   გაცილებით მნიშვნელოვანია ვიდრე გახდომა.  ყოფიერება  გახდომის საპირისპირო ფორმა  არ არის,  თუ ეს საპირისპირო ან საწინააღმდეგოა , მაშინ უკვე ყოფიერება აღარაა. როდესაც რაიმედ გახდომის სურვილი სრულიად ქრება, მაშინ ადგილს ყოფიერება იკავებს. მაგრამ ეს ყოფიერება არ არის სტატიკური, ის არც მიღებაა და არც უარყოფა, გახდომა თავის თავში გულისხმობს, დროს და სივრცეს. ყოველგვარი სწრაფვა უნდა შეჩერდეს, მხოლოდ მაშინ იქნება ყოფიერება.  ყოფიერება, ეს საზოგადოებრივი მორალისა და სათნოების სივრცეში  არ არის. ის ამსხვრევს ცხოვრების სოციალურ ფორმულას. ეს ყოფირებაა თავად  ცხოვრება და არა ნიმუში ცხოვრების. სადაც არის ცხოვრება, იქ არაა სრულყოფილება, სრულყოფილება ეს იდეაა, სიტყვა.  ცხოვრება და ყოფიერება ყოველგვარი  აზრობრივი ფორმულის მიღმაა. ეს ყოფიერება მაშინაა, როცა სიტყვა, მაგალითი და შაბლონი დანგრეულია.

 ის აქ იყო, ეს კურთხევა, საათობით, თავისი გაელვებით. დილით, გაღვიძებისას, მზის ამოსვლამდე დიდი ხნით ადრე, როდესაც მთვარის დაბნელება იყო, ის აქ იყო, ისეთი ძალითა და ღონით, რომ რამოდენიმე საათის განმავლობში ძილი შეუძლებელი იყო.  მასში არაჩვეულებრივი სისუფთავე და უმანკოებაა.

 

27 აგვისტო

 ერთი დინება  უერთდებოდა  მეორეს  და ხეობაში ხმაურით მიიკლაკნებოდა, და ეს ხმაური არასოდეს იყო  ერთნაირი.  მას მუდამ თავისი ხასიათი ქონდა, თუმცა  არასოდეს  იყო არასასიამოვნო ან მოწყენილი.  პატარა ნაკადულებს  უფრო მკვეთრი ხმა ქონდათ, იქ მეტი იყო  ლოდები და ქვები, მათ   მშვიდი გუბე  ქონდათ ჩრდილში, დაფარული მოცეკვავე ჩრდილებით და ღამღამობით  სრულიად განსხვავებულ ხმებს გამოსცემდნენ, მსუბუქს, ნაზსა და გაუბედავს. ისინი  მოედინებოდნენ სხვადასხვა ხეობიდან და სხვადასხვა  წყაროებიდან, ზოგი ახლოდან , ზოგი უფრო შორიდან, ერთი ყინულიდან და ხმაურიანი ჩანჩქერიდან, მეორის სათავე კი როგორც ჩანს ძალიან შორს იყო, ისე შორს, რომ, სეირნობით იქამდე ვერ მიაღწევდი. ორივე ნაკადული დიდ დინებაში ხვდებოდა, რომელსაც წყნარი და მშვიდი  ტონი ქონდა,  საოცრად დიდი, ფართო და ჩქარი იყო. სამივეს  ხაზივით  მიყვებოდნენ ხეები და  მათ  გრძელი, ხვეული ხაზი, აჩვენებდა თუ საიდან და საით მიდიოდნენ ეს ნაკადები. ისინი იყვნენ  ხეობის ბატონ-პატრონები და სხვა ყველა უცხო იყო აქ, ხების ჩათვლით. საათობით შეიძლებოდა მათი ყურება და მათი   უსასრულო რაკრაკის სმენა; ძალიან მხიარულები და  გართობის მოყვარულები  იყვნენ, თვით დიდი დინებაც კი, თუმცა ის მაინც გარკვეულ  ღირსებას ინარჩუნებდა. ისინი მთას  ეკუთვნოდნენ,  თავბრუდამხვევ სიმაღლეზე, ზეცასთან  ახლოს, და  ამიტომ იყვნენ ასეთი სუფთა და ასეთი კეთლშობილნი. ისინი არ იყვნენ სნობები, თუმცა  მაინც  საკუთარ გზაზე რჩებოდნენ, და იყვნენ უფრო შორეული და გრილი. და ღამის სიბნელეში, როცა მათ ნაკლებად  უსმენდა ვინმე, ისინი თავის სიმღერას მღეროდნენ.   ეს იყო სიმღერა ბევრი სიმღერის.

როდესაც ხიდი გადავკვეთე, მაღლა, მზი სხივებით დაწინწკლულ ტყეში, მედიტაცია რაღაც სრულიად სხვა იყო. ყოველგვარი  სურვილისა და ძიების გარეშე,  ტვინის  ყოველგვარი გართულების გარეშე,  თავისთავადი სიჩუმე იყო, პატარა ჩიტები  ჭიკჭიკებდნენ, ციყვები ხეებზე დახტოდნენ, ქარი ფოთლებს ეთამაშებოდა, და სიჩუმე იდგა.  შორიდან მომავალი  ნაკადული ისეთ მხიარული იყო, როგორც არასოდეს. და მაინც  სიჩუმე იყო , არა  გარეგანი, არამედ ღრმა , შინაგანი.   მთელს  გონებაში სრული სიჩუმე იყო და მას არ ქონდა საზღვრები. ეს  სიჩუმე  არ იყო რაღაც შემოღობილის  ფარგლებში,  არეალის ფარგლებში, ლიმიტირებული ფიქრის საზღვრებში,  რომელიც  ნაცნობია და აღიარებული როგორც სიჩუმე. არ იყო არც საზღვრები, არც საზომი, და ეს მდუმარება არ იყო  გამოცდილების ფარგლებში, რომ  გეცნო და  სადმე შეგენახა. ის აღარასოდეს მოვიდოდა ხელახლა,  და თუ ეს მოხდებოდა, ის სრულიად სხვა იქნებოდა. მდუმარება ვერ განმეორდება;  მხოლოდ ტვინს შეუძლია მეხსიერების დახმარებით  იმის განმეორება , რაც იყო, და ის რაც იყო,  არ არის რეალობა.  მედიტაცია ,  დროისა და სივრცის მიერ შექმნილი ცნობიერების სრული არარსებობა იყო. ფიქრს, რომელიც ცნობიერების არსია, არ  შეუძლია, გამოიწვიოს და შექმნას ეს სიჩუმე. ტვინი, მთელი თავისი  ვერაგული  და გართულებული  ქმედებებით, ნებაყოფლობით უნდა დამშვიდდეს, ყოველგვარი ჯილდოსა და უსაფრთხოების მოლოდინის გარეშე.  მხოლოდ მაშინ იქნება ის სენსიტიტური, ცოცხალი და მშვიდი.  ტვინი, რომელსაც ესმის თავისი ფარული თუ ღია მოქმედებები,  მედიტაციის ნაწილია. ეს  მედიტაციის საფუძველია, ამის გარეშე მედიტაცია მხოლოდ საკუთარი თავის მოტყუებაა, აბსოლუტურად უმნიშვნელო.  შემოქმედება რომ აფეთქდეს, ამისათვის აუცილებელია მდუმარება.

 ზრდასრულობა(სიმწიფე) არც დროისაა და  არც ასაკის. არ არსებობს ინტერვალი ახლასა და ზრდასრულობას შორის; არ არსებობს არავითარი „დროთა განმავლობაში“;  ზრდასრულობა ეს ის მდგომარეობაა, როდესაც ყოველგვარი არჩევანი შეჩერებულია . მხოლოდ უმწიფრობა ირჩევს და იცნობს  არჩევანის კონფლიქტს. ზრდასრულობაში არ არის მიმართულება, დირექტივები, არსებობს ისეთი  მიმართულება, სადაც არ არის არჩევანი. კონფლიქტი ნებისმიერ დონესა და ნებისმიერ  სიღრმეზე უმწიფრობის მაჩვენებელია. არ არსებობს ისეთი რამ, რასაც ქვია ზრდასრულობის მიღწევა, გარდა აუცილებელი  ორგანული ან მექანიკური სიმწიფისა. გაგება, რომელიც  კონფლიქტის საზღვრების მიღმა გაგიყვანს, თავისი ურთულესი ნაირსახეობებით,  არის ზრდასრულობა. აუცილებელია შინაგანი თუ გარეგანი  კონფლიქტის გაგება, მთელი თავისი სირთულითა და  დახვეწილობით.  კონფლიქტი, იმედგაცრუება, რაიმეს შესრულება,   ერთიანი  მოძრაობაა, შინაგანი და გარეგანი. ზღვის    ნაკადი, რომელიც  ნაპირზე  გადმოდის და მერე უკან ბრუნდება ერთიანი მოძრაობაა , და  მას ქვია ტალღა, და იქ არ  არსებობს არც გარეთ და არც შიგნით.   ნებისმიერი ფორმის კონფლიქტი გაგებული უნდა  იქნას არა ინტელექტუალურად, არამედ რეალურად, და რეალობა მოდის კონფლიქტთან ემოციურ კონტაქტში.  ემოციური კონტაქტი, შოკი, შეუძლებელია მაშინ , როდესაც ის ინტელექტუალურად,    ვერბალურად,  როგორც აუცილებლობა ისეა მიღებული, ან უარყოფილია სენტიმენტალურად.  მიღება ან უარყოფა  ფაქტს ვერ შეცვლის და ვერც  მსჯელობა  ვერ მიიყვანს მას საჭირო ქმედებამდე.  მხოლოდ ფაქტის „დანახვა“ მოიტანს შედეგს, მაგრამ დანახვა ყოველგვარი განსჯის, გამართლებისა და იდენტიფიკაციის გარეშე. დანახვა მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, თუ ტვინი არ მონაწილეობს აქტიურად, არამედ მხოლოდ აკვირდება, თავს იკავებს კლასიფიკაციისგან, განსჯისა და შეფასებისგან. კონფლიქტი გარდაუვალია, თუ არსებობს სწრაფვა სურვილის შესრულებისკენ, თავის გარდაუვალი იმედგაცრუებით,  თუ  ამბიციური სწრაფვაა, თავისი დახვეწილი და ულმობელი კონკურენციით, და შური ამ  უწყვეტი კონფლიქტის ნაწილი, გახდე, მიაღწიო, იყო წარმატებული.

 არ არსებობს გაგება  დროში. გაგება არ მოდის ხვალ, ის არასოდეს მოვა ხვალ; ის ან ეხლაა ან არასოდეს.  „დანახვა“ არის მომენტალური, როდესაც ტვინიდან ხდება  „დანახვის“  მნიშვნელობის გაგება , ის   იშლება, და  მაშინვე ადგილს იკავებს რეალური „დანახვა“.    ეს უფრო აფეთქებაა, ვიდრე  განსჯა, გამოთვლა. უფრო ხშირად „დანახვას“ ხელს უშლის შიში. შიში, თავისი თავდაცვითა და გამბედაობით,  კონფლიქტის სათავეა. დანახვა უნდა არა მარტო ტვინით, არამედ მის მიღმა.  ფაქტის დანახვას, თავისი  ქმედება მოაქვს , სრულიად განსხვავებული  იდეისა და  ფიქრის ქმედებისგან;  მოქმედება რომელიც გამომდინარეობს ფიქრიდან , იდეიდან , ბადებს კონფლიქტს;   ასეთი ქმედება  ფორმულასთან  მიახლოება ან შედარებაა და ამას მოაქვს კონფლიქტი. ფიქრის არეალში  არ არსებობს დიდი ან მცირე კონფლიქტის დასასრული,   კონფლიქტის არსი არის არა-კონფლიქტი და ეს არის ზრდასრულობა.

  დილით  ძალიან ადრე, გაღვიძებისას, ეს არაჩვეულებრივი კურთხევა იყო მედიტაცია, და მედიტაცია იყო  ეს კურთხევა.  მშვიდობიან ტყეში სეირნობისას, ის აქ უზარმაზარი ინტენსივობით იყო.

ჯიდუ კრიშნამურტი “ჩანაწერების წიგნი” (დღიური) დასაწყისი

შესავალი

1961 წლის ივნისში, კრიშნამურტმა დაიწყო ჩანაწერების გაკეთება საკუთარი შეგრძნებებისა და ცნობიერების მდგომარეობის შესახებ. ეს ჩანაწერები გრძელდებოდა სრულ შვიდ თვეს, დაახლოებით ორი კვირის გამოკლებით. ის წერდა გარკვევით, ფანქრით, პრაქტიკულად შესწორების გარეშე. ხელნაწერის პირველი სამოცდაჩვიდმეტი გვერდი ჩაწერილია პატარა წიგნაკში, დანარჩენი (სულ 323გვ) კი ჩაწერილია დიდი ზომის წიგნაკში . ჩანაწერი იწყება და წყდება მოულოდნელად. თვითონ კრიშნამურტი ვერ ხსნის, რამ აიძულა იგი დაეწყო დღიურების წერა. მას არც მანამდე და არც მერე ამგვარი ჩანაწერები არ გაუკეთებია.

ხელნაწერმა გაიარა უმცირესი რედაქირება. გასწორებული იყო ორთოგრაფიული შეცდომები, უფრო მეტი გარკვეულობისთვის, დამატებულია სხვადასხვა სასვენი ნიშანი, შემოტანილია მთლიანობაში ზოგიერთი შემოკლება. როგორც ნიშანი & რომელსაც ის უცვლელად იყენებდა. დამატებულია სხვადასხვა აღნიშვნები, არც ისე მრავლისმომცველი ჩანართები კვადრატულ ფრჩხილებში. დანარჩენ შემთხვევებში ხელნაწერი წარმოდგენილია ისე, როგორც ის იყო დაწერილი.

უნდა განვმარტოთ მისი ტერმინი -„პროცესი“ რომელსაც ის მუდმივად იყენებს. 1922 წ. 28 წლის ასაკში კრიშნამურტმა განიცადა სულიერი მღელვარება, რომელმაც შეცვალა მისი ცხოვრება , ამას მოყვა ძალიან რთული წლები, თითქმის მუდმივი ტკივილით თავისა და ხერხემლის არეში. ხელნაწერი აჩვენებს, რომ „პროცესი“, ასე ეძახდა ის ამ ამოუცნობ ტკივილს, გრძელდებოდა თითქმის ორმოცი წლის მანძილზე, თუმცა ბევრად მსუბუქ ფორმაში.

„პროცესი“ იყო ფიზიკური ფენომენი და არ ღირს მისი არევა მისი ცნობიერების მდგომარეობასთან, რომელზეც კრიშნამურტი საუბრობს თავის ჩანაწერებში, და მოიხსენიებს როგორც, „კურთხევა“ „სხვა“ „უსაზღვრობა“.

ის არასდროს იყენებდა ტკივილგამაყუჩებლებს ამ ტკივილის გასაქარვებლად და ამ „პროცესზე“ ზემოქმედებისთვის.

ის არასდროს იყენებდა ალკოჰოლს ან რაიმე ტიპის ნარკოტიკს. ის არასდროს ეწეოდა, ბოლო ოცდაათი წელი არ სვამდა არც ჩაის ან ყავას. მიუხედავად იმისა, რომ მთელი ცხოვრება იყო ვეგეტარიანელი, მაინც დიდ ყურადღებას აქცევდა დაბალანსებულ და სრულფასოვან კვებას. ასკეტიზმი, მისი აზრით, ისევე დამანგრეველია რელიგიური ცხოვრებისთვის, როგორც ზედმეტობა. ის ფაქტიურად ზრუნავდა „სხეულზე“, ( ყოვეთვის ავლებდა ხაზს სხეულსა და ეგოს შორის ) როგორც მხედარი ზრუნავს თავის ცხენზე. ის არასდროს შეუწუხებია ეპილეფსიას ან რაიმე სხვა ტიპის ფიზიკურ დაავადებას, რომელიც იწვევს მოჩვენებებს ან რაიმე სხვა სახის სულიერ ფენომენებს; ის არასდროს იყენებდა მედიტაციის რაიმე „სისტემას“. ამ ყველაფერს იმიტომ ვამბობთ, რომ მკითხველს არ შეექმნას ისეთი წარმოდგენა, რომ თითქოს ეს როდესმე გამოწვეული იყო – ნარკოტიკებით ან შიმშილობით.

ამ უნიკალურ ჩანაწერებში ჩვენ გვაქვს ის, რასაც შეგვიძლია ვუწოდოთ საწყისი, კრიშნამურტის სწავლების სათავე. აქ არის მთელი არსი მისი სწავლების, გამომდინარე მისი ბუნებრივი საწყისიდან. ისევე როგორც ის თავად წერს ამ ფურცლზე : „ყოველ ჯერზე ამ კურთხევაში არის რაღაც ახალი, ახალი თვისება, ახალი არომატი, და მაინც ის უცვლელია“. ამიტომ, მისგან გამომდინარე სწავლება, არასდროსაა ზუსტად ანალოგიური, თუმცა ხშირად მეორდება, ისე როგორც, ხეები, მთები და მდინარეები, ღრუბლები და მზის სინათლე, ჩიტები და ყვავილები, რომელთაც ის ისევ და ისევ აღწერს, მუდმივად „ახალია“. მათ ხომ თვალი მუდამ ხედავს , თუმცა ისინი არასდროს გამხდარან ჩვეულებრივი; ყოველ დღე ისინი მას უტოვებენ სრულიად ახალ მოგონებებს, და ასეთივე ხდებიან ისინი ჩვენთვისაც.

18 ივნისს 1961 წ. იმ დღეს, როდესაც კრიშნამურტმა დაიწყო ჩანაწერების გაკეთება, ის ნიუ-იორკში, თავის მეგობრებთან ერთად იმყოფებოდა დასავლეთით 87-ე -ქუჩაზე. ის ნიუ-იორკში 14 ივნისს ლონდონიდან ჩაფრინდა , სადაც ექვსი კვირა გაატარა და ქონდა თორმეტი საუბარი. ლონდონში გამგზავრებამდე ის იყო რომში და ფლორენციაში, მანამდე პირველი სამი თვე იმყოფებოდა ინდოეთში, სადაც ქონდა შეხვედრები ნიუ-დელსა და ბომბეიში.

მერი ლატენსი

კრიშნამურტის ჩანაწერების წიგნი

( ნაწილი პირველი , ოჰაიო, კალიფორნია . 1961წ.)

18 ივნისი.

(1961. ნიუ-იორკი)

საღამოს ის აქ იყო: ის უცებ მოვიდა, აავსო ოთახი, მშვენიერების, ძალისა და სინატიფის უდიადესი შეგრძნებით. ის სხვებმაც შენიშნეს.

19 ივნისი.

მთელი ღამე, როცა არ უნდა გამღვიძებოდა, ის აქ იყო. მთელი გზა თავი მტკიოდა თვითმფრინავში ( მიფრინავდა ლოს-ანჯელესში). ტვინის გაწმენდა აუცილებელია. ტვინი ყველა შეგრძნების ცენტრია, რაც უფრო ცოცხალი და მსუბუქია შეგრძნებები, მით უფრო საღი და მოქნილია ტვინი. ტვინი ესაა- ცენტრი მოგონებების, წარსულის. ის აგროვებს გამოცდილებასა და ცოდნას, ტრადიციებს. ამიტომაც ლიმიტირებულია, განპირობებულია. მისი ქმედებები დაგეგმილია, მოფიქრებული, დაფუძვნებული რაღაცაზე, მაგრამ ის ფუნქციონირებს მხოლოდ გარკვეულ საზღვრებში, დროსა და სივრცეში. ამიტომაც არ შეუძლია გაიგოს ის, რაც არის საერთო, ერთიანობა, მთლიანობა.

მთლიანი, სავსე არის გონება, ის ცარიელია, აბსოლუტურად ცარიელი და ამ სიცარიელის წყალობით ტვინი არსებობს დროის სივრცეში. მხოლოდ მაშინ, როდესაც ტვინი გაიწმინდება განპირობებულობისაგან, სიხარბისგან, შურისგან, პატივმოყვარეობისგან, მხოლოდ მაშინ შეუძლია ტვინს გაიგოს, ის, რაც არის სისავსე. სიყვარული სწორედ სისავსეა.

20 ივნისი.

ავტომობილში ეს კვლავ დაიწყო( გზად ოჰაიოსკენ). წნევა და განცდა უსასრულო სივრცის. შეუძლებელი იყო მისი განცდა ის უბრალოდ არსებობდა. არ იყო ცენტრი , საიდანაც და სადაც ხდებოდა მისი განცდა. ყველაფერი, ავტომობილი, ხალხი, სარეკლამო აბრები იყო საოცრად ნათელი, ფერები იყო მტკივნეულად ინტენსიური. ეს გრძელდებოდა დაახლოებით ერთ საათს, თავი ძალიან მტკიოდა, ტკივილი მთელს თავს განმსჭვალავდა.

ტვინს შეუძლია და სჭირდება განვითარება, მისი განვითარება ყოველთვის იქნება გამომდინარე მიზეზიდან, რეაქციებიდან, ძალადობიდან არაძალადობამდე და ასე შემდეგ. ტვინი განვითარდა პრიმიტირული მდგომარეობიდან, და მიუხედავავდ მისი დახვეწილობისა, გონიერებისა ან ტექნიკურობისა, ის მაინც დარჩება დროის სივრცის საზღვრებში.

ანონიმურობა ნიშნავს თვინიერებას(შეგუებულობას), ის არ მდგომარეობს სახელის ან ტანსაცმლის ცვლილებაში ან რამე ისეთთან რაც იდენტიფიცირებულია ანონიმურობასთან, მაგალითად იდეალი, გმირობის აქტი, ქვეყანა და ა.შ. ასეთი ანონიმურიბა არის გონების აქტი, ცნობიერი ანონიმურობა. არსებობს ანონიმურობა რომელიც მოდის ერთიანობის გაცნობიერებიდან. ერთიანობა არასოდესაა დამოკიდებული ტვინის შინაგან ველზე ან იდეაზე.

21 ივნისი

დაახლოებით 2 საათზე გავიღვიძე, საოცარ წნევას ვგრძნობდი, გამჭოლი ტკივილი იყო, უფრო მეტად თავის ცენტრალურ ნაწილში. ეს დაახლოებით ერთ საათს გრძელდებოდა, და რამოდენიმეჯერ გამეღვიძა წნევის ინტენსივობისგან . ყოველ ჯერზე იყო დიდი ექსტაზი. ეს სიხარული გრძელდებოდა. – როდესაც დანტისტის სავრძელში ვიჯექი , წნევა კვლავ განახლდა. ტვინი საოცრად მშვიდი გახდა, მთრთოლვარე, სრულიად გაცოცხლებული, ყოველი შეგრძნება იყო ცოცხალი. თვალები ხედავდნენ ფუტკარს ფანჯარაზე, ჩიტებსა და შორეულ იისფერ მთებს . თვალები ხედავდნენ, მაგრამ ტვინი არ აფიქსირებდა ამას. და განა უბრალოდ არ აფიქსირებდა, არამედ შესაძლებელი იყო ტვინის ვიბრაციის შეგრძნება, რაღაც საოცრად ცოცხალი იყო, ვიბრირებდა, წნევა და ტკივილი იყო იმდენად დიდი, რომ სხეული მთვლემარე მდგომარეობაში ჩაიძირა.

თვითკრიტიკული აზროვნება სასიცოცხლოდ აუცილებელია. წარმოსახვები და ილუზია ხელს უშლის სუფთა დაკვირვებას. ილუზია მუდამ იარსებებს სანამ არსებობს სურვილი გაიხანგრძლივო სიამოვნება და თავიდან აიცილო ტკივილი , ანუ მოთხოვნილება გააგრძელო ან გაიხსენო ის მოგონებები, რაც მიღებული გაქვს და გაექცე ტკივილსა და ტანჯვას. ერთიც და მეორეც ილუზიას წარმოშობს. იმისათვის, რომ საბოლოოდ გათავისუფლდე ილუზიისგან, აუცილებელია გაიგო რა არის სიამოვნება და წუხილი, ყოველგვარი კონტროლისა და სუბლიმაციის, იდენტიფიკაციისა და უარყოფის გარეშე.

მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი სწორი დაკვირვება, როდესაც ტვინი მშვიდია. და შესაძლებელია თუ არა ოდესმე ტვინი დამშვიდდეს? ეს მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, თუ იგი იქნება ძალიან სენსიტიური, დაინახოს ნეგატივი, მისი გამრუდების გარეშე. დღის მეორე ნახევარში წნევა გრძელდებოდა.

22 ივნისი.

შუაღამეს გამეღვიძა, საოცრად დიდი განცდა მქონდა გონების უსასრულოდ გაფართოებული მდგომარეობის, თვით გონება იყო ეს მდგომარეობა. „შეგრძნება“ ამ მდგომარეობის განძარცვული იყო ყოველგვარი სენტიმენტებისა და ემოციებისგან, იყო ძალიან ფაქტიური, ძალიან რეალური. ეს მდგომარეობა საკმაოდ დიდ ხანს გაგრძელდა. ამ დილით ეს ტკივილი და წნევა ძალიან მწვავე იყო.

დანგრევა სასიცოცხლოდ აუცილებელია. არა, საგნებისა და შენობების, არამედ ყველა ფსიქოლოგიური მიბმისა და დამცავი მექანიზმების, ღმერთების, რწმენის, სასულიერო პირებზე დამოკიდებულების, განცდების, ცოდნის და ა.შ. ამ ყველაფრის დანგრევის გარეშე არ იქნება კრეატიულობა. შემოქმედებითობა მხოლოდ თავისუფლებაში მოდის, სხვა თქვენს მაგივრად ამას ვერ დაანგრევს, თქვენ თავად უნდა უარყოთ და დაანგრიოთ ეს თვითშემმეცნებელი ცნობიერებით.

რევოლუციას – სოციალურს თუ ეკონომიკურს, იქნება ეს მასშტაბური თუ ვიწრო საზღვრებში, შეუძლია შეცვალოს მხოლოდ გარეგანი ყოფა და მდგომარეობა, თუმცა ეს მუდამ იქნება შეზღუდული ფიქრის არეალში. სრული რევილუციისთვის , ტვინმა აბსოლუტურად უნდა მოიშოროს მთელი თავისი შინაგანი, ფარული მექანიზმი ავტორიტეტების, შურის, შიშის და ა. შ.

ძალა და მშვენიერება სათუთი ფოთლის, მდგომარეობს სწორედ განადგურებისგან მის დაუცველობაში, როგორც ტროტუარზე ამოსული ბალახის ღერო, რომელიც ფლობს ძალას წინ აღუდგეს შემთხვევით სიკვდილს.

23 ივნისი

შემოქმედება, არასოდესაა პიროვნების ხელში. ის სრულიად ქრება , როდესაც ინდივიდუალურობა, მთელი თავისი უნარებით, ტალანტით, ტექნიკით ხდება დომინანტი. შემოქმედება არის მთლიანის შუცნობელი არსის მოძრაობა. მისი გამოხატვა ნაწილობრივ შეუძლებელია.

სწორედ მაშინ, როდესაც ვწვებოდი საწოლში, ეს სისრულე მოვიდა, მან აავსო სახლი , ის არა მარტო ოთახს ავსებდა, არამედ , თითქოს მთელს ჰორიზონტს მოიცავდა. ეს იყო დალოცვა.

წნევა, თავისი სპეციფიკური ტკივილით, მთელი დილა აქ იყო და გაგრძელდა თითქმის მეორე დღის შუადღემდე. ვიჯექი დანტისტის სავარძელში და ვიყურებოდი ფანჯრიდან, ვხედავდი სატელევიზიო ანტენებს და სატელეფონო ძელს მეწამულ მთაზე. ვუყურებდი არა მარტო თვალებით, არამედ მთელი თავით, თითქოს თავის უკანა მხარით, მთელი ჩემი არსებით. ეს იყო უცნაური განცდა. არ იყო ცენტრი, საიდანაც შეიძლებოდა მომხდარიყო დაკვირვება. ფერები, მშვენიერება და მთების კონტურებუ იყო ინტენსიური.

ფიქრის ყოველი ხვეული უნდა იყოს გაგებული, რომ მთელი ფიქრი არის რეაქცია და ნებისმიერი ქმედება მისგან გამოდინარე, მხოლოდ გაზრდის არეულობას და კონფლიქტს

24 ივნისი

წნევა და ტკივილი გუშინ მთელი დღე არ მომშორებია; ეს ყველაფერი უკვე ძალიან რთული და მტკივნეული ხდება. როდესაც მარტო ვრჩები, ეს იწყება. არც სურვილია მისი აქ ყოფნის და არც იმედგაცრუება თუ იგი წავა. ეს უბრალოდ აქაა- გინდა თუ არა. ეს ყოველგვარი ფიქრისა და მიზეზების მიღმაა.

აკეთო რამე მხოლოდ კეთებისთვის, როგორც ჩანს ძალიან რთულია , და ამავე დროს არასასურველი. სოციალური ფასეულობები დაფუძვნებულია რაიმეს კეთებაზე, რაღაცის გამო. ამას კი მიყავხარ უნაყოფო არსებობამდე, ისეთ ცხოვრებამდე, რომელის არასოდესაა სრული, მთლიანი, ეს არის ერთ-ერთი მიზეზი დამანგრეველი უკმაყოფილების.

იყო კმაყოფილი სიმახინჯეა, მაგრამ დაუკმაყოფილებლობა შობს სიძულვის. იყო კეთილისმოქმედი მხოლოდ იმიტომ, რომ, დაიმსახურო სასუფეველი ან მიიღო აღიარება პატივცემული ადამიანებისგან, საზოგადოებისგან, ნიშნავს გადააქციო ცხოვრება უნაყოფო მინდვრად, რომელსას მუდმივად ხვავენ , მაგრამ არასოდეს არაფერს თესავენ. ქმედება, როდესაც რაღაც კეთდება რაღაცის გულისთვის, თავისი არსით, არის განზრახ გაქცევა საკუთარი თავისგან, იმისგან, რაც არის.

თუ არ განიცადე არსი, არ იარსებებს მშვენიერება. სილამაზე არ არის გარეგნულ საგნებში ან შინაგან ფიქრებში, გრძნობებსა და იდეებში . მშვენიერება არსებობს მხოლოდ და მხოლოდ გრძნობისა და ფიქრის მიღმა. სწორედ ეს არსია მშვენიერება. მაგრამ ასეთ სილამაზეს არაფერი აქვს ისეთი რაც მას ეწინააღმდგება.

წნევა გრძელდებოდა, განსაკუთრებით თავის არეში ვგწძნობ დაწოლას და ეს მტკივნეულია

25 ივნისი

შუაღამისას გამეღვიძა და აღმოვაჩინე რომ სხეული სრულიად მშვიდია, ხერხემალი გაჭიმული, უმოძრაოდ; ასეთი მდგომარეობა როგორც ჩანს რაღაც დროის მანძილზე შენარჩუნდა. ტკივილი და წნევა ისევ იყო. ტვინი და გონება ინტენსიურად მშვიდი. მათ შორის არ იყო არავითარი დაყოფა. იყო საოცრად მშვიდი ინტენსივობა, თითქოს ორი უზარმაზარი დინამო მუშაობდა მთელი სიჩქარით. ეს იყო განსაკუთრებული ენერგია, სადაც არ იყო დაძაბულობა. მთლიანად იყო შეგრძნება სივრცის, იყო ძალა ყოველგვარი მიმართულებისა დ მიზეზის გარეშე, ამიტომ არ იყო არავითარი სისასტიკე და შეუბრალებლობა. ეს დილასაც გრძლდებოდა.

დაახლოებით ბოლო წლის განმავლობაში ისე ხდებოდა, რომ მეღვიძებოდა და ყველაფერს იმას, რაც ხდებოდა ძილის დროს, განვიცდიდი ფხიზელ მდგომარეობაში, ყოფიერების განსაკუთრებული მდგომარეობა. გეღვიძება თითქოს მხოლოდ იმიტომ, რომ ტვინმა მოახდინოს ყველაფრის რეგისტრაცია. საკვირველია, რომ განსაკუთრებული შეგრძნება სწრაფად გაქრა. ტვინმა არაფერი არ ჩაიწერა მეხსიერების სახით.

არის მხოლოდ ნგრევა და არავითარი ცვლილება. იმიტომ, რომ ყოველგვარი ცვლილება მოდიფიცირებული გაგრძელებაა იმის, რაც იყო. ყველა სოციალური, ეკონომიკური რევოლუცია არის რეაქცია, მოდიფიცირებული გაგრძელება იმის რაც იყო. ასეთი ცვლილება არანაირად არ ანგრევს, ეგოცენტრული ქმედების ფესვებს.

სიტყვა განადგურებას, რა მნიშვნელობითაც ჩვენ ვიყენებთ ; არ აქვს მიზანი, ეს არ არის შედეგზე ორიენტირებული ქმედება. შურის განადგურება– არის ტოტალური და სრული, ის გულისხმობს თავისუფლებას გავლენისგან , კონტროლისგან, და თავისუფალია ყოველგვარი მოტივისგან.

ტოტალური განადგურება შესაძლებელია, თუ დავინახავთ შურის მთელს სტრუქტურას. ამის დანახვას არ ჭირდება დროის სივრცე, ეს ხდება უშუალოდ, დაუყოვნებლივ.

26 ივნისი

წნევა და მისგან გამომდინარე დაძაბულობა , ძალიან ძლიერი იყო გუშინ შუადღისას და დღეს დილით. მაგრამ მოხდა რაღაც ცვლილება: წნევა და დაძაბულობა მოდიოდა თავის უკანა მხრიდან, სასიდან ზევით, თავის ზედა ნაწილისკენ. უცნაური ინტენსივობა გრძელდებოდა, საკმარისია დავმშვიდდე ის იწყება.

კონტროლი, ნებისმიერი ფორმით, საზიანოა მთლიანი , ტოტალური გაგებისთვის. დისციპლინირებული არსებობა- ესაა დაქვემდებარებული ცხოვრება, კონფორმიზმი, აქ კი არ არსებობს თავისუფლება შიშისგან. ჩვევა ანადგურებს თავისუფლებას. ჩვევა ეს ფიქრია, ჩვევა დალევის და სხვა ტიპის რაიმე ჩვევა, ცხოვრებას ხდის ზედაპირულს და ნაცრისფერს. ორგანიზებული რელიგია, თავისი რწმენით, დოგმითა და რიტუალით, უარყოფს გონების ფართო სივრცეში თავისუფალ გასვლას. სწორედ ასეთი გასვლა წმინდავს გონებას დროის სივრცისგან. გაწმენდილ ტვინს შეუძლია გაუმკლავდეს დროის სივრცეს.

27 ივნისი

ის რაც იყო ილ-ში ( ასე ერქვა სახლს ფლორენციასთან ახლოს), აქაც იყო, მოთმინებით, მოწყალებით, უდიდესი სინაზით. ის გავდა ელვას ღამის წყვდიადში-, მაგრამ ის აქ იყო, გამგმირავი, ღვთაებრივი ნეტარება.

რაღაც უცნაური ხდება ფიზიკურ ორგანიზმში, შეუძლებელია ეს ზუსტად განსაზღვრო, მაგრამ არის რაღაც, „ დამატებით“ დაჟინებული, იძულებითი, ეს არ არის არავითარ შემთხვევაში თვითშემოქმედება, წარმოსახვის ნაყოფი. ეს განიცდება სიმშვიდეში, მარტოობაში, ხის ქვეშ ან ოთახში, განსაკუთრებით მძაფრად კი როდესაც ვემზადები დასაძინებლად. ეს ახლაც აქაა, როცა ვწერ; წნევა და დაძაბულობა , ჩვეული ტკივილით

ამ ყველაფრის ფორმულირება ან სიტყვებით გადმოცემა უაზრობაა; ყველაზე ზუსტი სიტყვაც კი , ან ყველაზე ნათელი აღწერილობაც ვერ გადმოსცემს ამ მოვლენას.

ამ ყველაფერში არის უდიდესი და გამოთქმელი მშვენიერება.

ცხოვრებაში არის მხოლოდ ერთი მოძრაობა, შინაგანი და გარეგანი, ეს მოძრაობა განუყოფელია, თუმცა მას ყოფენ. ამ დაყოფის გამო, უმეტესობა მიყვება გარეგნულ მოძრაობას – ცოდნა, იდეა, რწმენა, ავტორიტეტები, უსაფრთხოება, კეთილდღეობა და ა.შ. ამის საპირისპიროდ , ამაზე რეაქციის შედეგად, სხვა მიყვება ეგრეთ წოდებულ შინაგან ცხოვრებას თავისი ხედვებით, იმედებით, მისწრაფებებით, საიდუმლოებებით, კონფლიქტებითა და იმედგაცრუებებით. .

რადგანაც ეს მოძრაობა არის რეაქცია, ეწინააღმდეგება და კონფლიქტშია გარეგანთან. ამიტომაც არსებობს წინააღმდეგობა, თავისი ტანჯვით, განგაშითა და გაქცევით.

არის მხოლოდ ერთი მოძრაობა, ის გარეგანიცაა და შინაგანიც. გარეგანის გაგებით, იწყება შინაგანი მოძრაობა, რომელიც არ არის მოძრაობა წინააღმდეგ ან საპირისპიროდ. როცა კონფლიქტი ამოწურულია, ტვინი, თუნდაც ყველაზე მგრძნობიარე და ფხიზელი, ხდება მშვიდი. მხოლოდ მაშინ შეიძლება შინაგანს ქონდეს რაიმე ღირებულება და აზრი.

ამ მოძრაობიდან გამოდის დიდსულოვნება და თანაგრძნობა, რაც არ არის პროდუქტი ჭკუის ან მიზანმიმართული თვით-უარყოფის.

28 ივნისი

შუაღამეს გამეღვიძა ყვირილითა და კვნესით. წნევა და დაძაბულობა – თავისი სპეციფიკური ტკივილით, ინტენსიური იყო. ეს, როგორც ჩანს, დიდხანს გრძელდებოდა და გაღვიძების შემდეგაც გაგრძელდა რაღაც დროის განმავლობაში. ყვირილი და კვნესა ხშირადაა. ეს კუჭნაწლავის ბრალი არ არის. როდესაც სავარძელში ვიჯექი და დანტისტს ველოდი, ყველაფერი თავიდან დაიწყო და ეხლაც გრძელდება, შუადღის შემდეგ, როცა ამას ვწერ. ეს განსაკუთრებით მარტოობაში შეიმჩნევა, ლამაზ ადგილასაც და ჭუჭყიან ხმაურიან ქუჩაშიც.

რაც წმინდაა, მას ატრიბუტები არ აქვს. ქვა ტაძარში, ხატები ეკლესიაში, სიმბოლო სიწმინდე არ არის. ადამიანი ეძახის მას სიწმინდეს, წმინდას, თაყვანისცემის ღირსს, გამომდინარე რთული მოთხოვნილებებიდან, შიშისგან და სურვილებისგან. ეს სიწმინდეც ფიქრის ველშია, ის ფიქრმა შექმნა და ფიქრში არაფერია ახალი ან წმინდა. ფიქრს შეუძლია შექმნას ჩახლართული სისტემები, დოგმები, საწრმუნოება, ხატი , სიმბოლოები; მისი პროექცია იმაზე წმინდა არაა ვიდრე, სახლის კონტურები ან ახალი თვითმფრინავის პროექტი. ეს ყველაფერი ფიქრის არეალშია , და ამაში არც წმინდა და არც მისტიკური არაფერია. ფიქრი- მატერიაა, და იგი შეგიძლიათ გადააქციოთ რადაც გნებავთ, სიმახინჯედ ან სილამაზედ.

მაგრამ არსებობს სიწმინდე, მაგრამ ეს არც ფიქრიდანაა და არც ფიქრისგან გამოღვიძებული გრძნობისგან. ის შეუცნობელია ფიქრისგან და ვერ იქნება მის მიერ გამოყენებული. ფიქრს არ შეუძლია მისი გამოხატვა. და მაინც, არსებობს სიწმინდე, ფიქრისგან და სიმბოლოებისგან ხელშეუხებელი, ეს არ გადმოიცემა, ეს ფაქტია.

ფაქტი უნდა დაინახო ეს დანახვა არ ხდება სიტყვების მეშვეობით. როცა ხდება ფაქტის ინტერპრეტაცია, ის უკვე ფაქტი აღარაა, ის ხდება რაღაც სხვა. ხედვას აქვს უდიდესი მნიშვნელობა. ხედვა, დროის- სივრცის მიღმაა. ის წამიერია, უშუალო. და ის, რასაც ჩვენ ვხედავთ, არასოდესაა ერთი და იგივე. არ არსებობს არავითარი -ისევ ან ამასობაში-

ამ სიწმინდეს არ ყავს თაყვანისმცემელი, არ ყავს დამკვირვებელი, რომელიც მედიტირებს მასზე. ის ბაზარში არ არის, რომ იყიდო ან გაყიდო.

როგორც მშვენიერების, მისი დანახვაც შეუძლებელია წინააღმდეგობის ფონზე, ვინაიდან მასში არა არავითარი წინააღმდეგობა.

მისი ყოფნა- აქ, ავსებს ოთახს, იღვრება მთებსა და წყლებზე, მთელს დედამიწას ფარავს.

გასულ ღამეს, და ეს უკვე რამოდენიმეჯერ განვიცადე, სხეული იყო უბრალოდ ორგანიზმი და არაფერი მეტი, რომელიც ფუნქციონირებდა , ცარიელი და მშვიდი.

29 ივნისი

წნევა და დაძაბულობა ძალინ ღრმა ტკივილით, აქ არის. თითქოს სადღაც შიგნით, სიღრმეში ოპერაცია მიდის. ეს არ ხდება ვიღაცის ნებასურვილით, როგორი ნატიფიც არ უნდა იყოს ის. რაღაც დროის მანძილზე ცნობიერება შევიდა ამ სიღრმეში. შეიძლება განიზრახო ასეთი რამ, შეიქმნა გარეგნული პირობები, განმარტოვდე ან სხვა რამ, , სტიმული მისცე თავს და შეხვიდე სადღაც სიღრმეში, მაგრამ ამ დროს არაფერი არ ხდება. ეს ყველაფერი – არა რის ახალი.

სიყვარული – არ არის მიჯაჭვულობა. მას არ მოაქვს მწუხარება. სიყვარულში არ არის უიმედობა ან იმედი. სიყვარულს ვერ გახდი რესპექტაბელურს, სოციალური პროგრამის ნაწილს. როდესაც ის არ არის, ყველა უბედურება მაშინ იწყება.

ფლობდე და ეკუთვნოდე, სიყვარულის ფორმად ითვლება. ადამიანის ან რაიმე ნივთის ფლობის სურვილი, არ არის განსაზღვრული უბრალოდ საზოგადოებით ან გარემოებებით, მისი ფესვები გაცილებით ღრმაა. ის მარტოობის სიღრმეებიდან მოდის, და ყველა ცდილობს ეს მარტოობა რაიმე გზით შეავსოს, სასმელით, ორგანიზებული რელიგიით, რწმენით, რაიმე საქმიანობით და ა.შ. ეს ყველაფერი გაქცევაა მარტოობიდან, თუმცა ის კვლავ აქ არის.

შეურთდე რაიმე ორგანიზაციას, რაიმე სარწმუნოებას ან საქმიანობას, ნიშნავს მათ მფლობელობაში შეხვიდე – ეს ნეგატიური ფლობაა. პოზიტიურია თუ თვითონ ფლობ. ნეგატიური და პოზიტიური ფლობაა — სიკეთის კეთებაა, სამყაროს შეცვლა და ეგრეთ წოდებული სიყვარული. აკონტროლო და შეცვალო სხვა სიყვარულის სახელით, ნიშნავს ფლობის სურვილს, სურვილს – სხვაში იპოვო თავშესაფარი, უსაფრთხოება, და თანაგრძნობა. მოთხოვნილება, სხვისი საშუალებით, ან რაიმე საქმიანობით საკუთარი თავი დაივიწყო, ბადებს მიჯაჭვულობას და მიჯაჭვულობას მოაქვს მწუხარება და უიმედობა, რაც იწვევს რეაქციას –განცალკევების. მიჯაჭვულობისა და განცალკევების დაპირისპირებულობა წარმოშობს კონფლიქტსა და იმედგაცრუებას.

არ არსებობს საშუალება, რითიც მარტოობას გაექცევი: მარტოობა – ფაქტია, გაქცევა ფაქტიდან კი იწვევს დაბნეულობასა და მწუხარებას.

საოცარი მდგომარეობაა – არ ფლობდე არაფერს, არ ფლობდე იდეასაც კი, არათუ ადამიანს ან ნივთებს. როცა იდეა, ფიქრი ფესვს იდგავს, ეს უკვე ფლობაა, და იწყება ბრძოლა განთავისუფლებისთვის. და ეს თავისუფლება სულაც არაა თავისუფლება; ეს მხოლოდ რეაქციაა. რეაქცია ფესვს იდგავს და ჩვენი ცხოვრება არის ნიადაგი, სადაც ეს ფესვები იზრდება. გადაჭრა ყველა ფესვის ერთმანეთის მოყოლებით, – ეს ფსიქოლოგიური აბსურდია. ეს შეუძლებელია. საჭიროა დაინახო მხოლოდ ფაქტი და ყველა დანარჩენი თვითონ გაქრება.

30 ივნისი

გუშინ დღის მეორე ნახევარში ცუდად ვიყავი, ძალიან ცუდად, თითქმის აუტანელი იყო; ასე გაგრძელდა რამოდენიმე საათი. სერნობისას, იისფერი მთებითა და კლდეებით გარშემორტყმულმა, უეცრად ვიგრძენი საოცარი განმარტოება, სრული განმარტოება. ეს ყველგან იყო; მასში იყო უდიდესი, განუზომელი სიმდიდრე. მასში იყო ფიქრებისა და გრძნობების მიერ ხელშეუხებელი მშვენიერება. ის არ იყო უმოძრაო, ის ცოცხალი იყო, მოძრავი, ავსებდა ყოველ კუთხე-კუნჭულს. ჩამავალი მზის სხივები კაშკაშებდა მაღალი კლდეების მწვერვალებზე, და ეს შუქი და ფერები ავსებდა ზეცას განმარტოებით.

ეს იყო განუმეორებელი მარტოობა , არა იზოლიცაია, არამედ მარტოობა, მსგავსად წვიმის წვეთისა, რომელიც თავის თავში, დედამიწის მთელს წყლებს მოიცავს, ის არ იყო სასიხარულო ან სამწუხარო, უბრალოდ თავისთავადი იყო. მას არ ქონდა თვისება, ფორმა ან ფერი; ეს მას გახდიდა შეცნობილს, საზღვრულს. ის ელვასავით გამოჩნდა და სიცოცხლე შეიძინა. ის არ იზრდებოდა, არ ვითარდებოდა, არამედ მთელი თავისი სისავსით იმყოფებოდა . მას არ ქონდა დრო სიმწიფისთვის, დროს ფესვები წარსულში აქვს. ეს იყო მდგომარეობა ფესვებისა და მიზეზის გარეშე. ის ტოტალურად „ახალია“, ეს არც იყო და არც იქნება , იმიტომ, რომ ის ცოცხალია.

იზოლაცია ნაცნობია, როგორც მარტოობა; მას ვიცნობთ , რადგანაც ხშირად განგვიცდია, რეალურად თუ წარმოსახვით. ეს ბადებს თავისებურ თვით-კმაყოფილ უგულებელყოფას და შიშს, აქედან წარმოსდგება ცინიზმი და ღმერთები. მაგრამ თვით-იზოლაციას და მარტოობას არ მიყავხარ განმარტოებისკენ. ეს უნდა დაასრულო, არა იმ მიზნით რომ რამეს მიაღწიო, ის ისევე ბუნებრივად უნდა მოკვდეს, როგორც ჭკნება ლამაზი ყვავილი. წინააღმდეგობა შობს შიშს, ისევე როგორც მიღება. ტვინმა სრულად უნდა გაასუფთაოს თავისი თავი ყოველგვარი წარმოსახვებისა და მოხერხებულობისგან.

სრულიად სხვაა — უსაზღვრო განმარტოება, მას არავითარი საერთო არ აქვს ამ დამახინჯებულ და გამრუდებულ ცნობიერებასთან,დაბინძურებულს ეგოს ქმედებებით. ამ განმარტოებაში ხდება ყოველგვარი შემოქმედება, შემოქმედება ანადგურებს, ამიტომ ის მუდამ უცნობია.

გუშინ მთელს საღამოს იყო ეს განმარტოება, ეხლაც აქაა, და როდესაც გამეღვიძა ღამით, მაშინაც აქ იყო.

წნევა და დაძაბულობა გრძელდება, მზარდი თუ მცირე ტალღებით. დღეს, დღის მეორე ნახევარში, ეს საკმაოდ მძიმეა.

1 ივლისი

თითქოს ყველაფერი გაჩერდა. არავითარი მოძრაობა, ძვრა, აბსოლუტური სიცარიელე ყველა ფიქრის, ყოველგვარი ხედვის. არ არის ინტერპრეტატორი, ვინც ინტერპრეტაციას გაუკეთებს, დააკვირდება, ან ცენზურაში გაატარებს. უკიდეგანო სივრცე, რომელიც სრულიად ჩუმი და მშვიდია. არ არის არც სივრცე, არც დრო, რომელიც ამ სივრცეს დაფარავს. ყოველივე არსებულის დასაწყისი და დასასრული აქაა. სინამდვილეში, არც არის არავინ ვინც ამას იტყვის.

წნევა და დაძაბულობა ჩუმად გრძელდეობდა მთელ დღეს; ამ წუთას კი გაძლიერდნენ

2 ივლისი

ის, რაც გუშინ მოხდა, ეს განუზომელი მშვიდი სივრცე, მთელ დღეს გრძელდებოდა, მიუხედავად დამსწრე საზოგადოებისა და ზოგადი საუბრებისა. ეს გაგრძელდა მთელ ღამეს; ის აქ იყო დილითაც. თუმცა იქ მიდიოდა, საკმაოდ, ხმამაღალი, ემოციური, ნერვიული საუბარი. მოულოდნელად, ის ამ ყველაფერს შორის აღმოჩნდა. ის აქ არის, აქ არის მშვენიერება და სიდიადე , ესაა განცდა უსიტყვო ექსტაზის.

წნევა და დაძაბულობა საკმაოდ ადრიდან დაიწყო.

3 ივლისი

მთელი დღე არ ვიყავი სახლში. მიუხედავად ამისა, წნევა და დაძაბულობა, ხმაურიან ქალაქშიც , დღის მეორე ნახევარში 2 ან 3 საათის განმავლიბაში სულ გრძლდებოდა.

4 ივლისი

მიუხედავავდ იმისა, რომ, დაკავებული ვიყავი მთელი დღე , წნევა და დაძაბულობა, დღის მეორე ნახევარში სულ გრძელდებოდა.

ადამიანი რასაც არ უნდა აკეთებდეს ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ძლიერმა რყევებმა ან რაიმე ინციდენტებმა , მასზე კვალი არ უნდა დატოვოს. ეს შრამები დაგაიქცევა ეგოდ „მე“დ, დროთა განმავლობაში ძლიერდება, და მისი კედლები პრაქტიკულად შეუვალი ხდება.

5 ივლისი

დაკავებული ვიყავი, მაგრამ სიმშვიდის მომენტებში წნევა და დაძაბულობა გრძელდებოდა.

6 ივლისი

სრული სიმშვიდისა და სიჩუმის განცდით გამეღვიძა წუხელ. ტვინი საოივობისაცრად ფხიზელი და ინტენსიურად ცოცხალი იყო, სხეული ძალიან მშვიდი. ეს მდგომარეობა დაახლოებით საათნახევარი გაგრძელდა, და ეს ყველაფერი, მიუხედავად მომქანცველი დღისა.

მაღალი ინტენსივობისა და სენსიტიურობის , განსაზღვრავს არსის განცდას. სწორედ მასში მდგომარეობს სიტყვებისა და გრძნობების მიღმიერი მშვენიერება. პროპორციები და სიღრმე , სინათლე და სიბნელე, შემოსაზღვრულია დროის სივრცით, ექვემდებარება სილამაზე-სიმახინჯეს. მაგრამ ის, რაც ხაზებისა და ფორმების მიღმაა, სწავლაზე და ცოდნაზე ზევითაა- ეს არის არსის მშვენიერება.

7 ივლისი

რამოდენიმეჯერ ყვირილით გამეღვიძა. ტვინის ინტენსიური სიმშვიდე და გრძნობა უსაზღვრობის ისევ აქ იყო. წნევა და დაძაბულობა გრძელდებოდა.

წარმატება- ეს სისასტიკეა. წარმატება ნებისმიერი ფორმით, იქნება ეს რელიგიური, პოლიტიკური, ხელოვნებასა თუ ბიზნესში. წარმატების მიღწევა გულისხმობს სისასტიკეს.

8 ივლისი

ძილის წინ, უფრო სწორად ძილის მომენტში, რაღაც პერიოდი გრძელდებოდა კვნესა და ყვირილი. ამდენი მგზავრობით სხეული ძალინ შეწუხდა, ლონდონში გავემგზავრე (ლოს ანჯელესიდან). წნევა და დაძაბულობა რაღაც დონეზე გრძელდებოდა.

9 ივლისი

როდესაც თვითმფრინავში ვჯდებოდი, მიუხედავად მთელი ამ ხმაურისა, სიგარეტის ბოლისა და ხმამაღალი საუბრებისა, სრულიად მოულოდნელად ისევ ის განცდა დამეუფლა, განცდა უსაზღვრობისა, საოცარად კურთხეული,უსაზღვრო სიწმინდის განცდა, როგორც ილ-ში. ხალხმრავლობის, ხმაურისა და სხვა რამეების გამო, სხეული ნერვულად დაძაბული იყო, თუმცა, ის მაინც იყო.

წნევა და დაძაბულობა ინტენსიური იყო, თავის უკანა მხარეს ძლიერი ტკივილით. იყო მხოლოდ ეს მდგომარეობა და არ იყო არავითარი დამკვირვებელი. მთელი სხეული მასში იყო, სიწმინდის შეგრძნება ისეთი ინტენსიური იყო, რომ სხეულს კვნესა აღმოხდებოდა ხოლმე, გვერძე სავარძლებში კი მგზავრები ისხდნენ. ეს რამოდენიმე საათს გაგრძელდა, გვიან ღამემდე. თითქოს მარტო თვალებით კი არ ვუყურებდი, არამედ ათასეული საუკუნეებით. ეს გასაოცარი მოვლენა იყო.

ტვინი სრულიად ცარიელი იყო, ყველა რეაქცია შეჩერდა. მთელი ამ დროის განმავლობაში, ამ სიცარიელის გააზრება არ ხდებოდა, მხოლოდ წერის დროს გახდა ნათელი, მაგრამ ეს ცოდნა არის მხოლოდ აღწერილობა და არა რეალობა. ის, რომ ტვინმა თავად შეძლო დაცარიელება–უცნაური ფენომენია. როდესაც თვალები დახუჭული იყო, სხეული და ტვინი, თითქოს უძირო სიღრმეებში ჩაიძირა, საოცარი სენსიტიურობისა და მშვენიერების მდგომარეობაში. ჩემს გვერდით მჯდომმა მგზავრმა, რაღაც მკითხა და როდესაც ვუპასუხე, ეს ინტენსივობა მაინც აქ იყო; არ იყო არავითარი უწყვეტობა, იყო მხოლოდ ყოფიერება.

ნელ-ნელა დაბინდდა და ნათელი ცა სინათლით აივსო.

მოგვიანებით, როდესაც ეს ყველაფერი იწერება, უძილობით გამოწვეული დაღლილობით, ეს სიწმინდე ისევ აქაა, ისევე როგორც წნევა და დაძაბულობა.

კრიშნამურტის ჩანაწერების წიგნი

(ნაწილი მეორე. ლონდონი. 1961)

10 ივლისი

ცოტა მეძინა, გავიღვიძე ძლიერ მოძრავი ენერგიის შეგრძნებით, რომელიც თავში იყო ფოკუსირებული. სხეული კვნესოდა, მაგრამ მაინც საოცრად წყნარი, გაშლილი და მშვიდი იყო. თითქოს ოთახი სავსე იყო; ძალინ გვიან იყო და მეზობელი სახლის კარი ხმაურით დაიკეტა. – არ იყო არც იდეა, არც გრძნობა და ტვინი მაინც ცოცხალი და ფხიზელი იყო. წნევა და დაძაბულობა ისევ იყო, რაც ტკივილს იწვევდა. უცნაური ამ ტკივილში ისაა, რომ ვერანაირად ვერ აუძლურებს სხეულს. როგორც ჩანს ტვინში ბევრი რამ ხდება, თმცა, რა ხდება ზუსტად, სიტყვებით გადმოცემა შეუძლებებლია. იყო განცდა უსასრულო განფენილობის, განვრცობის.

11 ივლისი

წნევა და დაძაბულობა საკმაოდ ძლიერი იყო, რა საც ტკივილიც თან ერთვოდა. საინტერესოა, სხეული რომ საერთოდ არ აპროტესტებს ამას, არავითარი წინააღმდეგობა. ამ ყველაფერში უცნობი ენერგიაა ჩართული. ძალიან დაკავებული ვარ, იმისათვის , რომ ბევრი ვწერო.

12 ივლისი

მძიმე ღამე მქონდა, ყვირილითა და კვნესით. თავი მტკიოდა. მიუხედავად იმისა, რომ ცოტა მეძინა, მაინც ორჯერ გამეღვიძა, და ყოველ ჯერზე მქონდა შეგრძნება მზარდი ინტენსივობის და ძლიერი შინაგანი ყურადღების, ტვინმა სრულიად დააცარიელა საკუთარი თავი, ყოველგვარი გრძნობისა და ფიქრისგან.

განადგურება, სრული დაცარიელება ტვინის, რეაქცია და მეხსიერება ყოველგვარი იძულების გარეშე უნდა წაიშალოს; წაშლა გულისხმობს დროს, მაგრამ, სწორედ დრო მთავრდება და არა მეხსიერება.

ეს დროისმიღმიერი ზრდა, რაც ხდებოდა, ინტენსივობის ხარისხითა და დონით სრულიად განსხვავდება ვნებებისა და გრძნობებისგან. ამ ინტენსივობას არავითარი საერთო არ აქვს რაიმე სურვილთან, მოთხოვნილებასთან ან გამოცდილებასთან. ტვინი მხოლოდ ინსტრუმენტი იყო, ხოლო ეს დროისმიღმიერი ზრდა (განვრცობა) , ეს შემოქმედებითობის ამაფეთქებელი ინტენსივობა – გონებაა. შემოქმედებითობა არის სწორედ განადგურება.

თვითმფრინავში ეს გრძელდებოდა ( მიფრინავდა ჟენევაში)

კრიშნამურტის დღიური, ნაწილი 3

(შვეიცარია 1961.)

13 ივლისი

ამ ადგილების სიმშვიდემ, მწვანე ფერდობებმა , ხეების სილამაზემ და სიმშვიდემ მგონი ჩემი წნევა და დაძაბულობა უფრო გააძლიერა. თავი მთელი დღე მტკიოდა; როცა მარტო ვრჩები უფრო ცუდად ვხდები. გასულ ღამეს, მგონი, სულ ასე გაგრძელდა. რამოდენიმეჯერ ყვირილითა და კვნესით გამეღვიძა; მეორე დღეს, დასვენების დროსაც ისე მტკიოდა, ყვირილი მინდოდა. სხეული სრულიად მოდუნებულია და ისვენებს. გასულ ღამეს, მთიან ადგილებში გრძელი და სასიამოვნო მოგზაურობის შემდეგ, როდესაც ოთახში შემოვედი, ეს გამაოგნებელი სიწმინდე და ნეტარება აქ იყო. ეს ჩემმა მეგობარმაც იგრძნო, მანაც შეიგრძნო ეს სიმშვიდე, ეს განმსჭვალავი ატმოსფერო. უდიდესი მშვენიერების, სიყვარულისა და სრულყოფილი სისავსის შგრძნება იყო.

ძლევამოსილება მოდის ასკეტიზმიდან, მოქმედებიდან, მდგომარეობიდან, სათნოებებიდან, ბატონობიდან და ა.შ. ძალაუფლების ყველა ეს ფორმა ბოროტებაა. ეს აფუჭებს და რყვნის. ფულის, ნიჭის და გონების გამოყენება ძალაუფლების მისაღწევად, და საერთოდ, რაიმეს გამოყენებით წარმოქმნილი ძალა ბოროტებაა.

მაგრამ არსებობს ძალა, რომელსაც არავითარი კავშირი არ აქვს ისეთ ძალასთან, რაც ბოროტებაა. ასეთ ძალას ვერ იყიდი მსხვერპლით, სათნოებით, კეთილი საქმეებით ან რწმენით, ვერც თაყვანისცემითა და ლოცვებით, თვით-უარყოფის თუ თვით-განადგურების მედიტაციებით. ყოველგვარი ძალისხმევა გახდე ან იყო, სრულად და ბუნებრივად უნდა შეჩერდეს. მხოლოდ მაშინ მოვა ის სიძლიერე, რაც არ არის ბოროტება.

14 ივლისი

მთელი ეს პროცესი სულ გრძელდებოდა გუშინ – წნევა, დაძაბულობა და ტკივილი თავის უკანა არეში; რამოდენიმეჯერ ყვირილით გავიღვიძე. დღის განმავლობაშიც იყო უნებური კვნესა და ყვირილი. გასულ ღამეს, ამ წმინდა გრძნობამ ოთახი აავსო, და ეს სხვამაც იგრძნო. (საუბარია მის მეგობარზე, ვისთანაც ის სტუმრად იყო).

რა ადვილია საკუთარი თავის მოტყუება თითქმის ყველაფერში, გასაკუთრებით ძალიან ღრმა და ნატიფ მოთხოვნილებებსა და სურვილებში. ძალიან რთულია იყო თავისუფალი ყველა ასეთი სწრაფვისა და სურვილისგან. თუმცა ეს უკიდურესად აუცილებელია, რადგანაც ტვინი წარმოშობს ილუზიების ყოველგვარ ფორმებს. იმ განცდების განმეორების სურვილიც კი, რაც ასე სასიამოვნო, მომხიბვლელი და ნაყოფიერი იყო, ისეთი ნიადაგია, სადაც მწუხარება იზრდება. მწუხარების ვნება ისევე ზღუდავს, როგორც ვნება ძალაუფლების. ტვინმა უნდა შეწყვიტოს საკუთარი გზით სიარული, ის უნდა გახდეს აბსოლუტურად პასიური.

15 ივლისი

წუხელ მთელი ეს პროცესი მძიმე იყო; ძალინ დაღლილი და გამოუძინებელი დავრჩი.

შუაღამისას გამეღვიძა უსაზღვრო და უზარმაზარი ძალის შეგრძნებით. ეს ის ძალა არ არის, რომელსაც ნება ან სურვილი იძლევა, არამედ ძალა, რომელიც არის მდინარეში, მთაში, ხეში. ეს ადამიანშიცაა, მაგრამ ხოლოდ მაშინ, როცა, ნებელობა და სურვილი ნებისმიერი ფორმით სრულიად ქრება. მას არ აქვს არავითარი ფასეულობა და არც რაიმე სარგებლობა მოაქვს ადამიანისთვის, თუმცა მის გარეშე არ არის ადამიანური არსებობა, ან ხე.

ადამიანის ქმედება – არჩევანი ან ნებაა, ასეთ არსებობაში არის წინააღმდეგობა და კონფლიქტი, აქედან კი მწუხარება. ყველა ასეთ ქმედებას აქვს მიზეზი, მოტივი, ამიტომაც არის ის რეაქცია. ამ ძალის მოქმედებას არ აქვს მიზეზი, არც მოტივი, ამიტომაც ის თავისთავადაა განუზომელი და არსი.

16 ივლისი

ეს პროცესი ღამე დიდხანს გრძელდებოდა; საკმაოდ ინტენსიური იყო. რამდენის ატანა შეუძლია სხეულს! მთელი სხეული თრთოდა, ამ დილითაც რომ გავიღვიძე, თავი ირყეოდა.

ამ დილით, აქ, ის განსაკუთრებული სიწმინდე იყო, ოთახს ავსებდა. ის უდიდეს ყოვლისგანმსჭვალავ ძალას ფლობს, თქვენი არსების ყოველ ნაწილში აღწევს, ავსებს, წმინდავს, ყველაფერს თავის თანამონაწილედ ხდის. ეს სხვამაც იგრძნო. ეს სწორედ ისაა რასაც ნატრობს ადამიანი, მაგრამ რადგანაც ის ამისკენ ისწრაფვის , ხელიდან უსხლტება. ბერი, მღვდელი, სანიასინი ტანჯავეს საკუთარ სხეულსა და სულს ამის მოპოვების სურვილით, მაგრამ ის მათ გვერდს უვლის. მას ვერ იყიდი. ვერც მსხვერპლშეწირვა, ვერც სათნოებები, ვერც ლოცვა ვერ მოგცემს ამ სიყვარულს. ეს ცხოვრება, ეს სიყვარული ვერ იქნება, თუ საშუალებად სიკვდილი ხდება. ყოველგავრი ძიება, ყოველგვარი თხოვნა და მუდარა, სრულიად უნდა შეჩერდეს.

ჭეშმარიტებ ვერ იქნება ზუსტი. ის რაც იზომება, -არ არის ჭეშმარიტება. შეიძლება გაზომო და გაიგო იმის სიმაღლე, რაც არ ცხოვრობს.

17 ივლისი

მთის ტყიან მხარეს, მაღლა მივუყვებოდით ციცაბო ბილიკს, შემდეგ ჩამოვჯექით . უცებ, სრულიად მოულოდნელად, ეს წმიდათაწმინდა კურთხევა ჩვენზე გადმოვიდა; ეს სხვამაც იგრძნო; თუმცა არაფერს ვამბობდით. როგორც ოთახი აავსო რამოდენიმეჯერ, თითქოს ისე დაფარა მთა და ფერდობი, მთელი მაშტაბით მოიცვა ირგვლივ ყველაფერი. ის ყველგან იყო, თითქოს, მთელი სივრცე გაუჩინარდა, ყველაფერი, რაც შორს იყო, ფართო ხეობები, შორეული მთიანი მწვერვალები და ადამიანი, რომელიც იჯდა, გაუჩინარდა. არ იყო ერთი, ორი ან მრავალი, არამედ მხოლოდ უსაზღვრობა. ტვინმა მთელი თავისი რეაქციები დაკარგა, ის მხოლოდ ინსტრუმენტი იყო დაკვირვებისთვის, ის იყო ხედვა, -არა ტვინი, რომელიც ეკუთვნის კონკრეტულ ადამიანს, არა განპირობებული დროის სივრცეში, – არამედ არსი ნებისმიერი ტვინის.

მშვიდი ღამე მქონდა , მთელი პროცესი არც ისე ინტენსიური იყო. დილით ისეთი განცდა იყო, რაც გრძლდებოდა ალბათ წუთით, 1 საათით ან საერთოდ დროის მიღმა . განცდა, რომელიც დროით ივსება , აღარ არის განცდა. რასაც განგრძობითობა იქვს, ის არ არის განცდა. გაღვიძებისას, ძალინ ღრმად, მთლიანი გონების უსაზღვრო სიღრმეებში, საოცრად ინტენსიური, ცოცხალი, უკიდურესად მწველი, ყურადღების, გაცნობიერებისა და შემოქმედების ალი გიზგიზებდა.

სიტყვა – არ არის საგანი; სიმბოლო – არ არის რეალობა. ცეცხლი რომელიც ცხოვრების ზედაპირზე ანთია, მიდის, ქრება, და ტოვებს მწუხარებას, ფერფლს და მოგონებას. ამ ცეცხლს ეძახიან ცხოვრებას, მაგრამ ეს არ არის ცხოვრება. ეს რღვევაა. შემოქმედების ცეცხლი, ქმნადობა, რაც არის განადგურება, სწორედ ესაა სიცოცხლე. მასში არც დასაწყისია და არც დასასრული, არც ხვალ და არც გუშინ. ის არის, და ვერანაირი ზედაპირული მოქმედება მას ვერ გახსნის. ტვინი უნდა მოკვდეს, ასეთი ცხოვრებისთვის.

18 ივლისი

პროცესი ძალიან მძაფრი იყო, ძილის საშუალებას არ მაძლევდა. დილითაც და შუადღის შემდეგაც ვყვიროდი და ვკვნესოდი, ტკივილი საკმაოდ დიდი იყო.

დილით გავიღვიძე ტკივილით, ამავე დროს იყო გაელვება ხედვის, ეს იყო გამოვლინება(გამოცხადება). ჩვენი თვალები და ტვინი გარეგანი საგნების რეგისტრირებას ახდენს – ხეები, მთები, სწრაფად მორბენალი ნაკადულები; აგროვებს ცოდნას, ტექნიკას და ა. შ. იგივე თვალებითა და ტვინით, ვსწავლობთ დაკვირვებას და ამორჩევას, განსჯასა და გამართლებას, ვიყურებით შინაგანში, შევიცნობთ საგნებს, ვქმნით იდეებს, რაც შემდეგ ფორმირებას უკეთებს გონებას. ეს შინაგანი ხედვა, არც ისე შორს აღწევს, რადგანა ის იმყოფება საკუთარი შეზღუდული დაკვირვებისა და გონების ფარგლებში. ეს შინაგანი ხედვა – ჯერ კიდევ გარეგანი ხედვაა, ამიტომაც არ არის მათ შორის დიდი სხვაობა. ის, რაც გეჩვენება განსხვავებული, შესაძლებელია იყოს მსგავსი.

მაგრამ, არსებობს შინაგანი დაკვირვება, რომელიც არ არის შიგნით მიმართული გარეგანი დაკვირვება. თვალი და ტვინი, რომელიც აკვირდება მხოლოდ ნაწილობრივ, ვერ ჩასწვდება ერთიან ხედვას. ისინი უნდა იყოს სრულიად ცოცხალი და ამავე დროს მშვიდი; მათ უნდა შეწყვიტონ ამორჩევა და განსჯა და გახდნენ პასიურად შემცნობნი. მაშინ შინაგანი ხედვა აღარაა დროის-სივრცის საზღვრებში. ამ გაელვებაში იბადება ახალებური აღქმა და შეცნობა.

19 ივლისი

გუშინ, დღის მეორე ნახევარში, ძალიან ცუდად ვიყავი, თთქოს ტკივილი უფრო გაძლიერდა. საღამოს მოვიდვა ის სიწმინდე და ოთახი აავსო, ეს სხვამაც იგრძნო. ღამე საკმაოდ მშვიდი იყო, თუმცა წნევა და დაძაბულობა რჩებოდა, როგორც მზე, ღრუბლებს მიღმა; დილით ადრე პროცესი ისევ დაიწყო.

მეჩვენობოდა, მარტო იმიტომ ვიღვიძებდი, გარკვეული განცდა რომ დამერეგისტრირებინა; ეს საკმაოდ ხშირად ხდებოდა გასულის წლის გამნავლობაში. დღეს დილას სიხარულის ცოცხალი შეგრძნებით გავიღვიძე; ის გაღვიძებისთანავე შემოდის, ეს არ არის წარსულის . ის არსებობს აწმყოში. ის მოდიოდა, ეს ექსტაზი, „გარედან“, ეს არ იყო თვით-ფლობით გამოწვეული; ის აღწევდა სისტემის მეშვეობით, უზარმაზარი ენერგიითა და სისავსით მოედინებოდა მთელს ორგანიზმში. ტვინი ამაში არ იღებდა მონაწილეობას, მხოლოდ არეგისტრირებდა, არა როგორც მოგონებას, არამედ როგორც ფაქტს, როგორც რეალობას- რომელიც ხდებოდა. თითქოს ამ ექსტაზის უკან, უსაზღვრო ძალა და ცხოველმყოფელობა იდგა. ეს არ იყო სენტიმენტალობა, გრძნობა ან ემოცია, მაგრამ ისეთი მყარი და რეალური, როგორც მთიდან წამოსული ნაკადი, ან როგორც განმარტოებული ფიჭვი, მთის მწვანე ფერდობზე. ყველა შეგრძნება და ემოცია ტვინთანა დაკავშირებული, მაგრამ როგორ სიყვარული არ არის ტვინთან კავშირში, ისე ეს ექსტაზიც. მხოლოდ დიდი ძალისხმევით თუ შეძლებდა ტვინი ამის აღდგენას მეხსიერებაში.

დღეს, დილიდან იყო ეს ნეტარება, იგი თითქოს მთელს დედამიწას ფარავდა და ოთახი აავსო. მასთან ერთად მოდის ეს ყოვლისმომცველი სიმშვიდე, სიჩუმე, რომელიც თითქოს, თავის თავში ყველა მოძრაობას მოიცავს.

20 ივნისი

გუშინ , დღის მეორე ნახევარში, პროცესი გასაკუთრებით ინტენსიური იყო. მანქანაში ვიჯექი და ვერ ვამჩნევდი რა ხდებოდა ირგვლივ. ინტენსივობა გაიზარდა და ისეთი აუტანელი გახდა, რომ დაწოლა მომიწია. საბედნიეროდ ოთახში სხვაც იყო.

ოთახი ამ ნეტარებით აივსო. შეუძლებელიე იმის სიტყვებით გადმოცემა, რაც ხდებოდა. სიტყვები მკვდარია, მათ აქვს განსაზღვრული და დადგენილი მნიშვნელობა, ის , კი რაც ხდებოდა, ყველანაირი სიტყვისა და აღწერილობის მიღმაა. ეს ყოველგვარი შემოქმედების ცენტრი იყო; ეს იყო სერიოზული გამწნედი, რომელიც ასუფთავებდა ტვინს ყოველგვარი გრძნობისა და ფიქრისგან. მისი სერიოზულობა ელვასავით იყო, რომელიც ყველაფერს ანადგურებს და წვავს; მისი სიღრმე განუზომელი იყო, უძრავი, მიუღწეველი, მისი სიმტკიცე ისევე ნათელი იყო, როგორც ზეცა. ის იყო თვალებში, სუნთქვაში. ის თვალებში იყო და ამ თვალებს დანახვა შეეძლოთ.

თვალები რომლებიც ხედავდნენ, რომლებიც უყურებდნენ, სრულიად განსხვავდებოდნენ მხედველობის ორგანოდან, და მაინც, ეს იგივე თვალები იყო. იყო მხოლოდ ხედვა, თვალები რომლებიც ხედავდნენ დროის-სივრცის მიღმა . ეს იყო შეუღწეველი(ურღვევი) ღირსება და მშვიდობა , როგორც არსი, ყოველი მოძრაობისა და მოქმედებისა. ვერავითარი სათნოება მას ვერ ეხებოდა, რადგანაც ის, ადამიანისგან აღიარებულ ყოველგვარი სათნოების მიღმა იყო. მასში იყო სიყვარული, სრულიად მოკვდავი, ამიტომაც ძალიან სათუთი, როგორ ყველა ახალი რამ, დაუცველი, მსხვრევადი, და მაინც ის ამ ყველაფრის მიღმა იყო. ეს იყო ურღვევი, უსახელო, შეუცნობელი. ვერანაირი ფიქრი ვერ შეაღწევდა მასში, ვერანაირი ქმედება ვერ შეეხებოდა მას, ის იყო „ სუფთა“ , ხელშეუხებელი – და მაინც მომაკვდინებლად ლამაზი.

ამ ყველაფერმა, როგორც ჩანს მაინც იმოქმედა ტვინზე, ის უკვე აღარ იყო ისეთი, როგორიც ადრე. (ფიქრი ისეთი უმნიშვნელო რამაა, აუცილებელი, მაგრამ უმნიშვნელო). ამ მიზეზით, როგორც ჩანს დამოკიდებულება შეიცვალა. როგორც საშინელი შტორმი, დამანგრეველი მიწისძვრა აძლევს ახალ კალაპოტს მდინარეებს, ცვლის ლანდშაფტს, ღრმად თხრის მიწას, სწორედ ასე გათალა ფიქრის კონტურები და ფორმა შეუცვალა გულს.

21 ივლისი

მთელი პროცესი ჩვეულებრივად მიდის, მიუხედავად გაციებისა და ციებ-ცხელებისა, ის უფრო მძაფრი და შეუპოვარი გახდა. საოცარია, რამდენის ატანა შეუძლია სხეულს.

გუშინ, როდესაც მშვენიერ ვიწრო ხეობაში ვსეირნობდით, რომლის ციცაბო მხარე ფიჭვების ჩრდილით იყო დაფარული , ხოლო მწვანე მინდვრები ველური ყვავილებით, უცებ, საუბრისას, სრულიად მოულოდნელად , ეს კურთხევა ჩვენზე გადმოვიდა, როგორც მსუბუქი წვიმა. ჩვენ მის ცენტრში აღმოვჩნდით. ის იყო მსუბუქი, დაჟინებული, უსაზღვროდ ნაზი და მშვიდობიანი. ისეთი ძალით აღგვავსო , რომელიც ყოველგვარი მიზეზისა და ბრალეულობის მიღმაა.

დილით ადრე, გაღვიძებისას, – ცვალებადი , უცვლელი გამწმენდი სერიოზულობა და ექსტაზი, რომელსაც არ აქვს მიზეზი. ის უბრალოდ აქ იყო. და მთელი დღის განმავლობაში, რაც არ უნდა გამეკეთებინა, ის აქ იყო უკანა პლანზე გადასული, და სიმშვიდის მომენტში მომენტალურად, წამში მოდიოდა წინ. მასშია დაჟინება და მშვენიერება.

ვერავითარი წარმოსახვა ან სურვილი, ვერასოდეს შეძლებდა ასეთი ღრმა სერიზულობის ფორმულირებას.

22 ივლისი

როდესაც ექიმს ველოდებოდი ოფისის ბნელ და უჰაერო მისაღებში, ეს კურთხევა, რომელსაც ვერანაირი სურვილით ვერ გამოიწვევ, მოვიდა და მთელი ოთახი აავსო. სანამ იქ ვიყავით, ჩვენთან იყო. არ ვიცი, იგრძნო თუ არა, ეს ექიმმა.

რატომ ხდება დეგრადაცია? გარეგანი თუ შინაგანი. რატომ? დრო ანადგურებს ყველა მექანიკურ კონსტრუქციას. ის, ნებისმიერ ორგანიზმს აუძლურებს მუშაობითა და ავადმყოფობით. მაგრამ რატომ ხდება დეგრადაცია შინაგანი, ფსიქოლოგიური? ყოველგვარი ახსნა განმარტების მიღმა, რისი მოცემაც ტვინს შეუძლია, რატომ ვირჩევთ ცუდს და არა კარგს, რატომ უფრო სიძულვილს ვიდრე სიყვარულს, რატომ სიხარბეს, ვიდრე გულუხვობას, რატომ ეგოცენტრულ ქმედებას და არა გახსნილობას, მთლიან ქმედებას. რატომ სიმდაბლე, როცა არსებობს მოლივლივე მწვერვალები და მბრწყინავი ნაკადულები? რატომ ეჭვიანობა და არა სიყვარული? რატომ? ფაქტის დანახვას მიყავხარ ერთ მხარეს, მოსაზრებებსა და ახსნა- განმარტებებს –მეორე მხარეს. იმ ფაქტის დანახვა, რომ ჩვენ მივდივართ დაცემისა და დეგრადაციისკენ, გაცილებით მნიშვნელოვანია, ვიდრე ის, თუ რატომ, ან რის გამო ხდება ასე. ფაქტის წინაშე, ყოველგვარი ახსნა-განმარტება უმნიშვნელოა, მაგრამ ის, რომ ადამიანი კმაყოფილდება განმარტებებითა და სიტყვებით – დეგრადაციის მთავარი ფაქტორია. რატომ ომი და არა მშვიდობა? ფაქტი ასეთია – ჩვენ მოძალადეები ვართ. შინაგანი თუ გარეგანი კონფლიქტი ნაწილია ჩვენი ცხოვრების, ცხოვრება ამბიცია და წარმატებაა. დეგრადაციის დასასრული, სწორედ ამ ფაქტის დანახვაა, და არა მოხერხებული და დახვეწილი განმარტებები. არჩევანი – დაცემის ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი, სრულიად უნდა დასრულდეს. დეგრადაციის ერთ-ერთი ფაქტორია, მის ჩრდილში მყოფი -სურვილის დაკმაყოფილება, სიამოვნება და მწუხარება.

დღეს ადრე გამეღვიძა, რათა ეს კურთხევა განმეცადა. „იძულებული“ გავხდი დავმჯდარიყავი, რათა ამ სინათლესა და მშვენიერებაში ვყოფილიყავი. მოგვიანებით, უკვე ხის ქვეშ, გზისპირა სკამზე, იგივე უსაზღვროება განვიცადე. ეს გაძლევს თავშესაფარს, დაცულობას, მსგავსად ხისა, რომლის ფოთლებიც თან გიფარავს მთის მცხუნვარე მზისგან და თან სხივებსაც ატარებს. ყველა დამოკიდებულება, ისეთი დაცულობაა სადაც არის თავისუფლება, და რადგანაც არის თავისუფლება, არის თავშესაფარიც.

23 ივლისი

დილით ადრე, უზარმაზარი ძალის, მშვენიერებისა და უხრწნელობის განცდით გავიღვიძე. ეს არ იყო რაღაც, რაც ადრე მომხდარა, და ეხლა გაღვიძებისას გავიხსენე როგორც სიზმარი, არამედ რაღაც ისეთი, რაც რეალურად ხდებოდა. ვაცნობიერებდი რაღაცას, ძალიან დაურღვეველს, მასში ვერ იარსებებდა ისეთი რამ, რაც შეიძლებოდა გახრწნილიყო, დეგრადირებულიყო. ძალიან დიდი იყო იმისათვის, რომ ტვინს დაეჭირა და დაემახსოვრებინა. მას შეეძლო მხოლოდ მექანიკურად დაეფიქსირებინა, რომ არის ასეთი „მდგომარეობა“ უხრწნელობის. ასეთი მდგომარეობის განცდა უკიდურესად აუცილებელია, ის აქ იყო, უსაზღვრო , ხელუხლებელი, მიუწვდომელი.

მის ურღვევობაში იყო მშვენიერება. არა ის, რომელიც ჭკნება, ან რომელიც ადამიანის ხელს შეუქმნია, არც ბოროტება თავისი სილამაზით. თითქოს მის აქ ყოფნაში, თავად ყოფიერება არსებობდა , და ამიტომ წმინდა იყო. ეს იყო სიცოცხლე, რომელშიც ვერაფერი მოკვდებოდა. სიკვდილი არის უხრწნელი, მაგრამ ადამიანი ხდის მას ისეთივე ხრწნადს, როგორიც ცხოვრებაა მისთვის.

ამ ყველაფერთან ერთად იყო შეგრძნება ძალის, ისეთი მყარი სიძლიერის, როგორც მთა, რომელსაც ვერაფერი შეარყევს, რომელსაც ვერასოდეს შეეხება ვერც მსხვერპლშეწირვა, ვერც ლოცვა და ვერც სათნოება.

ის აქ იყო, უზარმაზარი, და ვერანაირი ფიქრთა დინება, ან მოგონება ვერ დაარღვევს მას. ის აქ იყო, და თვალები და სუნთქვა მას ეკუთვნოდა.

დრო, სიზარმაცე, აფუჭებს. რაღაც პერიოდი ის წავიდა. ნელ-ნელა განთიადი შემოიპარა, მანქანა და მინდორი ცვრიანი იყო. მზე ჯერ კიდევ არ ამოსულიყო, მაგრამ თოვლიანი მწვერვალი მკვეთრად მოსჩანდა მონაცრისფრო-მოცისფრო ცაზე. მომაჯადოებელი დილა იყო, უღრუბლო. მაგრამ იმდენად ლამაზი, რომ ვერ გაგრძელდებოდა.

რატომ ხდება ეს ყველაფერი ჩვენს თავს? შეიძლება მოუგონო უამრავი ახსნა, მაგრამ არცერთი მათგანი არ იქნება საკმარისი. თუმცა ზოგი რამ , აბსოლუტურად გასაგებია:

• უნდა იყო სრულიად „ინდეფერენტული“, ყველაფრის მიმართ, რაც მოდის და მიდის.
• არ უნდა იყოს სურვილი, რაიმე განცდის გახანგრძლივების ან მეხსიერებაში შენახვის.
• საჭიროა გარკვეული ფიზიკური სენსიტიურობა, გულგრილობა კომფორტის მიმართ.
• აუცილებელია თვით-კრიტიკული, იუმორისტული მიდგომა.

მაგრამ, მაშინაც კი, თუ ეს ყველაფერი ადამიანს აქვს შემთხვევით, ყოველგვარი მიზანმიმართული კულტივირებისა და თავმდაბლობის გარეშე, მაინც არ არის საკმარისი. რაღაც სრულიად სხვაა აუცილებელი ან არაფერი არ არის საჭირო. ეს უნდა მოვიდეს, ამას ვერასოდეს იპოვით, როგორც არ უნდა ეძებოთ. ამ სიას შეგიძლიათ სიყვარულიც დაამატოთ, მაგრამ – ეს სიყვარულის მიღმაა. ერთი რამ ცხადია, ტვინი ამას ვერასოდეს ჩაწვდება და ვერც მოითავსებს თავის თავში. ნეტარია, ვისაც ეს მიეცემა. ასევე შეგიძლიათ დაამატოთ , მშვიდი და წყნარი ტვინი.

24 ივლისი

პროცესი არც ისე ინტენსიური იყო, რადგანაც სხეული კარგად არ იყო რაღაც პერიოდი, პროცესი მართალია სუსტია, მაგრამ პერიოდულად მისი ინტენსივობა მაინც იგრძნობა. უბრალოდ გასოცარია, როგორ შეუძლია პროცესს ადაპტირება გარემოებსთან.

გუშინ, როდესაც ვიწრო ხეობაში გავიარეთ, სადაც მთიდან წამოსული ნაკადი ხმაურით იკვლევდა გზას, სველი გზის გასწვრივ, ეს კურთხევა იყო. ის ძალიან ძლიერი იყო და ყველაფერი მასში ცურავდა. მდინარის ხმაც მისი ნაწილი იყო და ჩანჩქერიც, საიდანაც ის მოდიოდა, მასში იყო. ეს გავდა მსუბუქ წვიმას და გავხდი სრულიად მოწყვლადი; სხეული თითქოს მსუბუქი გახდა, როგორც ფოთოლი, დაუცველი და მოცახცახე. ეს გრძელდებოდა მთელ გრძელ და ცივ გზაზე, საუბარი გახდა მწირი; ეს იყო წარმოუდგენელი სილამაზე. ის მთელ საღამოს გაგრძელდა, მიუხედავად სიცილისა, მყარი, შეუღწევადი სერიოზულობა რჩებოდა.

დღეს დილას, გაღვიძებისას, როცა მზე კიდევ ჰორიზონტს მიღმა იყო, ექსტაზი ამ სერიოზულობის აქ იყო. მან აავსო გული და ტვინი. უძრაობის განცდა იყო.

აუცილებელია უყურო. ჩვენ ვუყურებთ საგნებს პირდაპირ, დაუყონებლივ, აქედან წამოსული მოთხოვნილებებიდან , ვუყურებთ მომავალს, რომელიც შეფერადებულია წარსულით. ჩვენი ხედვა ძალიან შეზღუდულია, ჩვენი თვალები იმას შეეჩვია, რაც ახლოა. ჩვენი ხედვაც, ისევე როგორც ტვინი დაკავშირებულია დროის სივრცესთან. ჩვენ არასოდეს ვიყურებით ამ შეზღუდულობის მიღმა; ჩვენ არ ვიცით და არ შეგვიძლია ამ ფრაგმენტული საზღვრის მიღმა დანახვა. მაგრამ თვალებმა უნდა დაინახოს ამის მიღმა, უნდა შეაღწიოს ღრმად და ფართოდ, არჩევისა და დამალვის გარეშე. ისინი უნდა მიილტვოდნენ ადამიანის მიერ დადგენილი იდეებისა და ფასეულობების საზღვრების მიღმა, რათა განიცადონ ის რაც სიყვარულის მიღმაა. მაშინ იქნება კურთხევა, რომელსაც ვერანაირი ღმერთი ვერ მოგცემს.

25 ივნისი

შეხვედრის მიუხედავად ( საუბრები საანანში, , გშტაადთან არსებული დასახლება. შვეიცარია) , პროცესი მიდის, საკმაოდ რბილად, მაგრამ მიდის.

დილით ადრე გავიღვიძე ისეთი გონების შეგრძნებით, რომელმაც უცნობ სიღრმეებში შეაღწია. თითქოს გონება თავის თავში, ღრმად და ფართოდ შედიოდა, მოგზაურობდა ყოველგვარი მოძრაობის გარეშე. ეს ისეთი განცდა იყო, სიუხვისა და სიმდიდრის უსაზღვროების, რომელიც ვერასოდეს შეირყვნება.

საოცარია, მიუხედავად იმისა, რომ ყოველი განცდა და მდგომარეობა სრულიად განსხვავებილია, ეს მაინც ერთი და იგივე მოძრაობაა; გეჩვენება, თითქოს იცვლება, მაგრამ ის მაინც უცვლელია.

26 ივლისი

გუშინ დღის მეორე ნახევარში, პროცესი სულ გრძელდებოდა და საკმაოდ მძიმე იყო. მთების ჩრდილსა და მორაკრაკე ნაკადულების გვერდით სეირნობისას , ინტენსიური პროცესის დროს, თავს საოცრად მოწყვლადად, შიშვლად და გახსნილად ვგრძნობდი. ბუნდოვნად ვგრძნობდი არსებობას. თოვლით დაფარული მთების სილამაზე უცნაურად აღმაფრთოვანებდა

დილით ადრე, როდესაც მზე ჯერ კიდევ არ ამოსულიყო, და ბალახი ნამით იყო დაფარული, მშვიდად ვიწექი, ყოველგვარი ფიქრისა და მოძრაობის გარეშე, ისეთი ხედვა მოვიდა, არა ზედაპირული ხედვა, არამედ, თითქოს, თვალების საშუალებით, თავის უკანა მხრიდან ვხედავდი. თვალები და თავის უკანა მხარე, მხოლოდ ინსტრუმენტი იყო, საიდანაც გამუზომელი წარსული განუზომელ სივრცეში იყურებოდა , რომელსაც არ ქონდა დრო. მოგვიანებით, კვლავ ლოგინში წოლისას, ისეთი ხედვა იყო, რომელიც თითქოს მთელ ცხოვრებას მოიცავდა.

რა ადვილია საკუთარი თავის მოტყუება, გამოიგონო სასურველი მდგომარეობა, რომელიც რეალურადაც განცდილია და ამასთანავე სასიამოვნოცაა. არ არსებობს არც ილუზია და არც ტყუილი, როდესაც არ არის სურვილი, ცნობიერად თუ არაცნობიერად, ნებისმიერი ტიპის განცდის, როდესაც ადამიანი ინდეფერენტულია ამ განცდების მოსვლისა და წასვლის მიმართ, მაშინ ის არაფერს არ ეძებს.

27 ივლისი

საოცარი მოგზაურობა იყო, ორი სხვადასხვა ხეობის გავლით უღლტეხილისკენ; უზარმაზარი კლდეები, თავისი ფანტასტიკური ფორმებითა და ხვეულებით, მათი მარტოობითა და სიდიადით , შორს კი, მწვანე, დაქანებული მთები , საოცარ შთაბეჭდილებას ახდენდნა ტვინზე, რომელიც ჯერ კიდევ მშვიდი იყო. მგზავრობის განმავლობაში, ეს უცნაური ინტენსივობა და სილამაზე ამ უამრავ დღეთა უფრო და უფრო ცხადი ხდებოდა. ეს სხვამაც იგრძნო.

ძალიან ადრე გავიღვიძე; ის , რაც არის კურთხევა და რაც არის სიძლიერე აქ იყო, ტვინი ამას აცნობიერებდა, ისე როგორც აცნობიერებს არომატს, თუმცა ეს არც შეგრძნება იყო და არც ემოცია; ის უბრალოდ აქ იყო. რაც გნებავთ ის აკეთეთ, ის მუდამ აქ იქნება და ამასთან ვერაფერს გახდები.

დილით საუბარი შედგა; მთელი საუბრის განმავლობაში, ტვინი, რომელიც რეაგირებს, ფიქრობს, კონსრუქციებს ქმნის, არ იყო. ტვინი არ მუშაობდა, გამონაკლისი მხოლოდ მეხსიერება და სიტყვები იყო.

28 ივლისი

გუშინ საყვარელ გზაზე ვსეირნობდით, ხმაურიანი ნაკადულების გასწვრივ, მუქი ფიჭვებითა და ყვავილებით სავსე მინდვრებით დაფარულ ვიწრო ხეობაში, შორს მასიური თოვლიანი მთებითა და ჩანჩქერით. საოცარი იყო, მშვიდი და გრილი. სეირნობისას, ეს წმინდა კურთხევა მოვიდა, თითქოს შეხებაც შეიძლებოდა, შიგნით, ძალიან ღრმად ცვლილებები მიდიოდა. ეს იყო საღამო არამიწიერი მშვენიერებისა და მომხიბვლელობის, აქ იყო უსაზღვრობა და სიმშვიდე.

დღეს ადრე გამეღვიძა და შევნიშნე , რომ პროცესი ინტენსიური იყო, თავის უკანა მხრიდან წინ ისე მოიწევდა, როგორც ისარი, მისთვის დამახიასეთებელი ხმით, როდესაც ის ჰაერს აპობს, რაღაც ძალა, მოძრაობა, რომელიც არსაიდან მოვიდა და მიდიოდა არსად. იყო გრძნობა უდიდესი სტაბილურობისა და „ღირსების“, რომელსაც ვერც კი მიუახლოვდები. და სიმკაცრე, რომლის გადმოცემაც არანაირ ფიქრს არ ძალუძს, და ამ სიმკაცრესთან ერთად უსასრულო სიმსუბუქის სისუფთავე. ეს ყველაფერი მხოლოდ სიტყვებია, ამიტომაც ვერასოდეს გადმოსცემენ რეალობას, არც სიმბოლოს აქვს რაიმე ფასი.

პროცესი მთელი დილა გრძელდებოდა, და ფიალა, რომელსაც თითქოს განუზომელი სიღრმე და სიმაღლე აქვს, გადავსებული იყო.

29 ივლისი

ვხვდებოდი ხალხს, მათი წასვლის შემდეგ , კი ისეთი შეგრძნება მქონდა, თითქოს ორ სამყაროს შორის ვიყავი გამოკიდებული. მალე პროცესის სამყარო, თავისი უშრეტი ინტენსივობით დაბრუნდა. საიდან ასეთი დაყოფა? ვისთანაც შეხვედრა მქონდა, არ იყვნენ სერიოზულები, საუკეთესო შემთხვევაში თავი მიაჩნიათ სერიოზულ ადამიანებათ, მხოლოდ ზედაპირულად იყვნენ სერიოზულები. ვერ შევძლი ბოლომდე დავხარჯულიყავი და აქედან ისევ ეს გრძნობა დისკომფორტის, თუმცა ეს მაინც უცნაური განცდა იყო.

საუბრისას, ყურადღება მიიპყრო ხეებს შორის მიმავალმა პატარა ნაკადულმა. თითქოს ეს ჩვეულებრივი რამ იყო, ყოველდღიური წვრილმანი, მაგრამ ამავე დროს, რაღაც ხდებოდა, არა გარეგნულად, არამედ იყო შინაგანი, ნათელი აღქმა. ის რაც აბსოლუტურად აუცილებელია სიმწიფისთვის, სისრულისთვის.

• სრული უბრალოება, რომელიც მოდის თავმდაბლობით, არა საგნებისა და ქონების სიმარტივე, არამედ უბრალოება, როგორც ყოფიერების ხარისხი.
• ვნება, ისეთი ინტენსიური, რომელიც არ არის უბრალოდ ფიზიკური.
• მშვენიერება; სენსიტიურობა არა მხოლოდ გარეგნული რეალობის მიმართ, არამედ, იყო სენსიტიური იმის მიმართ, რაც ფიქრისა და შეგრძნების მიღმაა.
• სიყვარული; მისი სისავსე; არა ის, რომელმაც იცის ეჭვიანობა, მიჯაჭვულობა, დამოკიდებულება, არა ის, რომელიც გაყოფილია ღვთაებრივად ან ვნებიანად. მთელი მისი უსაზღვროება.
• გონება, რომელსაც შეუძლია მიყვეს და განჭვრიტოს, თავისი საკუთარი უსასრულო სიღრმეები, ყოველგვარი მოტივისა და მიზნების გარეშე; გონება რომელსაც არა აქვს ბარიერები, და რომელსაც შეუძლია თავისუფლად იხეტიალოს დროის სივრცის გარეშე.

ყველაფერი ეს, და ისიც, რასაც ეს თავის თავში მოიცავს მოულოდნელად გავაცნობიერე ; არადა მხოლოდ პატარა ნაკადულს ვუყურებდი, გამოფიტული ტოტებისა და ფოთლებს შორის, მოღუშულ და წვიმიან დღეს.

როდესაც ვსაუბრობდით, ყოველგვარი მიზეზის გარეშე, რადგანაც, ის რაზეც ვსაუბრობდით, არც ისე მნიშვნელოვანი იყო, – რაღაც უსასრულო სიღრმიდან, უცებ ვიგრძენი ძლევამოსილების უსაზღვრო ალი, დამანგრეველი თავის შემოქმედებაში. ეს იყო ძალა, რომელიც არსებობდა სამყაროში საერთოდ რაიმეს შექმნამდე; ეს ხელშეუხებელი იყო, მას ვერ მიუახლოვდებოდი მისი ძლევამოსილობის გამო.

არაფერი არ არსებობს, გარდა ამ ერთადერთისა. უსაზღვროება და მოკრძალება.

ამ განცდის ნაწილი, მგონი სიზმარშიც გრძელდებოდა, რადგანც გაღვიძებისას აქ იყო, და პროცესის ინტენსივობამ გამომაღვიძა. შეუძლებელია რაიმე აზრით ან სიტყვით აღწერო ის, რაც ხდებოდა, მისი ძალმოსილება და სიყვარული, მისი სილამაზე. ვერანაირი წარმოსახვა, მას ვერასოდეს შექმნიდა, ვერც ილუზია; მისი ძალა და სისუფთავე ფანტაზიორი ტვინისა და გონების საქმე არ არის. ეს ყოველგვარი ადამიანური უნარისა და შესაძლებლობის მიღმაა.

30 ივლისი

ღრუბლიანი დღე იყო, მძიმე, მუქი ღრუბლებით; დილიდან წვიმა მოდიოდა, ძალიან ციოდა. სეირნობის შემდეგ ვსაუბრობდით, მაგრამ უფრო მეტად სამყაროს მშვენიერებას ვუცქრდით, სახლებს და მუქ ხეებს.

უცებ ისეთი მიუწვდომელი ძალა და სიმტკიცე გამოკრთა, რომ ფიზიკურად შემარყია. სხეული უმოძრაობისგან გაიყინა და იძულებული გავხდი თვალები დამეხუჭა, რათა გონება არ დამეკარგა. ეს იყო სრულიად შოკისმომგვრელი, ყველაფერი რაც არსებობს , თითქოს არარსებობაში ჩაიძირა. მისგან გამომავალი ძალის უძრაობამ და დამანგრეველმა ენერგიამ, მხედველობისა და სმენის ლიმიტირებული საზღვრები გაარღია. ეს იყო რაღაც წარმოუდგენლად დიადი, მისი სიღრმე და სიმაღლე მიუწვდომელია.

დღეს, დილით ადრე, განთიადისას, როდესაც ცაში ერთი ღრუბელიც კი არ იყო და თოვლით დაფარული მთები მოჩანდა, გავიღვიძე თვალებსა და ყელში ამ შეუცნობელი სიძლიერის შეგრძნებით ; თითქოს ეს იმდენად ცხადი და ხელშესახები მდგომარეობა იყო, რომ შუძლებელია აქ არ ყოფილიყო. თითქმის ერთი საათი, რაც აქ იყო, ტვინი ცარიელი რჩებოდა . ეს არ იყო ის, რისი დაჭერა და მეხსირებაში შენახვაც ფიქრის საშუალებით შეიძლებოდა. ის აქ იყო და ყველა ფიქრი მკვდარი იყო. აზრებს მხოლოდ საკუთარ არეალში შეუძლია ფუნქციონირება; და ამაზე ფიქრი მას არ შეეძლო, ფიქრი — დროა, ეს კი ყოველგვარი დროისა და ზღვარის მიღმა იყო. აზრსა და სურვილს არ შეეძლო ნდომოდა ამის გაგრძლება ან გამეორება, რადგანაც ორივე სრულიად გამქრალი იყო. მაგრამ აბა რამ დაიმახსოვრა ეს რასაც ვწერ? ეს უბრალოდ მექანიკური ჩანაწერია, მაგრამ ეს ჩანაწერი, სიტყვა, არ არის რეალობა.

პროცესი მიდის შედარებით მსუბუქად, ალბათ საუბრის გამო, თუმცა არის ზღვარი, რომლის იქით სხეული დაირღვევა. მაგრამ ის გრძლდება. მუდმივი და დაჟინებული

31 ივლისი ,

სწრაფი დინების გასწვრივ, უამრავი ადამიანით გარშემორტყმული, გრილ და სასიამოვნო ბილიკზე სეირნობისას, ეს კურთხევა აქ იყო, ნაზი, როგორც ფოთოლი, მასში მოცეკვავე სიხარულით. მასშიც და მის მიღმაც იყო ის უსაზღვრო მტკიცე ძალა და ძლევამოსილება, რაც მიუწვდომელია. მის უკან უსასრულო სიღრმე იგრძნობიდა, რაღაც უძირო. ის აქ იყო, ყოველი ფეხის ნაბიჯზე, დაჟინებული და ამავე დროს უსასრულოდ „ინდეფერენტული“. ეს უსაზღვრობა ისეთი იყო, როგორც დიდი კაშხალი, რომელიც მდინარის შეკავებით, მრავალი მილის მანძილზე, დიდ და ფართო ტბას ქმნის.

ყოველ წუთს რაღაც ინგრეოდა; არა ისეთი განადგურებით, რომელსაც ახალი ცვლილებები მოაქვს, არა, ცვლილება არასოდესაა ახალი, არამედ სრული განადგურება იმის , რაც იყო, და აღარასოდეს იქნება. ამ განადგურებაში არ იყო ძალადობა; ძალადობა ცვლილებებშია, რევოლუციებში, დაქვემდებარებაში, დისციპლინაში, კონტროლსა და ბატონობაში, ყოველგვარი ძალადობა , ნებისმიერი ფორმითა და ნებისმიერი სახელით, აქ სრულიად შეჩერდა. ეს ნგრევა – შემოქმედებაა.

მაგრამ შემოქმედება – არ არის მშვიდობა. მშვიდობა და კონფლიქტი ეკუთვნის დროისა და ცვლილებების სამყაროს, არსებობის შინაგან და გარეგან მოძრაობას, ეს არ იყო დაკავშირებული დროსთან, ან სივრცეში რაიმე მოქმედებასთან . ეს იყო სრული და სუფთა განადგურება, მხოლო მასში შეიძლება იყოს „ახალი“.

დილით, გაღვიძებისას, ეს არსი აქ იყო, მომეჩვენა თითქოს ის მთელი ღამე აქ იყო, და გავიღვიძე თუ არა, მთელი თავი და სხეული აავსო. პროცესი მსუბუქად მიდის. უნდა იყო, მარტოობასა და სიმშვიდეში და ის აქ იქნება.

როდესაც ვწერ, ეს კურთხევა აქ არის, როგორც მსუბუქი ქარი ფოთლებს შორის.

1 აგვისტო

მშვენიერი დღე იდგა, და ამ არაჩვეულებრივ ხეობაში მოგზაურობისას, იყო ის , რისი უარყოფაც შეუძლებელია, ის აქ იყო, როგორც ჰაერი, ცა ან მთები.

პროცესი ინტენსიური იყო, და ამიტომ დილა ადრიან ყვირილით გამეღვიძა. თუმცა დღის განმავლობაში , საუბრისას (შეხვედრა საანანში) მსუბუქად გაგრძლდა.

2 აგვისტო

დილით ადრე გავიღვიძე; დაბანაც ვერ მოვასწარი, იძულებული გავხდი დავმჯდარიყავი. საერთოდ სანამ ავდგები, რაღაც დროის განმავლობაში ლოგინზე ვზივარ ხოლმე; დღეს ყველაფერი თავისი ჩვეული ჩარჩოდან გამოვიდა, და იყო კიდეც ამის აუცილებელი და იმპერატიული საჭიროება. როდესაც დავჯექი, ძალიან სწრაფად მოვიდა ეს უსაზღვრო კურთხევა, მალე ვიგრძენი, რომ მთელი ეს ძალა, ეს მიუწვდომელი და მკაცრი ძალა, იყო ჩემს შიგნით, ჩემს ირგვლივ, და თავში; ხოლო ამ უსასრულობის ცენტრში აბსოლუტური სიჩუმე იდგა. ეს ისეთი სიჩუმე იყო, რომლის წარმოდგენა და ფორმულირებაც, არც ერთ გონებას არ შეუძლია; ამას ძალით ვერ შექმნით; მას არ ქონდა მიზეზი, ის არ იყო შედეგი; ეს იყო სიმშვიდე _ გიგანტური ქარიშხლის ცენტრში. ეს იყო ყველა მოძრაობის სიმშვიდე, არსი ყველა მოქმედების; ეს იყო შემოქმედების აფეთქება, და მხოლოდ ასეთ სიჩუმეში შეიძლება იარსებოს – ქმნილებამ.

ტვინს ისევ არ შეეძლო ამის დაჭერა, არ შეეძლო ამის მოთავსება თავის მეხსიერებაში, წარსულში, რადგანაც ეს დროის გარეთაა. მას არ ქონდა არც მომავალი, არც წარსული და არც აწმყო. ის რომ დროსთან კავშირში ყოფილიყო, ტვინი შეძლებდა დაუფლებოდა მას და თავისი განპირობებულობის მიხედვით მიეცა ფორმა. მაგრამ, ვინაიდან ეს სიმშვიდე ყოველი მოძრაობის სისავსეა და ყოველგვარი მოქმედების არსია, ესაა ცხოვრება ჩრდილის გარეშე, ამიტომ ჩრდილთა სამყაროდან მას ვერაფერი ვერ გაზომავს. ის ძალიან დიდია იმისათვის, რათა დრომ დაიჭიროს, ან სივრცემ თავის თავში დაიტიოს.

ეს გრძელდებოდა 1 წუთი ან 1 საათი.

პროცესი, მთელი დღის განმავლობაში მსუბუქად გრძელდებოდა, ძილის წინ კი ძალიან მძაფრი იყო.

3 აგვისტო

ადრე გავიღვიძე, არაამქვეყნიური, ყოველგვარი ფიქრს მიღმა არსებული სამყაროს შეგრძნებით; განცდა ისეთი ინტენსიური იყო, ნათელი და სუფთა როგორც ადრიანი დილა, უღრუბლო ცა. რადგანაც აღარ არის გაგრძელება, ილუზია და წარმოსახვებიც განიდევნა გონებიდან. ყველაფერია და ეს არასოდეს ყოფილა მანამდე. სადაც შეიძლება გაგრძელება იქ ცთომილებაა.

ნათელი დილა იყო, თუმცა მალე ღრუბელმა იმატა. ფანჯრიდან კარგად ჩანდა მინდვრები და ხეები. უცნაური რამ ხდება: მგრძნობელობის მომატება. სენსიტიურობა არა მარტო მშვენიერების მიმართ, არამედ ყველაფრის მიმართ რაც არსებობს. ბალახის ღეროები საოცრად მწვანე იყო, თითოეული ღერო ფერთა მთელ სპექტრს მოიცავდა; ის ისეთი ინტენსიური და დამაბრმავებელი იყო, და ამავე დროს ისეთი პატარა ქმნილება, რომლის განადგურებაც ადვილად შეიძლებოდა . ეს ხეები თავისი სიმაღლითა და სიღრმით სიცოცხლით სავსეა. გაშლილი კლდეებისა და მარტოხელა ხეების კონტურები ყველა დროისა და სივრცის გამომხატველი იყო; მთები , ფერმკრთალი ცის ფონზე, ადამიანის ყველა ღმერთს აღემატებოდა. საოცრება იყო ამის ყურება, ამის შეგრძნება, უბრალოდ ფანჯრიდან ვხედავდი. თვალები უფრო ნათელი გახდა.

საოცარია, როგორ ავსებდა ოთახს ეს ძალა, ეს ძლევამოსილება ერთი თუ ორი ინტერვიუს განმავლობაში. თითქოს ის თვალებსა და სუნთქვაში იყო. ის უცებ და სრულიად მოულოდნელად შემოვიდა, გასაოცარი ინტესივობითა და ენერგიით, სხვა დროს ის უფრო მშვიდად და აუღელვებლად არის აქ. მაგრამ ის აქ არის, გინდა ეს თუ არა. შეუძლებელია მას შეეჩვიო , რადგანაც ის არც ყოფილა და არც იქნება. მაგრამ ის არის.

პროცესი მსუბუქად მიდიოდა; ალბათ შეხვედრებისა და საუბრების გამო.

4 აგვისტო

დილით ძალიან ადრე გავიღვიძე; ჯერ კიდევ ბნელოდა, მაგრამ ცისკარი ახლოს იყო; შორს, აღმოსავლეთით სუსტი სინათლე მოსჩანდა. ცა საოცრად ნათელი იყო, და მთებისა და კლდეების კონტურების გარჩევა შესაძლებელი იყო. სიჩუმე იყო.

ლოგინზე დავჯექი, ფიქრები სრულიად მშვიდი და შორეული იყო, გრძნობის ნატამალიც არ არსებობდა, მოულოდნელად, ამ უდიდესი მდუმარებიდან, მოვიდა ის, რაც უკვე ასე მყარი, ამოუწურვი ყოფირებაა. ის მტკიცე იყო, არ ქონდა წონა, არც ზომა; მხოლოდ ის იყო და მეტი არაფერი არსებობდა. ის ყველაფრის გარეშე იყო. სიტყვები – მტკიცე, უმოძრაო, მიუღწეველი, ვერანაირად ვერ გადმოსცემს ამ ხარისხის დროისმიღმიერ სტაბილურობას. არც ამ და არც სხვა სიტყვებს არ შეუძლია იმის გადმოცემა , რაც აქ იყო. ის თავისთავადია. ის იყო არსი, სისავსე ყველა საგნის.

მისი სისუფთავე, ადამიანს ტოვებდა ფიქრისა და მოქმედების გარეშე. შეუძლებელია მასთან ერთიანობა, შეუძლებელია ერთიანობა ჩქარ მდინარესთან. თქვენ ვერ იქნებით ერთიანი მასთან რასაც არა აქვს ფორმა, ზომა , ან თვისება. ის არის – მორჩა.

რა საოცრად ღრმა და სრული გახდა ყველაფერი; და რაც ყველაზე უცნაურია, მთელი ცხოვრება – მასშია; როგორც ახალგაზრდა ფოთოლი, აბსოლუტურად დაუცველი.

ჯიდუ კრიშნამურტი. რა არის სიყვარული (თარგმანები)

                                                                                                              რა არის სიყვარული                                        

ჩვენს ბოლო შეხვედრაზე   ვსაუბრობდით სიყვარულის შესახებ, ერთად ვაპირებდით  მის გამოკვლევასა და მთელი მისი პრობლების ძიებას. მაშასადამე, რა არის სიყვარული? ამას უნდა  ჩავუღრმავდეთ ერთად, ეს არ არის არც ლექცია, არც ინსტრუქცია და არც დახმარება,  რაც დიდი სისულელე იქნებოდა. მიუხედავად იმისა, რომ ყველა თაობისგან მოცემული გვაქვს ყველა ტიპის დახმარება, მაინც ვართ ასეთები.  ჩვენ უნდა დავიწყოთ იმით, თუ როგორები ვართ ახლა, არა გუშინ და არა მომავალში, არამედ დღეს, მოცემულ მომენტში. ვინ ვართ ჩვენ ახლა და რანი ვართ, ჩვენი სიხარბით, შურით, ეჭვიანობით,  უდიდესი ცრურწმენებით,  სურვილით რომ ვეთაყვანოთ ვინმეს და ვუთხრათ ~შენ ხარ წმინდა ადამიანი~ და მთელი ამ მტკნარი სისულელეებით.

 რადგანაც ეს არ არის არც ლექცია და არც გართობა, არც  უნდა მიიღო იგი და არც უნდა უარყო, არამედ ეს არის საუბარი ორი მეგობრის, თუ გნებავთ გალიაში გამომწყვდეული ორი ცხოველის, მაგრამ ჩვენ ვსაუბრობთ ერთმანეთში და ამიტომაც უნდა ავარჯიშო შენი გონება, ამოქმედო, შეეწინააღმდეგო მას და იფიქრო მისგან გამომდინარე.                                                                                                                

ამგვარად უნდა ჩავუღრმავდეთ ამ საკითხს, რა არის სიყვარული? იმისათვის რომ გამოვიკვლიოთ ეს აბსოლიტურად სიღრმისეულად, პირველ რიგში უნდა გავარკვიოთ თუ რა არის ენერგია? ყოველი შენი მოძრაობა დაფუძვნებულია ენერგიაზე. სანამ უსმენ მოსაუბრეს, შენ ავარჯიშებ შენს ენერგიას, როდეს მოდიხარ  აქ  შორეული  მანძილიდან, გჭირდება დიდი რაოდენობის ენერგია, ხომ ასეა? ასევე რომ ააშენო სახლი, დარგო ხე, იმოძრაო, ისაუბრო. დაბადებიდან,  ჩვილის პირველი ტირილიდან ყველაფერი დაფუძვნებულია ენერგიაზე. მე მინდა განვიხილო ყველაფერი ეს.                                                                                                     

მაშასადამე უნდა გამოვიკვლიოთ რა არის ენერგია? შემიძლია გავაგრძელო? მოსაუბრეს შეუძლია უსასრულოდ ილაპარაკოს ამაზე, რადგანაც ბოლო ექვსი თუ შვიდი წელი ამაზე მუშაობდა, მაგრამ მთავარია, თქვენ თუ შეგიძლიათ მოსმენა გულმოდგინედ და სერიოზულად. მოსმენის ხელოვნება, ისე რომ არც შეაწყვეტინო და არც დაეთანხმო ბრმად,  უდიდესი ხელოვნებაა.   პირველ რიგში გავიგოთ, შეგვიძლია თუ არა მოსმენა ამ ყველაფრის. რადგანაც ეს არ არის ლექცია ან ინსტრუქცია  და არც სხვა ამდაგვარი  სისულელეები, არამედ უნდა  გამოვიკვლიოთ ერთად, ვეძიოთ, დავეჭვდეთ, აროსედეს მივიღოთ ბრმად რასაც მოსუბრე  გვეუბნება, ის არ არის ავტორიტეტი. მაშ ასე, შეგვიძლია დავიწყოთ.                                                                                                           

რა არის ენერგია?   ეს იყო ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი მეცნიერებისთვის და მათი გადაწყვიტეს, რომ ენერგია არის _,მატერია(matter)- სწორია? მაგრამ  რა არის ენერგია? გამიგეთ?   ეს შესაძლოა იყოს _მასალა, ეს შესაძლოა იყოს ყველა ტიპის რაღაც. მაგრამ რა არის ენერგია, თავდაპირველი ენერგია და  ვინ გამოიწვია ეს? გესმით რაზე ვლაპარაკობ? მე არ ვარ დარწმუნებული. იმიტომ რომ ეს არის ძალიან, ძალიან სერიოზული საკითხი. მოდი ერთად ვიმოგზაუროთ  მასში.  მე და შენ ერთად მივყვეთ ამ ნაკადს, შენ უბრალოდ კი არ უნდა მიყვე მოსაუბრეს და მიიღო იგი უსტყვოდ, უპირველეს ყოვლისა უნდა დაეჭვდე ყველაფერში დიდი სკეპტიციზმით. სწორია?                                                                                       

  -სწორია ბატონო.-                                                                    

  არა გეთაყვა, არა გთხოვთ, ნუ მეთანხმებით ყველაფერში. შენ არ ეჭვდები არაფერში , არამედ იღებ უსიტყვოდ. დაეჭვდი, სკეპტიკურად შეხედე  შენს  საკუთარ გამოცდილებას, საკუთარ ფიქრებს, საკუთარ დასკვნებს, დაეჭვდი მასში, დასვი შეკითხვები, ნუ მიიღებ ნურაფერს ნურც წიგნებიდან და ნურც ჩემგამ, მე მხოლოდ გამვლელი ვარ, უმნიშვნელო.                                                                              

ერთიანი კვლევა, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, ნიშნავს ერთად მოქმედებას, რაღაცის ერთად აშენებას, ერთად ძიებას იმის, თუ რა არის ნათელი, რა საეჭვო. შენ ეს უნდა გააკეთო ისევე, როგორც მოსაუბრემ  გააკეთა. ჩვენ ერთად უნდა მივყვეთ გრძელ დინებას, ეს შენაკადი თქვენ შეგიძლიათ აქციოთ ძალიან, ძალიან ძლიერ შენაკადად , რაც შემდგომში თქვენვე გაგასეუფთავებთ, გაგიყვანთ ნაპირზე. თუმცა ალბათ დამეთანხმებით რომ ეს მოითხოვს უდიდეს ენერგიას.                                                                       

ამგვარად ვიკვლევთ, თუ რა არის ენერგია?  როდესაც ხალხი საუბრობს – ეს არის ენერგია, ხეები, ჩიტები, ვარსკვლავები, მზის ამოსვლა და ჩასვლა, ეს სულ ენერგიაა, სწორია? შეიძლება ეჭვი გეპარებათ ამაში, მაგრამ ამას არა აქვს მნიშვნელობა. ყველაფერი რაზეც ვსაუბრობთ მოითხოვს ენერგიას, ბავშვის დაბადებიდან, როდესაც ის პირველად ტირის, საჭიროა ენერგია. ვიოლინოს დაკვრა, თამაში, ქორწინება, სექსი, მოითხოვს ენერგიას. მაშასადამე უნდა გავარკვიოთ რა არის ენერგია, რა არის მისი სათავე, დასაბამი, სად დაიწყო ის, ვინ  შექნმა ენერგია? თუ შეიძლება  ყურადრებით  და  ფრთხილად, ნუ მიპასუხებთ ~ღმერთმა~ და ა.შ.  მე არ მივიღებ ღმერთს. მოსაუბრეს არ ყავს არანაირი ღმერთი _ ყველაფერი რიგზეა? მიიღებთ ამას? თქვენ მიიღებთ ყველაფერს, მაგრამ ახლა ამას მნიშვნელობა არა აქვს, გავაგრძელოთ.                                                                                                     

თუ შეიძლება ნუ მიიღებთ ყველაფერს, რასაც მოსაუბრე ამბობს თავის წიგნებში, საუბრებში, ვიდეო ჩანაწერებსა და მთელ ამდაგვარ რამეებში. ამრიგად რა არის ენერგია? შეუძლებელია ვიარსებოთ ამ ენერგიის გარეშე. არ არსებობს დედამიწაზე სიცოცხლე ენერგიის გარეშე: ხეებს სჭირდებათ უზარმაზარი ენერგია, რომ  შეისრუტონ   წყალი მიწიდან, ფესვების საშუალებით. ეს არის ვეებერთელა ენერგია. აეროდრომების   ასაშენებლად, ათასობით ადამიანის ენერგიაა საჭირო, ასევე მთვარეზე გასაფრენად და ასე შემდეგ. რასაც არ უნდა ვაკეთებდეთ ან არ ვაკეთებდეთ, ყველაფერი ენერგიაა. სწორია? ცეკვა, ვიოლინოზე დაკვრა, ხატვა, დიასახლისობა, არმიის გენერლობა, ყველაფერი მოითხოვს ენერგიას ეს  ფაქტია.  ჩვენ ვიკვლევთ,  რა არის, არა მხოლოდ ენერგია,  არამედ რა არის მისი დასაბამი? არა ისე, როგორც მეცნიერები ამბობენ, რომ ენერგია არის  მატერია და ა.შ. არ  მინდა წავყვე ამ ყველაფერს რასაც ამბობენ  მეცნიერები ან   რელიგიური ხალხი, რომ ეს არის ~ღმერთი~, ან გურუ,  რომელიც ასევე ამბობს რაღაცას ამ საკითხზე,… ისინი არ იკვლევენ, არ ეჭვდებიან, არ სვავენ შეკითხვებს. მათ არა აქვთ სკეპტიციზმი.                                                                                                    

 

ჩვენ უარი უნდა ვთქვათ ყველა იმ განმარტებებზე, რასაც გვთავაზობენ მეცნიერები, დავტოვოთ   ისინი გზაზე და გავაგრძელოთ მოგზაურობა, რადგანც თუ ვერ მოახეხებ განთავისუფლებას მისგან ვერ წახვალ მოსაუბრესთან ერთად. ხო მართალია?   ნუ დაიღლები იმაზე ფიქრით, რაც აბსოლიტურად უმნიშვნელოა, საუბედუროდ ისმენ უამრავ სიტყვებს და ამბობ, –   დიახ ეს ჭკვიანურია- და   ა.შ

. ჩვენ არაფერი საქმე არ გვაქვს სიტყვებთან. სიტყვა არ არის მთა, სიტყვა `მთა~ არ არის მთა, გამიგეთ ყველაფერი? როგორც შენი სახელი არ ხარ ~შენ~. მე ვფიქრობ, რომ ამის გაგება ძალიან მნიშვნელოვანია. სიტყვები არ არის სინამდვილე ხო მართალია? სიტყვა ~ხე` არ არის ხე, ხომ მეთანხმებით ამაში?  ამოტომაც უნდა ვიყოთ ძალიან ფრთხილად, რომ არ გავებათ სიტყვების მახეში. მე მინდა თქვენ ამას გაყვეთ. შემიძლია გავაგრძელო? ჩემმა ძველმა მეგობრებმა, რომლებიც ჩემდა სასიხარულოდ  დარბაზში იმყოფებიან, მომცეს ამის სიგნალი.                                                                                                                    

ჩვენ ვაპირებთ გამოვიკვლიოთ რაღაც, რაც მოითხოვს მთელს შენს ენერგიას, მთელს შენს ტვინს, ეს არის მასალა, მილიონი წლების მანძილზე დაგროვილი გამოცდილება. მთელი ეს ევოლუცია    ნიშნავს _ ენერგიას. სწორია? ჩვენ ვეკითხებით საკუთარ თავს, ხომ არ არის ეს ენერგია შევსილი,  სტიმულირებული ან მოთავსებული ცოდნის არეალის ფარგლებში? გაიგეთ  ჩემი შეკითხვა?  ჩვენი ცოდნის არეალის ფარგლებში. დიახ ასეა, ეს არის ჩვენი ცოდნის ფარგლებში. გთხოვთ   ნუ მეთანხმებით ყველაფერში, თქვენ უკვე იღებთ ყველაფერს რასაც ვლაპარაკობ.                                                                          

ამგვარად მე ვეკითხები ჩემს თავს, არის ეს ენერგია სტიმულირებული და მოწყობილი ფიქრისგან? გაიგეთ? ფიქრი გაძლევს  უდიდეს ენერგიას, როდესაც მიდიხარ ოფისში ყოველ დღე, დილის 9 საათზე,როდესაც გინდა იშოვო ბევრი ფული, ან  უკეთესი სახლი. ფიქრი ფიქრობს და გაძლევს ენერგიას. როდესაც ათასობით ადამიანი მუშაობს რაკეტის გასაკეთებლად, რათა გაფრინდეს მთვარეზე, ამას სჭირდება კოლოსალური ენერგია, ხომ ასეა?  მე ვკითხულობ,  შემიძლია ფიქრი, ვფიქრობ წარსულზე, მომავალზე ვგეგმავ აწმყოს, ამას ყველაფერს სჭირდება ენერგია. სწავლას, სახლის აშენებას, მუშაობას  და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ. ყველაფრისთვის საჭიროა კოლოსალური ენერგია. გთხოვთ გაიაზროთ ეს ყველაფერი, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია,  სწორედ ფიქრი წარმოშობს იმ უზარმაზარ ენერგიას, რაც საჭიროა  აეროდრომების ასაშენებლად, თვითმფრინავებისა და მანქანების ასაწყობად, რასაც ათასობით ადამიანი ყოველ დღე თავდაუზოგავად აკეთებს, და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ. სწორედ ფიქრია ენერგიის შექმნის გასაოცარი ინსტრუმენტი. გაიგეთ? შეგვიძლია გავაგრძელოთ?                                                                                                             

თუ ვერ ხედავთ, რომ ეს არის რეალური ფაქტი, მაშინ თქვენ ხართ დაშტამპული, ხომ ასეა? თუ ვერ ხედავთ რომ ფიქრი წარმოშობს ამ უზარმაზარ ენერგიას, რაც გჭირდებათ, რომ გახდეთ მდიდარი, იმუშაოთ მთელი ძალ-ღონით, შეუერთდეთ რაიმე სექტას ან რელიგიას,  ჩაერთოთ   რაიმე საქმიანობაში. სწორედ ფიქრია ეს გასაოცარი ინსტრუმენტი, რაც წარმოშობს ფიქრს, სწორია? არ დამეთანხმოთ.                                                              

ამგვარად ჩვენ უნდა გამოვიკვლიოთ ძალიან, ძალიან ღრმად, ფიქრის ბუნება. ფიქრი რომელიც გეგმავს საზოგადოებას, რომელმაც დაყო დედამიწა აზიათ და ევროპათ, კომუნისტურ, სოციალისტურ, კაპიტალისტურ და დემოკრატიულ რესპუბლიკებათ. ეს ყველაფერი ფიქრმა გააკეთა. ეს ძალიან მარტივია, ჯარი, ფლოტი, საჰაერო ძალები, შექმნილი არა მარტო ტრანსპორტირებისთვის, არამედ მკვლელობისთვისაც, ეს ცხადია. მაშასადამე  ფიქრი არის უაღრესად მნიშვნელოვანი ჩვენი არსებობისთვის, მის გარეშე არაფრის კეთება არ შეგვიძლია. აქ რომ ჩამოხვიდე შორეული მანძილიდან, უნდა დაგეგმო, გჭირდება მატარებელი, მანქანა ან აეროპორტი, ეს არის ნაწილი ფიქრის. ამრიგად რა არის ფიქრი? იმუშავე მასში, ნუ მისმენ მარტო მე. რა არის ფიქრი? შენ არ შეგიძლია იარსებო გარკვეული ფიქრის გარეშე. რომ დაბრუნდე უკან სახლში, სამსახურში, დაქორწინდე, დაკავდე სექსით, ეს ყველაფერი არის ფიქრის პროცესი. რა არის ფიქრი? მოსაუბრე ბევრს საუბრობს ამის შესახებ, ნუ მივუბრუნდებით წიგნებს. ნუ იტყვით,~დიახ , მე ბევრი წამიკითხავს ამის შესახებ~.

აქ უნდა დაივიწყო ყველა წიგნი, ყველაფერი რაც გაგიგია,  ყოველი  წუთიდან ამას უნდა მივუახლოვდეთ ახლებურად. ფიქრი დაფუძვნებულია ცოდნაზე. რადგანაც ცოდნის გარეშე ვერ შეძლებდი აქ მოსვლას, ავტობუსში ჩაჯდომას და ა.შ. ესაა ცოდნა, მეხსიერება და ფიქრი. სწორია? მეთანხმებით?  ჩვენ გვაქვს მოგროვილი კოლოსალური ცოდნა,  როგორ გავყიდოთ ერთმანეთი,  გავუწიოთ ექსპლუატაცია, ავაშენოთ ხიდები, შევქნმათ ღმერთები და ტაძრები, ჩვენ ეს ხომ უკვე  გავაკეთეთ.  ჯარი, ფლოტი და აეროფლოტი, სწორედ მან, ფიქრმა,  ცოდნის შედეგად  ააშენა ტაძრები და მრავალი რამ, ხოლო ცოდნა არ არსებობს გამოცდილების გარეშე, ხომ მართალია? ვიყოთ ლოგიკურები ბატონებო, ლოგიკა აუცილებელია გარკვეული თვალთახედვისთვის. თუ დაიწყებ ლოგიკის გარეშე, ნამდვილად გახდები ცრუმორწმუნე და ფანტაზიორი, მიხვალ რაღაც დასკვნებამდე,  ისევ ააშენებ ტაძრებს და ათასი ტიპის სისულელეს.                                                                                                           

ამგვარად  გამოცდილების გარეშე არ არსებობს ცოდნა. მეცნიერება ყოველ დღე ამატებს ამას რაიმე ახალს. გთხოვთ მივყვეთ ამას ფრთხილად თუ წინააღმდეგი არ ხართ.  რადგანაც გამოცდილება ლიმიტირებულია,  ამოტომ  ვამატებთ მას მუდამ უფრო და უფრო მეტს, ცოდნის შედეგად.   გამოცდილება და ცოდნა შენახულია ტვინში, მეხსიერების სახით და სწორედ აქედან იწყება ფიქრი. სწორია? მართალი ვარ? თუ თქვენ ხართ მართალი? ღმერთო, გრძნობთ საერთოდ რამეს?   გამოცდილება მუდამ შეზღუდულია და ამიტომ მეცნიერულ სამყაროს გამუდემბით ემატება ყოველ დღე რაღაც ახალი ცოდნა და რამდენადაც გამოცდილება ლიმიტირებულია, ასევე ცოდნაც ლიმიტირებულია, მეხსიერებაც და მაშასადამე ფიქრიც. მართალია? ვარ მე ნორმალური თუ არანორმალური? და ჩვენ ვცხოვრობთ ამ ფიქრით,  არასოდეს არ ვაღიარებთ, რომ მან შეიძლება შექნმას უფრო საოცარი სამოთხე და ჯოჯოხეთი, ბერძნული ოლიმპიური  ღმერთები, ეგვიპტური ღმერთები _ გსმენია რამე მათ შესახებ?  არა? თუმცა ამას არა აქვს მნიშვნელობა.                                                                                             

რადგანაც შენი ფიქრი შეზღუდულია, ამიტომაც ღმერთი,  რომელსაც ფიქრი ქმნის, მუდამ შეზღუდული იქნება. მე ვიცი რომ თქვენ ეს არ მოგწონთ, მაგრამ მე უნდა გავაგრძელო. ამრიგად შენი ღმერთი, ისევე როგორც ფიქრი, მიუხედავად იმისა დიადია თუ არა, მუდამ ლიმიტირებულია. ჩვენ კი ვცდილობთ, ენერგია მივიღოთ ამ შეზღუდული ფიქრისგან. გამიგეთ რას ვამბობ? ჩვენ ვცდილობთ ვიპოვოთ სათავე, შესაქმის დასაწყისი.                                                           

მაშასადამე ფიქრს შეუძლია შექმნას შიში, ასეა? არა? არ გეშინია იმის, რაც შეიძლება მოხდეს  2 წლის შემდეგ? არ გეშინია სამსახურის დაკარგვის, ან გამოცდაზე ჩაჭრის?  შეიძლება ვერ გახდე  წარმატებული, არ გეშინია მარტო დარჩენის, რადგანაც მუდამ დამოკიდებული ხარ ვიღაცაზე?                         

ყველაფერ ამას მოაქვს უზარმაზარი შიში.  ხომ ფაქტია, რომ, ჩვენ გვეშინია ადამიანების? მეთანხმებით რომ ეს უბრალოდ ფაქტია და შიშიც ჩნდება უსაფრთხოების სურვილით? თუ მხოლოდ მისმენთ? კარგით, აღარ მოგაბეზრებთ თავს, უბრალოდ გავაგრძელებ.                                                                                         

შიში ანადგურებს სიყვარულს. შეუძლებელია სიყვარული იქ სადაც შიშია. შიში კოლოსალური ენეგიაა და სიყვარულს მასთან საერთო არაფერი აქვს, ისინი ტოტალურად დაშორებულნი არიან. რა არის შიშის სათავე? ეს ყველაფერი თუ არ გავიგეთ, ვერ გავიაზრებთ სიყვარულის ბუნებას.  თუ ამას ვერ გაიგებ, მაშინ წადი და იცხოვრე ისე, როგორც ცხოვრობდი, იყავი ბედნიერი, დატკბი შენი თავით, იშოვე ფული, შეიქმენი მდგომარეობა და ა.შ. მაგრამ თუ გინდა ამის გააზრება, მაშინ არა მარტო ის უნდა გამოიკვლიო, თუ რას ფიქრობ, ამას კომპიუტერიც გასაოცრად აკეთებს, როგორც ერთმა ინგლისელმა პროფესორმა მითხრა, კომპიუტერს შეუძლია ფიქრი წინ და უკან. იცით ეს რას ნიშნავს? იგი ფიქრობს, გეგმავს მომავალს, ისევე როგორც ამას აკეთებს ტვინი, ღვთის გულისათვის გაიგეთ, ეს ძალიან სერიოზული საკითხია.                                                                                   

ამრიგად ფიქრი ქმნის შიშს. მართალია? ფიქრობ მომავალზე, ფიქრობ წარსულზე და მაინც არ გაქვს უნარი მოაწესრიგო გარემო და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ. ფიქრი და დრო, ხომ ასეა? არა თქვენ ეს არ გესმით. მე გავაგრძელებ. ფიქრი ხვალინდელ დღეზე, რა შეიძლება მოხდეს _  მიმატოვოს ცოლმა,  ვიქნები მარტოხელა კაცი და რა უნდა ვქნა? მყავს ბევრი შვილები და ალბათ  სჯობს დავქორწინდე ხელახლა და ა.შ. ეს არის ფიქრი მომავალზე და მას მოაქვს შიში.  ჩვენ ვიკვლევდით შიშს, რომელსაც განაპირობებს დრო და ფიქრი. დრო არის წარსული, აწმყო და მომავალი, მზის ამოსვლა და ჩასვლა, მცენარის დარგვა, რაც შემდგომ გახდება დიდი ხე, ეს არის დრო, სწორედ ეს დრო და ფიქრი არის შიშის ცენტრალური ფაქტორი.

 -რომელი საათია?_ უკვე საათი და თხუთმეტი წუთია ვსაუბრობთ. მომეცით კიდევ რამოდენიმე წუთი რომ დავასრულო, თუ თქვენ გააგრძელებთ ცხოვრებას  ისევ ისე როგორც აქამდე ცხოვრობდით, არაფერი არ შეიცვლება, რადგანაც თქვენ ხართ დაჭერილი წესებით, ჩვეულებებითა და ნიმუშებით,  გაგრძელდება ყველაფერი  და მოკვდებით ასე.                                                                                                                                         

ჩვენ ვიკვლევთ ისეთ რამეს, რაც შეიძლება არ გესმით ამ წუთას, მაგარამ ამას არა აქვს მნიშვნელობა. მაშასადამე დრო და ფიქრი არის განმაპირობებელი შიშის., -მე ვარ ასეთი, მაგარამ ვიქნები ასეთი- მე ვიყავი, მე ვიქნები- ამაში ჩართულია დრო, დრო არის ფიქრი. ეს არის ორი განუყოფელი  მოძრაობა. შემდეგ, რა არის სიკვდილი? რა ადგილი უჭირავს სიკვდილს ჩვენს ცხოვრებაში. გამიგეთ ბატონებო? რა რის სიკვდილი, ტანჯვა, ტკივილი, შფოთი, მარტოობა, მთელი ეს საშინელება რაც მოაქვს ფიქრს?                                                                       

მე მინდა ავიღო თქვენი საათი, ვინც არ უნდა მომცეს იგი, შესაძლებელია მე ის დავკარგო, ან თქვენ დაკარგოთ. გამიგეთ ბატონებო? გთხოვთ გაიაზრეთ ეს ფრთხილად. დრო და ფიქრი არის ცენტრალური ფაქტორი ცხოვრების და ჩვენ ვამბობთ რომ ეს ორივე ასევე ცენტრალური ფაქტორია შიშის. და მოგწონს თუ არა შენ, ეს არის ფაქტი. რა საერთო აქვს ტანჯვას დროსთან? მიყევით ამას, ტანჯვას, ტკივილს, შფოთს, მარტოობას, უიმედობას და საერთოდ იმ ყველაფერს, რაშიც ადამიანი ცხოვრობს? გაიგეთ ჩემი შეკითხვა?  თქვენ არ ზიხართ აქ მარტო ამ სისულელეების მოსასმენათ, რასაც ვლაპარაკობ, ჩვენ ერთად ვმოგზაურობთ, ერთად ვიკვლევთ, ეს თქვენი ცხოვრებაა, ფაქტი და არა წარმოსახვა.  თქვენ დაიბადეთ,  ისწავლეთ, გახდით  მინისტრები ან სხვა წარმატებული ხალხი, ეკუთვნით სხვა და სხვა რელიგიურ დაჯგუფებას  თუ სექტას, ღვთის გულისათვის, გაიგეთ რამე? ეს თქვენი ცხოვრებაა, თქვენი ცნობიერება, რომელიც ქმნის შიშს, ცოდნას, დროს, იცნობთ თქვენს ცნობიერებას? მასში იქმნება ფიქრები, თქვენი ფიქრები. გაიგეთ ჩემი შეკითხვა?                                                                                                

დრო და ფიქრი არის ცენტრალური ფაქტორი ცხოვრების და ჩვენ ვამბობთ რომ ეს ორივე ასევე ცენტრალური ფაქტორია შიშის. და მოგწონს თუ არა შენ, ეს არის ფაქტი. რა საერთო აქვს ტანჯვას დროსთან? მიყევით ამას, ტანჯვას, ტკივილს, შფოთს, მარტოობას, უიმედობას და საერთოდ იმ ყველაფერს, რაშიც ადამიანი ცხოვრობს? გაიგეთ   ჩემი შეკითხვა?  თქვენ არ ზიხართ აქ მარტო ამ სისულელეების მოსასმენათ, რასაც ვლაპარაკობ, ჩვენ ერთად ვმოგზაურობთ, ერთად ვიკვლევთ, ეს თქვენი ცხოვრებაა, ფაქტი და არა წარმოსახვა.  თქვენ დაიბადეთ,  ისწავლეთ, გახდით  მინისტრი ან სხვა წარმატებული ხალხი, ეკუთვნით სხვა და სხვა რელიგიურ დაჯგუფებას  თუ სექტას, ღვთის გულისათვის, გაიგეთ რამე? ეს თქვენი ცხოვრებაა, თქვენი ცნობიერება, რომელიც ქმნის შიშს, ცოდნას, დროს, იცნობთ თქვენს ცნობიერებას? მასში იქმნება ფიქრები, თქვენი ფიქრები. გაიგეთ ჩემი შეკითხვა?                                                                   

ფრთხილად წავიდეთ აქეთ, ნუ იღებთ ყველაფერს, იაზროვნეთ. ყველა ადამიანის ყოფა დედამიწის ზურგზე არის მწუხარება, ტკივილი, შფოთი, გაურკვევლობა, ხიფათი, ჩხუბი, მლიქვნელობა, სურვილი ამის თუ იმის, ეს ყველაფერი ხარ შენ. თუ ფიქრობ რომ შენ ხარ ღმერთის განსახიერება, ეს ნაწილია შენი ფიქრის. ასეა? ფიქრი კი როგორც უკვე აღვნიშნეთ ლიმიტირებულია. ასევე შენი ცნობიერებაც, რაც ხარ შენ და მთელი კაცობრიობა. ყოველი ადამიანი ასე მოდის. ყველა, შენ, შენი მეზობელი, შენი მამა, დედა, ბაბუა, ყველა  თაობა მთელს დედამიწაზე. ამრიგად შენ არ ხარ ინდივიდი. ეს არის დარტყმა, ნუ მიიღებ მას პირდაპირ, გამოიძიე, ნუ იტყვი რომ ეს არის მტკნარი სისულელე, ან ეს არ არის ფაქტი,  რომ გიტა ამბობს რაღაცას, ან ბიბლია კიდევ სხვა რამეს. ფაქტია რომ შენი ტანჯვა ტკივილი, შფოთი, მარტოობა, ცოდნა გავრცელებულია, დამახასიათებელია ზოგადად ადამიანური ყოფისთვის, ნუ იტყვი არ ვარ ამაში, რასაც ყველა ადამიანი იზიარებს. შენ არ ხარ ცალკე სული, გამოყოფილი სული. მე ვიცი რომ შენ ეს არ მოგწონს რადგანაც იზრდებოდი იმით, რითიც გკვებავდნენ.             

ამრიგად უნდა იყოს თავისუფლება შიშისგან, ტკივილისგინ, ყველა ტიპის რაღაცისგან. თავისუფლება   აუცილებელია,  გაიგეთ? არა მხოლოდ სიტყვები, ~ინდოეთი უნდა იყოს თავისუფალი დანარჩენი მსოფლიოსგან` – ეს უბრალოდ სისულელეა.  არავის შეუძლია ცხოვრება თავისით, მათ სჭირდებათ მეგობრები, სჭირდებათ ვიღაც ვინც დაეხმარებათ.                                                                                                      

 ჩვენ ვცდილობთ გავიგოთ და გამოვიკვლიოთ,  თუ რა არის სიყვარული, ხომ ასეა? ჩვენ უკვე აღვნიშნეთ რომ ჯერ-ჯერობით არის უამრავი სახის შიში, შიში ბიოლოგიური, შიში შეჩვევის, დაკარგვის, და ა.შ. თუ არსებობს რაიმე სახის მიბმა, მაშინ გონებაში სხვა რამის ადგილი აღარ რჩება და ეს სხვა რამე კი არის –სიყვარული. თუ ვხედავთ ყველაფერს დასაწყისიდან, ჯერ კიდევ ბავშვის დაბადებიდან, როცა იზრდება და ხდება მამაკაცი, როცა ვხედავთ თუ როგორია სამყარო და ვიკვლევთ სიკვდილს, მაშინ რატომ გვეშინია  სიკვდილის? გამიგეთ რას ვამბობ? იცით რას ნიშნავს სიკვდილი?  არ გინახავთ ათასობით ადამიანი დახოცილი და დაშავებული? არა? თქვენ რა სხვა პლანეტიდან ხართ?  ჩვენ გვინახავს სიკვდილი, მაგრამ არასოდეს გამოგვიკვლევია იგი ღრმად. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია, ისევე როგორც სიცოცხლე. გაიგეთ?

 ჩვენ ვთქვით რომ ცხოვრება არის  ყველა ეს სისულელე _ ცოდნა, სწავლა,  მთელი ეს ამაოება, ყოველდღიური სიარული ოფისში ცხრა ან ათ საათზე, კამათი ჩხუბი, ათასი რამის სურვილი, მომყვებით?  თქვენ იცით ეს ცხოვრება, ხო მართალია? ქმედებათა სერია იწვევს მთელს რიგს რეაქციებისას, წუხილს, ტკივილს და ეს არის ჩვენი ცხოვრება,  თუ ეს ასეა, მაშინ ნუღარ ამბობთ   რომ ცხოვრება   გასაოცარი რამეა, ეს უბედურება, დაყოფა და ბრძოლა.  რეალურად ჩვენ არასოდეს გამოგვიკვლევია სიკვდილი. გესმით რის შესახებ ვსაუბრობთ? ჩვენ ვიცით სიცოცხლე, თუ ხარ წრფელი  და  გაქვს რაიმე კარგი წარმოსახვა, ეს მაინც უკავშირდება სიცოცხლეს. შენი  წარმოდგენები ზეცასა და იქ მყოფ   ღმერთზე, რომელიც შენ გიმზერს და ისმენს ყოველ ლოცვას მტკნარი სისულელეა, ყოველ შემთხვევისთვის ჩემთვის, მოსაუბრესთვის.

 მაგრამ თქვენ არასოდეს გამოგიკვლევიათ თუ რა არის სიკვდილი.   რა არის სიკვდილი? ეს ძალზედ უცნაური რამ უნდა იყოს, არა? გასაოცარი რამ .  ყველაფერი  წავა შენგან,   შენი მიბმა, ფული, ცოლი, შვილები, შენი ქვეყანა, შენი ცრურწმენები, შენი გურუ , ღმერთი, ყველაფერი წავა, ასეა? შესაძლებელია გსურს ეს ყველაფერი წაიღო სხვა სამყაროში, მაგრამ ხომ შეუძლებელია ფულის ან ბანკის ანგარიშის, შენი გურუს ან ტაძრის წაღება? შენ იგონებ ამ ტაძრებს და ღმერთებს სიცოცხლეში, მაგრამ როდესაც სიკვდილი მოდის გეუბნება, ~ხედავ, შენ არაფრის წაღება არ შეგიძლია თან, არაფრის, რასაც ასე აგროვებდი ცხოვრებაში, იქ არ არის სივრცე მაგისთვის, ხარ ტოტალურად მარტო~. აი რა ხდება როცა სიკვდილი მოდის. შენ ვერ დაგეხმარება ვერავინ. გესმით ეს?  თუმცა შეგიძლიათ ირწმუნოთ, რომ აუცილებლად დაიბადები ხელახლა, ეს ძალიან კომფორტული იდეაა, მაგრამ შესაძლებელია ეს არ იყის სინამდვილე, არამედ გამოგონილი, შენი სურვილი მხოლოდ _ ~მე არ მსურს ჩემი შვილისა და ცოლის   მიტოვება, მაგრამ არა უშავს, შევხვდები მათ შემდეგ ცხოვრებაში~ და ა.შ.                                                                                                                             

ამრიგად ჩვენ უნდა  ვეცადოთ გავიგოთ, თუ რას ნიშნავს სიკვდილი. მე არ ვსაუბრობ ისეთ სისულელეეზე, რომ სანამ ცოცხალი ხარ, თავი არ უნდა მოიკლა. მე მსურს გავიგო რა არის სიკვდილი. არა ხიდიდან გადახტომა ან ჰიმალაიზე წასვლა და იქ დასრულება ცხოვრების, არამედ რას ნიშნავს თვითონ სიკვდილი _ რაც არის განთავისუფლება იმ ყველაფრისგან რაც ადამიანს აქვს შექმნილი, ჩემი ჩათვლით. მინდა გავიგო რეალური ფაქტი, როდესაც სიკვდილი ამბობს _ საკმარისია!  გინდათ ამის გაგება? ნამდვილად გინდათ?                                                                                                               

რას ნიშნავს მოკვდე? დავნებდეთ ყველაფერს, ხო? არა მსხვერპლად შეწირვა, სიკვდილი, დაღუპვა _ ნუ იყენებთ ასეთ სულელურ სიტყვებს. ეს როგორც ბრიტვა, ისე  ჭრის თქვენს მიბმას, თქვენს ღმერთებს, ცრურწმენებს, თქვენს სურვილებს რომ გქონდეთ მომავალი ცხოვრების კომფორტი და ა.შ. მე ვაპირებ გავიგო რა არის სიკვდილი, იმიტომ რომ ეს ისეთივე მნიშვნელოვანია როგორც სიცოცხლე. მაგრამ როგორ უნდა გავიგო ეს რეალურად, არა თეორიულად როგორც ამას საზოგადოება აკეთებს და იცით თქვენ მთელი ეს ცირკი.. არამედ ნამდვილად მსურს გავიგო, მაშ რა არის სიკვდილი?  დაუსვით ეს შეკითხვა თქვენს თავს, ნუ მისმენთ მე.  ხარ ახალგაზრდა თუ  ხარ ძალიან მოხუცი, ეს საკითხი მუდამ აქტუალურია. გაინტერესებთ ეს? იცით რას ნიშნავს ეს? იყო ტოტალურად თავისუფალი ყველაფრისგან რაც გაქვს და რაც მოგიგროვებია, არა მიბმა, არა ღმერთი, არა მომავალი და არა წარსული. თქვენ არ გესმით ეს რას ნიშნავს, ვერ ხადავთ მთელს ამ მშვენიერებას,  ამ სიდიადეს, ამ საოცარ სიძლიერეს.  იყო მკვდარი სიცოცხლეშივე _ იცით ეს რას ნიშნავს? სიცოცხლის განმავლობაში ყოველ დღე უნდა კვდებოდე, ანუ არ მიეჯაჭვოთ თქვენს ცოლს, მამას, დედას, ბაბუას, თქვენს ქვეყანას და არაფერს _ ეს ნიშნავს სიკვდილს, სწორია? თუმცა შეიძლება ოცნებობ სხვა  ცხოვრებაზე, ეს ძალიან მარტივია, ადვილი  და ძალიან იდიოტური.                                                                                                  

ამგვარად სიცოცხლე არის სიკვდილი. გაიგეთ? სიცოცხლე   ნიშნავს იმ ყველაფრის უარყოფას ყოველდღიურად,  რაზეც მიჯაჭვული  ხარ, რასაც ეთაყვანები, რაზეც ფიქრობ და არ ფიქრობ, შენი ღმერთის, შენი ქვეყნის, ყველაფრის. შეგიძლიათ ამის გაკეთება? თითქოს მარტივი ფაქტია,  მაგრამ  უზარმაზარი შინაარსი აქვს.  ყოველი ასეთი დღე   ახალი დღეა, ვერ გაიგეთ?  ყოველი ახალი დღე არის სიკვდილი და ხელახალი დაბადება, ინკარნაცია. ეს არის უზარმაზარი სასიცოცხლო ენერგია.  რადგანაც აქ აღარაფერია რომ შეგეშინდეს, აღარაფერია რომ დაგიშაოს, არაფერი აღარ არსებობს. ფიქრი შეზღუდულია, მაშასადამე მას არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს.

 მას მიტომ ვანიჭებთ მნიშვნელობას, რომ მაგალითად:  მე უნდა ავდგე გარკვეულ საათზე, 5 წუთის შემდეგ წავიდე   და ა.შ. მაგრამ დრო, ფიქრი, შიში, მიბმა, და ყველაფერი სხვა რაც ადამიანს აქვს, ტოტალურად უარყოფილია, აი რას ნიშნავს სიკვდილი.  ~ღმერთი გელოდება ზეცაში რომ შეგიწყალოს~ _მთელი ეს საუბარი სასაცილოა. ამგვარად, შეგიძლია ამის გაკეთება? იქნებ სცადოთ? იქნებ ჩაატაროთ ექპერიმენტი არა ერთხელ, არამედ ყოველ დღე. არა ბატონებო, თქვენ ეს არ შეგიძლიათ, თქვენი ტვინი არ არის ნავარჯიშევი ამაში, იგი განპირობებულია ზეცით, განათლებით, ტრადიციებით, წიგნებით, თქვენი პროფესიით, და ყველა დანარჩენით. აქ საჭიროა  გაიგო რა არის სიყვარული, რადგანაც სიკვდილი და სიყვარული ერთად მიდიან.  როგორც სიკვდილი გეუბნება იყავი თავისუფალი და მიუბმელი, რადგანაც არაფრის წაღება არ შეგიძლია თან, აგრეთვე სიყვარულიც  გეუბნება _ იყავი თავისუფალი ყველაფრისგან. სიყვარული არსებობს მხოლოდ იქ, სადაც არის თავისუფლება, არა ცოლისგან,  მეგობარი გოგოსგან ან ქმრისგან, არამედ გქონდეთ მხოლოდ გრძნობები, უზარმაზარი სიძლიერე, სასიცოცხლო ენერგია და სრული თავისუფლება.                                                                                                                                                                                                   

ურთიერთობებში  უსაფრთხიების მოთხოვნირლება,  აუცილებლად მოიტანს შიშს და წუხილს.  უსაფრთხოების  ძებნა არის გარდაუვალი საფრთხე. ოდესმე  გიპოვიათ უსაფრთხოება რაიმე სახის ურთიერთობებში? მრავალ ჩვენთაგანს სურს უსაფრთხოება და სიყვარული, მაგრამ არის იქ სიყვარული სადაც ადამიანი ეძებს საკუთარ უსაფრთხოებას, მის საკუთარ, განსაკუთრებულ გზას?                                                                                        

ჩვენ არ გვიყვარს იმიტომ, რომ არ ვიცით როგორ უნდა გვიყვარდეს. რა არის სიყვარული? ეს სიტყვა ისეა დამძიმებული და დამახინჯებული რომ აღარც კი მინდა მისი გამოყენება. ყველა გაუთავებლად საუბრობს სიყვარულზე, ყოველი ჟურნალი და გაზეთი,  ყველა მისიონერი. ჩემი ქვეყანა, ჩემი მეფე, მიყვარს ჩემი წიგნი, ეს მთა, მიყვარს სიამოვნება, ჩემი ცოლი, ჩემი ღმერთი.. არის სიყვარული იდეა?, თუ არის მაშინ ის იქნება კულტივირებული, გამოკვებილი, ნალოლიავები,  გამრუდებული და მიუხედავად ამისა მაინც მოგწონს ეს. როდესაც ამბობ რომ გიყვარს ღმერთი, რას ნიშნავს ეს? ეს ნიშნავს რომ გიყვარს შენი საკუთარი წარმოსახვების პროექცია,  შენი თავის პროექცია, შემოსილი გარკვეული ფორმის რესპექტაბელურობით, გამომდინარე  ფიქრიდან რომ ეს კეთილშობილური და წმინდაა. ამგვარად როცა ამბობ ~მე მიყვარს ღმერთი~,  აბსოლიტური ნონსენსია. როდესაც ეთაყვანები ღმერთს, ეთაყვანები საკუთარ თავს და ეს არ არის სიყვარული.                                                                                                

რადგანაც ვერ ვახერხებთ  იმის ახსნას, რასაც ადამიანი ეძახის სიყვარულს, გავრბივართ აბსტრაქციაში. საბოლოოდ სიყვარული შესაძლებელია იყოს მთელი ადამიანური სირთულეების, პრობლემებისა და სიმძიმეების მოგვარების ერთადერთი გზა. ამრიგად, როგორ ვაპირებთ გავიგოთ თუ რა არის სიყვარული?  მარტივად განვსაზღვროთ?ე რთგვარად  ეკლესიამ უკვე  განსაზღვრა ეს, ასევე  საზოგადოებამაც და მივიღეთ უამრავი სახის გადახვევა და გაუკუღმართება. გაღმერთება ვიღაცის, ვიღაცასთან ერთად ძილი, ემოციონალური გაცვლა-გამოცვლა, კომპანიონობა _ ეს არის  სიყვარული? ეს ნორმა, ეს ნიმუში,  კოლოსალურად პერსონალური, მგრძნობიარე და ლიმიტირებული? თუმცა რელიგიას აქვს დეკლარირებული რომ სიყვარული რაღაც უფრო მეტია ვიდრე ეს. რასაც ადამიანი უწოდებს სიყვარულს, მასში ხედავს სიამოვნებას,  შეჯიბრს, ეჭვიანობას, დაუფლების სურვილს, სხვისი ფიქრების გაგებას და  კონტროლს,  ამ ყველა სირთულეების ცოდნის მიუხედავად, ადამიანები ამბობენ, რომ ეს სიყვარული არის მშვენიერი, განსხვავებული, ღვთაებრივი, ხელშეუხებელი და შეურყვნელი.                                                                                                     

ეგრეთ წოდებული წმინდა ადამიანები კი ამტკიცებენ, რომ როდესაც შენ უყურებ ქალს , ეს დიდი შეცდომაა, რომ  შენ არ შეგიძლია ღმერთამდე მისვლა თუ ნებივრობ სექსით, ამგვარად ისინი უარყოფენ ამას, თუმცა  შინაგანად  განადგურებული  არიან მისგან. სექსის უარყოფით თვალს არიდებენ სამყაროს მთელს მშვენიერებას, აშიმშილებენ და ფიტავენ საკუთარ გულსა და გონებას, ისინი არიან გამომშრალი ადამიანები,  განაგდებენ მშვენიერებას, რადგანაც მშვენიერება ასოცირდება ქალთან.                                                            

შეიძლება სიყვარული დაიყოს წმინდად და ბიწიერად, ადამიანურად და ღვთაებრივად? თუ სიყვარული უბრალოდ სიყვარულია და მორჩა? სიყვარული ერთია თუ ბევრი? როდესაც ვამბობ `მე შენ მიყვარხარ~, ეს გამორიცხავს თუ არა სხვა ვინმეს სიყვარულს? არის სიყვარული პერსონალური ან არაპერსონალური? მორალური ან ამორალური? ოჯახი ან არა-ოჯახი? თუ გიყვარს კაცობრიობა, შეგიძლია გიყვარდეს ის განსაკუთრებულად? არის სიყვარული სენტიმენტალური? არის სიყვარული ემოცია, სიამოვნება და სურვილი? მთელს ამ კითხვებში ნაჩვენებია რომ ჩვენთვის სიყვარული არის იდეა, იდეა იმაზე რა უნდა იყოს ან რა არ უნდა იყოს,  ნიმუში გამომდინარე იმ კულტურიდან, სადაც ვცხოვრობთ.                                                                                           

რომ  გავაგრძელოთ ძიება და გავიგოთ, რა არის ეს ცეცხლი, რასაც ვეძახით სიყვარულს, უნდა გავთავისუფლდეთ მთელი ამ იდეალებისა და იდეოლოგიებისგან, პირველ რიგში უნდა უარვყოთ რასაც ამბობს ეკლესია და საზოგადოება, ჩვენი მშობლები და მეგობრები, ყოველი პიროვნება და ყოველი წიგნი. ეს არის უზარმაზარი პრობლემა რომელშიც მთელი კაცობრიობა  ჩართულია. შესაძლებელია იყოს ათასი განსაზღვრება, გამომდინარე ჩვენი პირადი ნიმუშებიდან, თუ რა მომწონს, რითი ვერთობი და ვტკბები. ამიტომ უპირველესად უნდა გავთავისუფლდეთ ჩვენი საკუთარი მიდრეკილებებისა და ცრურწმენებისგან და ალბათ მოვახერხებთ აღმოვაჩინოთ, თუ რა არის სიყვარული.                                                                                        

ხელისუფლება ამბობს: წადი და მოკალი სამშობლოს სიყვარულით, არის ეს სიყვარული? რელიგია ამბობს: უარყავი სექსი ღმერთის სიყვარულის გამო. არის ეს სიყვარული? არის სიყვარული სურვილი? არ თქვა ~არა~. მრავალი ჩვენთაგანისთვის სიყვარული არის სურვილი, სიამოვნებასთან ერთად, სიამოვნება კი წარმოშობილია გრძნობებიდან და სექსუალური ურთიერთობებიდან.  მე არ ვარ სექსის წინააღმდეგი, მაგრამ მინდა დაინახოთ  რას ნიშნავს მასში ჩართვა. სექსი გვაძლევს მომენტალურ თავდავიწყებას, მაგრამ როდესაც უბრუნები შენს ალიაქოთს, ისევ და ისევ გსურს მისი განმეორება, რადგანაც იქ არ არის არც წუხილი და არც პრობლემები.  შენ ამბობ რომ გიყვარს ცოლი, მაგრამ ამ სიყვარულში ჩართულია სექსუალური სიამოვნება, სიამოვნება  რომ ვიღაც უვლის შენს სახლსა და შვილებს, გიმზადებს საჭმელს და ა.შ. შენ ხარ დამოკიდებული მასზე, ის გაძლევს საკუთარ სხეულს, საკუთარ ემოციებს, მხარდაჭერას, გარკვეულ უსაფრთხოების გრძნობას და კომფორტს.

მაგრამ თუ მიგატოვა ცოლმა და წავიდა სხვასთან, მთელი შენი ემოციონალური ბალანსი დაირღვევა და იწყება ეჭვიანობა, ტკივილი, შფოთი,სიძულვილი და ძალადობა. რეალურად შენ  ასე ამბობ: ~სანამ მე მეკუთვნი, მე შენ მიყვარხარ, მაგრამ როდესაც წახვალ, შეგიძულებ. სანამ შემიძლია დაყრდნობა შენზე, სანამ  აკმაყოფილებ ჩემს სურვილებს, სექსუალურს თუ სხვას, მე შენ მეყვარები, მაგრამ იმ წუთიდან როცა შეწყვეტ იმის კეთებას რაც მსურს, აღარ მეყვარები~.

 ამგვარად ეს არის ანტაგონიზმი თქვენს შორის, დაყოფა და როდესაც ასე ხარ გამოყოფილი სხვისგან, ეს არ არის სიყვარული. მაგრამ თუ შეძლებ ცხოვრებას შენს ცოლთან, ფიქრის გარეშე , რომელიც ქმნის მთელს ამ დაპირისპირებას, დაუსრულებელ კამათს შენს საკუთარ თავთან, მაშინ ალბათ _ მე ვამბობ, ალბათ _შეძლებ გაიგო, რა არის სიყვარული, რის შემდეგადაც გახდები სრულიად თავისუფალი, მაგრამ როცა დამიკიდებული ხართ მასზე მთელი თქვენი სიამოვნებებით,  ხართ მისი მონა. სადაც სიყვარულია უნდა იყოს სრული თავისუფალება, არა მარტო სხვა ადამიანისგან, არამედ  საკუთარი თავისგანაც.                                                                    

როდესაც ეკუთვნი სხვას, ფსიქოლოგიურად საზრდოობ მისგან და ხარ დამოკიდებული  _  აუცილებლად იქნება შფოთი, შიში, ეჭვიანობა, დანაშაული და ა.შ. და სანამ არსებობს შიში, არ იარსებებს სიყვარული. გონება უნდა განთავისუფლდეს მწუხარებისგან რომელიც ვერასოდეს შეიცნობს სიყვარულს. სენტიმენტალურობასა და ემოციებს არავითარი საერთო არა აქვს სიყვარულთან, ისევე როგორც სიამოვნებასთან და სურვილთან.                                                                                   

სიყვარული არ არის პროდუქტი ფიქრის, რომელიც არის წარსული. ფიქრს არ აქვს უნარი გააკულტოს სიყვარული. სიყვარული არ არის შემოსაზღვრული და დაჭერილი ეჭვიანობით, რადგანაც   ეჭვიანობას აქვს წარსული, სიყვარული კი მუდამ აწმყოა.  არ არსებობს_~მე შენ მიყვარდი~ ან მე შენ შეგიყვარებ~, თუ იცი რა არის სიყვარული, მაშინ ვერავის მიმდევარი ვერ გახდები, შეუძლებელია  მორჩილება,  პატივისცემა ან უპატივცემლობა. თქვენ  არ იცით რას ნიშნავს გიყვარდეს ვინმე _ სიძულვილის გარეშე, ეჭვიანობისა და სიბრაზის გარეშე,  სხვის ფიქრებსა და ქმედებაში  ჩარევის სურვილის გარეშე, განსჯისა და შეჯიბრის გარეშე. იცით ეს რას   ნიშნავს? შეგიძლია გაეჯიბრო მას ვინც გიყვარს  მთელი გულითა და გონებით, მთელი არსებით.  როდესაც შეძლებთ საკუთარი თავის სრულ უარყოფას, მხოლოდ მაშინ იქნება იქ სიყვარული და აღარაფერი სხვა.                                                          

აქვს სიყვარულს  პასუხისმგებლობა ან მოვალეობა და საერთოდ შესაძლებელია თუ არა სიყვარულთან მიმართებაში ამ სიტყვების გამოყენება? როდესაც მოქმედებ მოვალეობიდან გამომდინარე, არის ეს სიყვარული? მოვალეობაში არ არის სიყვარული.  მოვალეობის სტრუქტურა, რომელშიც ადამიანი ხაფანგითაა დაჭერილი, ანადგურებს მას. ჯერ-ჯერობით შენ  იძულებული ხარ აკეთო ისეთი რამ, რაც არ მოგწონს, რადგანაც ეს შენი მოვალეობაა. სადაც არის სიყვარული, იქ არ არის არც მოვალეობა და არც პასუხისმგებლობა.                                                                                                 

საუბედუროდ მრავალი მშობელი ფიქრობს, რომ მათ აქვთ პასუხისმგებლობა შვილების წინაშე და აქედან გამომდინარე უნდა   მიუთითონ მათ, თუ რა უნდა გააკეთონ  ან არ უნდა გააკეთონ., როგორები უნდა გახდნენ ან არ უნდა გახდნენ. მშობელბს სურთ რომ მათ შვილებს ჰქონდეთ  უსაფრთხო პოზიციები საზოგადოებაში. რასაც ისინი ეძახიან პასუხისმგებლობას, არის ნაწილი იმ რესპექტაბელურობის, რომელსაც თვითონ ეთაყვანებიან, და ჩემი აზრით სადაც არის ამდაგვარი რესპექტაბელურობა, იქ სრული ქაოსია. ისინი დაინტერესებულნი არიან მხოლოდ, რომ გახდნენ სრულყოფილი ბურჟუები. როდესაც ამზადებენ  საკუთარ შვილებს საზოგადოებაში ინტეგრირებისთვის,  რთავენ მარადიულ ომში, კონფლიქტსა და სისასტიკეში. ეძახით ამას თქვენ მზრუნველობასა და სიყვარულს?

 ნამდვილი მზრუნველობა ის არის, როცა თქვენ უვლით ხეებს ან  სხვა მცენარეებს, რწყავთ, ეძებთ საუკეთესო ნიადაგს მათთვის, უვლით მთელი სინაზითა და სიფაქიზით. მაგრამ როდესაც ამზადებთ შვილებს საზოგადოებისთვის, თქვენ სწირავთ მათ სიკვდილისთვის. თუ გიყვართ შვილები, მაშინ არ უნდა გსურდეთ ომი. როდესაც კარგავთ ვინმეს და ღვრით ცრემლს, ეს ცრემლი თქვენ გეკუთვნით, თუ იმას ვინც მოკვდა? შემთხვევით ხომ არ სტირით საკუთარ თავს? საერთოდ ოდესმე თუ გიტირიათ სხვის გამო?  თუნდაც თქვენი შვილისთვის, რომელიც დაეცა ბრძოლის ველზე? თქვენ გიტირიათ, მაგრამ ხომ არ იყო ეს ცრემლები საკუთარი თავის სიბრალული, რადგანც დაკარგეთ ის ვისზეც იყავით მიჯაჭვული და დარჩით მარტო? მაშინ ამ ცრემლს არავითარი მნიშვნელობა არ აქვს. როდესაც ხარ დაინტერესებული საკუთარი თავით, ვერ შეძლებ იტირო სხვისთვის. თუ ტირიხარ ძმაზე, რომელიც დაკარგე, იტირე მისთვის. ძალიან ადვილია იტირო  შენი მარტოობა, აშკარაა რომ შენ აგიჩვილდა გული და სტირი, მაგრამ ეს არ არის მისთვის აჩვილებული გული, ეს არის საკუთარი თავის სიბრალული რაც ასე გამძიმებს, გზღუდავს, გაჩლუნგებს და გაბრიყვებს.                                 

როდესაც სტირი საკუთარ თავს და საკუთარ მარტოობას, არის ეს სიყვარული? წუხხართ თქვენს უძლურებას,  ჩივიხართ გარემოცვაზე და ა.შ.  გაუთავებლათ სტირით.  თუ ამას შეიგნებთ, რაც ნიშნავს რომ ისევე პირდაპირი გზით შეეხოთ ყველაფერს, როგორც მაგალითად ხეს,  ბოძს ან ხელს, მაშინ დაინახავთ, რომ თვითონ წუხილი არის ფიქრისგან და დროისგან გამომდინარე. მე მყავდა ძმა სამი წლის წინ, ახლა ის მკვდარია, მე კი ვარ მარტო, სავსე ტკივილით,  ვეძებ თამანოაზრეს და ამას მოაქვს ცრემლები. თუ  შეხედავ ამას შინაგანად, მთლიანად, ანალიზის გარეშე, ერთი თვალის შევლებითაც დაინახავ რომ მთელი ბუნება და ნატურა ამ სისაძაგლის რასაც ქვია `მე~, ჩემი ცრემლი, ჩემი  ოჯახი, ჩემი ერი, ჩემი რწმენა, ჩემი რელიგია _ მთელი ეს სიმახინჯე, შენშია, შენს შიგნით. როდესაც დაინახავ ამას მთელი შენი გულით, გონებითა და მთელი სიღრმით, შენ იპოვი  მწუხარების გასაღებს. მწუხარება და სიყვარული ერთად ვერ იარსებებენ,  მაგრამ ქრისტიანულმა სამყარომ გააიდეალა ტანჯვა, დაადო მას ჯვარი და ეთაყვანება მას, რაც ნიშნავს,  რომ შენ ვერასოდეს ვერსად  გაექცევი ტანჯვას, გარდა ერთი განსაკუთრებული კარისა, და ეს არის მთელი ღვაწლი რელიგიური საზოგადოების.  ამგვარად როდესაც კითხულობ, თუ რა არის სიყვარული, შეიძლება გეშინია კიდეც პასუხის მიღების. ეს შესაძლოა ნიშნავდეს სრულ გარდაქნმას, შესაძლოა დაანგრიოს ოჯახი, შესაძლოა აღმოაჩინო რომ არ გიყვარს შენი ცოლი, ქმარი ან შვილი _ასეა? შეიძლება დაამსხვრიო სახლი რომელიც ააშენე, ან აღარასოდეს დაბრუნდე ტაძარში.                                                                                                                               

მაგრამ თუ შენ კიდევ გსურს გაიგო ეს, დაინახავ რომ შიში არ არის სიყვარული, სხვაზე დამოკიდებულება  არ არის სიყვარული, ეჭვიანობა არ არის სიყვარული, მფლობელობა და ბატონობა არ არის სიყვარული, პასუხისმგებლობა და მოვალეობა არ არის სიყვარული, საკუთარი თავის სიბრალული არ არის სიყვარული, უსიყვარულობის აგონია არ არის სიყვარული. სიყვარული არ ეწინააღმდეგება სიძულვილს იმაზე მეტად, ვიდრე თავმდაბლობა პატივმოყვარეობას. ამგვარად თუ შეგიძლია განაგდო ყველაფერი ეს, არა ძალით, არამედ ჩარეცხო, როგორც წვიმა რეცხავს ჭუჭყს ფოთლებიდან, შემდეგ ალბათ დაინახავ იმ უცნაურ ყვავილს, რაც ასე სწყურია ადამიანს. თუ შენ არ გაქვს სიყვარული, არა მცირე დოზით, არამედ მთელი სიჭარბით თუ არ ხარ აღვსილი მისით, სამყარო წავა კატასტროფისკენ. თქვენ იცით ინტელექტუალურად, თუ რა სასიცოცხლოა კაცობრიობის ერთიანობა, და გზა მისკენ გადის მხოლოდ სიყვარულზე. ვინ აპირებს გასწავლოთ რა არის სიყვარული? არის ვინმე ავტორიტეტი,  რაიმე მეთოდი ან სისტემა, რომ აგიხსნათ როგორ უნდა გიყვარდეთ?  შეგიძლიათ თქვათ რომ ~მე ვივარჯიშებ სიყვარულში,  დავჯდები და ვიფიქრებ დღე და ღამ ამაზე, ვივარჯიშებ რომ ვიყო უფრო კეთილი და ალერსიანი, ვაიძულებ ჩემს თავს ყურადღება მივაქციო სხვას.                                                                              

ამაში    გულისხმობ, რომ შენ შეგიძლია დანერგო დისციპლინა შენს თავში და ივარჯიშო სიყვარულში, და როდესაც დაიწყებ ამის კეთებას სიყვარული ფანჯრიდან გაიქცევა.  შეიძლება მართლაც დანერგო რაიმე მეთოდი ან სისტემა და იმეცადინო ყოველდღე, შესაძლებელია გახდე საოცრად ჭკვიანი ან უფრე მეტად კეთილი, შეუერთდე არა-ძალადობას, მაგრამ ამას არაფერი საერთო არა აქვს სიყვარულთან.                                                            

ამ გაცვეთილ უდაბურ სამყაროში არ არის სიყვარული, რადგანაც სიამოვნება და სურვილი თამაშობს უდიდეს როლს. სიცოცხლე კი სიყვარულის გარეშე აბსოლიტურად უმნიშვნელოა. შეუძლებელია გქონდეთ სიყვარული თუ არ არის მშვენიერება. მშვენიერება ის არ არის რასაც შენ უყურებთ_ ლამაზი ხე, ლამაზი სურათი, ლამაზი შენობა ან ქალი. მშვენიერებაა  როდესაც შენმა გულმა და გონებამ იცის რა არის სიყვარული. ამ სიყვარულისა და მშვენიერების გრძნობის გარეშე არ არსებობს უმანკოება და ეს შენ მშვენივრად იცი. გააკეთე რაც გსურს, გააუმჯობესე საზოგადოება, გამოკვებე ღარიბები, თქვენ ამით შექმნით მხოლოდ უბედურებას, რადგანაც  სიყვარულის გარეშე არის მხოლოდ სიმახინჯე და სიღატაკე შენს გულსა და გონებაში.

მაგრამ როდესაც არის სიყვარული და მშვენიერება, ყველაფერს რასაც არ უნდა აკეთებდე, სწორია, ყველაფერი მოწესრიგებულია. თუ იცი როგორ უნდა გიყვარდეს, მაშინ შეგიძლია აკეთო ყველაფერი რაც გსურს, რადგანაც ეს მოაგვარებს ყველა დანარჩენ პრობლემას. მაშასადამე მივედით პუნქტამდე : შეუძლია გონებას იპოვოს სიყვარული დისციპლინის გარეშე, ფიქრის, იძულებისა და  წიგნების გარეშე, რაიმე სწავლების ან ლიდერის გარეშე?დაინახო ეს ისე, როგორც ხედავ მომაჯადოვებელ მზის ჩასვლას?  მე მგონი ერთი რამ რაც სრულიად აუცილებელია,  არის _ ვნება მოტივის გარეშე, ვნება რომელიც არ არის შედეგი ვალდებულების ან მიბმის, ვნება რომელიც არ არის ჟინი და გულისთქმა.

ადამიანი, რომელმაც არ იცის რა არის ეს ვნება, ვერასოდეს გაიგებს სიყვარულს, რადგანაც სიყვარული მოდის მხოლოდ იქ, სადაც არის სრული თვით-უარყოფა. გონება რომელიც ეძებს, არ არის ვნებიანი გონება, რადგანაც სიყვარულს მაშინ იპოვი როდესაც არ ეძებ, მას აღმოაჩენ არა ძალისხმევისა და გამოცდილების შედეგად, არამედ გაუცნობიერებლად. ასეთი სიყვარული არ არის  დროის, არის ორივე პერსონალურიც და არაპერსონალურიც, ერთიც და მრავალიც, მსგავსია ყვავილის სურნელების, რომელსაც შეგიძლია უსუნო ან გვერდით ჩაუარო. ეს ყვავილი ყველასთვისაა, ისევე როგორც თითოეულისთვის  ვინც არ იშურებს ძალისხმევას რომ დატკბეს მისი მშვენიერებითა და სურნელით, თუმცა შეიძლება ახლოს იყო მასთან ან შორს, ყვავილი მაინც იგივეა,  სურნელებით აღსავსე ყველას უზიარებს მას.                                                             

სიყვარული რაღაც ახალია, ნორჩი, ცოცხალი. მას არა აქვს არც გუშინ და არც ხვალ, იგი მუდამ ქაოტური ფიქრის მიღმაა. მხოლოდ უმანკო გონება იცნობს სიყვარულს და ამ უმანკო გონებას შეუძლია იცხოვროს ბიწიერ სამყაროში. ამ გასაოცარი რამის პოვნა, რასაც ადამიანი  დაუსრულებლად ეძებს თავგანწირვის, თაყვანისცემისა და ურთიერთობების შედეგად, სექსის,  უამრავი სახის სიამოვნებისა და სურვილის შედეგად, შესაძლებელია მხოლოდ მაშინ, როდესაც ფიქრი შეიცნობს თავის თავს და ბუნებრივად წავა დასასრულისკენ. სიყვარულს არა აქვს წინააღმდეგობა და კონფლიქტი. ამის შემდეგ თუ  დაგებადებათ შეკითხვა: _კი მაგარამ თუ ვიპოვი ასეთ სიყვარულს, მაშინ რა მოუვა ჩემს ცოლს, ჩემს შვილს, ოჯახს, ექნებათ მათ უსაფრთხოება?

_ეს ნიშნავს რომ შენ არასოდეს ყოფილხარ ფიქრისა და ცნობიერების არეალის მიღმა,  თუ ერთხელ მაინც გასულხარ ამ შეზღუდული აზროვნების მიღმა, მაშინ აღარასოდეს დაგებადება ასეთი ფიქრი, რადგანაც იქ არის სიყვარული, რომელშიც არ არსებობს არც დრო და არც ფიქრი. შესაძლებელია ბევრი რამ წაგიკითხავს ჰიპნოზისა და ჯადოქრობის შესახებ, მაგრამ  რეალური გასვლა ფიქრისა და დროის მიღმა ნიშნავს _ გასვლას მწუხარებიდან _ რაც საბოლოოდ ნიშნავს შეიცნო სრულიად განსხვავებული სივრცე, რასაც ქვია სიყვარული.  მაგრამ თუ  არ იცი როგორ მიხვიდე ამ აღმოჩენამდე, რას აკეთებ შემდეგ? თუ არ იცი რა უნდა გააკეთო , გამოდის რომ ხარ უმოქმედოთ, ანუ არ ეძიები, არ ითხოვ, არ იღწვი, არ არის არავითარი კონცენტრაცია__მაშასადამე იქ არის სიყვარული.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                          შეკითხვა: მე ვარ აღსავსე სიძულვილით, შეგიძლიათ მასწავლოთ როგორ შევიყვარო?                                                                 

კრიშნამურტი: ვერავინ გასწავლის სიყვარულს. ეს რომ შესაძლებელი იყოს, სამყაროს პრობლემები დიდ ხანია მოგვარდებოდა.  რომ შეიძლებოდეს ამის სწავლა წიგნებიდან , ისე როგორც მაგალითად მათემატიკას ვსწავლობთ, მაშინ აღარ იარსებებდა სიძულვილი, ჩაგვრა, ომი, დაყოფა, მდიდარი და ღარიბი და ჩვენ ჭეშმარიტი მეგობრები ვიქნებოდით ერთმანეთისთვის. მაგრამ სიყვარული ასე ადვილად არ მოდის. ადვილია სიძულვილი და  ერთგვარად სიძულვილიც აგროვებს ადამიანებს ერთად, ისინი ქმნიან უამრავ ფანტაზიებს, სხვა და სხვა ტიპის ერთიან ქმედებებს, მაგალითად ისეთს როგორიცაა ომი.  მაგრამ სიყვარული სრულიად განსხვავებული რამაა.  შენ ვერ ისწავლი სიყვარულს, მაგრამ შეგიძლია დააკვირდე სიძულვილს და შემდეგ ფრთხილად გადადო გვერძე.

ნუ ებრძვი სიძულვილს, ნუ ამბობ, რომ ეს საშინელებაა, არამედ გაარკვიე რა არის სიძულვილი და მერე გაუშვი, მოისროლე გვერძე, როგორც  გამოუსადეგარი. მნიშვნელოვანია მხოლოდ ის, რომ ამ გრძნობას არ მისცე საშუალება ფესვი გაიდგას შენს გონებაში. გამიგეთ რას ვამბობ?  გონება მსგავსია ნოყიერი ნიადაგის და თუ მივცემთ საკმარის დროს რაიმე პრობლემას, ის აუცელებლად გაიდგავს ფესვს როგორც სარეველა და შემდეგ მისგან თავის დაღწევა ძალიან გაგიჭირდებათ. მაგრამ თუ არ მისცემთ პრობლემას ამის დროს, მაშინ ის დაჭკნება. თუ შენ წაახალისებ სიძულვილს, მისცემ მას დროს, გაზრდი და დაამწიფებ გადაიქცევა უზარმაზარ პრობლემად. რამდენჯერაც მოვა სიძულვილი,  უნდა გაუშვა და საბოლოოდ გონება გახდება მგრძნობიარე სენტიმენტალიზმის გარეშე, მაშასადამე შეიცნობს სიყვარულს. გონება შეიძლება მისდევდეს შეგრძნებებსა და სურვილებს, მაგრამ არა სიყვარულს. სიყვარული უნდა მოვიდეს გონებაში  და შემდეგ აღარ იარსებებს  დაყოფა როგორც ესტეთიური და ღვთაებრივი. ეს არის სიყვარული _ ერთადერთი რამ რასაც მოაქვს სრული აღტაცება მთელი არსებობის.                                                                                                                                                                                                

 არ შეცვლილხართ?  შეგიძლიათ თქვათ ~მე აღსავსე ვარ სიყვარულით, ჭეშმარიტებით, ცოდნითა და სიბრძნით~. მე  გეტყვით, რომ ეს ყველაფერი ნონსენსია თუ არ ხარ თავისუფალი შიშისგან, ამბიციებისგან, სიხარბისგან შურისგან და სურვილებისგან? და თუ არა ხართ, მაშინ მხოლოდ თამაშს თამაშობ და არ ხარ  სერიოზული.                                                                                                                                                                                                                                       

                                        1980წ